قازاقستان حالقى قىتايمەن تىعىز جۇمىس جاساۋعا دايىن با
قازىرگى جىبەك جولى جوباسى اياسىندا قازاقستاننىڭ ءوزى قىتايلىق وندىرىستەردى اشۋعا دايىن با؟ قوعام ىشىندەگى كوزقاراستان بولەك تەحنيكالىق جاعدايىمىز جەتە مە؟ ول وندىرىستەردى وتاندىق ماماندارمەن قامتاماسىز ەتە الامىز با؟
قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى تىعىز ەكونوميكالىق بايلانىستارعا كورشى رەسەيدىڭ كوزقاراسى قانداي؟ ەۋرازيالىق وداق اياسىندا ەكى ارىپتەس باسەكەلەس مەملەكەت بولىپ كەتپەي مە؟ ساراپشى وسى ماسەلەلەردىڭ توڭىرەگىندە وي ءوربىتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى. ءادىل كاكەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى ەكونوميكالىق بايلانىستار كۇشەيىپ كەلەدى. اسىرەسە، جىبەك جولى باستاماسى اياسىندا بىرلەسكەن جوبالاردىڭ ورنى بولەك. اتالعان باستاما بۇعان دەيىنگى جوبالاردى دا جانداندىرۋعا مۇمكىندىك بەردى. "ەندىگى ماسەلە، قوعامنىڭ ءوزى وسى تىعىز بايلانىستارعا دايىن با؟
سەبەبى قوعامنىڭ ءبىر بولىگى قىتايعا ساقتىقپەن قاراسا، ەكىنشى جاعى مۇلدەم باسقاشا ويلايدى. ماسەلەن، وسىنداي وتىرىستاردا ءسوز سويلەيتىن ساراپشىلار گەوساياسات پەن سان الۋان سىن- قاتەرلەر جايىندا ءجيى ايتادى. ونىمەن حالىقتىڭ ۇرەيىن كۇشەيتىپ وتىرادى. ال بيزنەس وكىلدەرى وندايعا باس قاتىرمايدى. ولار ناقتى ينۆەستيتسيالار تۋرالى ايتادى، ونى قىتايدان تارتۋ قاجەتتىگى جونىندە سويلەيدى. سوندىقتان ساراپشىلارعا ءبىر ءوتىنىش بار، اۋانى قارپىپ، جوق جەردەن پروبلەما ىزدەمەي، ناقتى قازاقستان ەكونوميكاسىنا قاجەتتى نارسەلەر جايىندا ايتايىقشى"، - دەدى كاۋكەنوۆ.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازاقستان قىتايلىق وندىرىستەردى اشۋعا دايىن بولۋى قاجەت. قوعامدىق كوزقاراس جاعىنان عانا ەمەس، تەحنيكالىق، ءتىپتى مامان جاعىنان دايىن بولعانى ءجون. سەبەبى نارىقتىق زامانعا بەيىمدەلگەن قىتايلىق مەنەدجمەنتتىڭ تالاپتارى مۇلدەم باسقا. "شىنى كەرەك، قوعامنىڭ قازىرگى كوزقاراسىن ەسكەرسەك، الداعى ۋاقىتتا قىتايلىق وندىرىستەردى كوشىرۋ جۇمىسى قانشالىقتى تابىستى وتەتىنىن ەشكىم ءدوپ باسىپ، ايتا المايدى. سەبەبى زاۋىتتاردى كوشىرۋ، ول جاي ستانوكتاردى كوشىرە سالۋ عانا ەمەس. ونىمەن بىرگە ماماندار، توپ- مەنەدجەرلەر دە كەلەدى. ال جەرگىلىكتى حالىق وعان دايىن با؟
ءيا، ءبىز ءوندىرىستىڭ ەۋروپالىق ۇلگىسىنە ۇيرەنىپ قالدىق. رەسەي دە ءوز دوسىمىز. ەندى، قىتايلىق وندىرىسكە بەيىمدەلە الامىز با؟ ماسەلە سوندا"، - دەپ اتاپ كورسەتتى كاۋكەنوۆ. ساراپشى جىبەك جولى باستاماسى جاريالانعاننان بەرى قازاقستاندىق جاستاردىڭ قىتاي ءتىلىن بەلسەندى تۇردە ۇيرەنە باستاعانىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ونداي ءۇردىستىڭ بولعانى دۇرىس. سەبەبى ەكى ەلدىڭ اراسىندا مادەني بايلانىس بولماسا، ەكونوميكالىق قارىم- قاتىناستاردى دامىتۋ قيىن. "ەندىگى ءبىر ماسەلە، قازاقستان مەن رەسەيدىڭ بايلانىستارى قالاي ءوربيدى؟
ويتكەنى رەسەي مەن قىتاي ستراتەگيالىق ارىپتەستەر بولسا دا، ەكەۋىنىڭ اراسىندا سەنىمسىزدىك بايقالادى. قازاقستان مەن رەسەي بولسا، ءبىر وداقتىڭ مۇشەسى بولعاننان كەيىن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋى كەرەك قوي. الايدا بۇگىندە «ءبىر بەلدەۋ - ءبىر جول» جوباسى اياسىندا ەكى مەملەكەتتىڭ ارىپتەس ەمەس، باسەكەلەس بولا باستاعانى جايىندا ءجيى ايتىلا باستادى. ويتكەنى مىنا جاقتا تىكەلەي جول بولسا، رەسەي جەرىندەگى ءترانسسىبىر ماگيسترالى قالىپ قويماي ما دەگەن ءقاۋىپ بار. مەنىڭشە، ءبىز ءبىر وداققا كىرگەننەن كەيىن بىرگە جۇمىس جاساۋىمىز قاجەت. بىزگە ورتاق كوزقاراس كەرەك. بىرلەسكەن جوبالار مەن سونىڭ بارلىعىن ىسكە اسىرۋدىڭ ناقتى جوسپارىن قابىلداساق تا، ارتىق ەتپەيدى»، - دەيدى ءادىل كاۋكەنوۆ.
ايتا كەتەيىك، قازاقستان - رەسەي ساراپشىلار فورۋمى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قاتىناستار كەڭەسى، "ۆالداي" پىكىرتالاس كلۋبى مەن "پاراسات" جۇيەلى زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ باستاماسىمەن ءوتىپ وتىر. "بۇگىنگى فورۋم بۇل جوعارى جاقتان تۇسكەن تاپسىرما ەمەس، ساراپشىلاردىڭ ءوز باستاماسى. سونىڭ ارقاسىندا ءبىز ناقتى ماسەلەلەردى تالقىلاپ قانا قويماي، بولاشاقتا سونىڭ ءبارىن شەشۋگە دە ىقپال ەتە الامىز دەپ سەنەمىن"، - دەيدى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قاتىناستار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى ەرلان كارين.
اۆتور: ارمان اسقاروۆ