قازاق مىقتىلارىنىڭ ماسكەۋدە اجال قۇشۋىندا قانداي قۇپيا بار؟
قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى، قوعام قايراتكەرى، عۇلاما عالىم، قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاق ك س ر- ءنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى مۇحتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆ 1961-جىلى 27- ماۋسىم كۇنى 64 جاسىنا قاراعان شاعىندا ماسكەۋ قالاسىنداعى كرەمل اۋرۋحاناسىندا وپەراتسيا ۇستىندە قايتىس بولدى.
1961-جىلى قايتىس بولعاننان كەيىن، رەسپۋبليكا ۇكىمەتى قاۋلى قابىلداپ، ۇلى جازۋشىنىڭ ەسىمىن ماڭگى ەستە قالدىرۋ ماقساتىمەن عىلىم اكادەمياسىنىڭ ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتى مەن قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنا مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اتى بەرىلەدى، ادەبي مەموريالدىق مۇراجايى اشىلىپ، ءبىرقاتار مەكتەپ، كوشە جانە الماتىنىڭ ءبىر اۋدانى م. اۋەزوۆ اتىمەن اتالدى.
كۇلاش جاسىن قىزى بايسەيىتوۆا
بۇگىندە ءيسى قازاقتا كۇلاش بايسەيىتوۆانى تانىمايتىن جان جوق دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ونىڭ ەسىمى بۇكىل كەڭەستەر ەلىنە اڭىز بولىپ تارالعان. ول نەبارى 24 جاسىندا س س س ر حالىق ءارتىسى اتاعىن يەلەندى.
1957-جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا كۇلاش جاسىن قىزى ماسكەۋگە گاسترولدىك ساپارمەن بارعان. كونسەرت اياقتالعان سوڭ، ول ءوزىنىڭ باسىنىڭ قاتتى اۋىرعانىنا بايلانىستى قوناق ۇيدەگى بولمەسىنە كەتىپ قالادى.
ال ەرتەسىنە، 6- ماۋسىم كۇنى قوناق ءۇي قىزمەتكەرى كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ جانسىز دەنەسىن تاپقان.
كەيىن دارىگەرلىك زەرتتەۋلەر قورىتىندىسى ميىنا قان قۇيىلعانىن ايتقان.
شاكەن كەنجەتاي ۇلى ايمانوۆ
شاكەن كەنجەتاي ۇلى ايمانوۆ 1914-جىلى 15- اقپاندا پاۆلودار وبلىسى، باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1928-جىلى ورتا مەكتەپتى ءبىتىرىپ، 1931-1933- جىلدارى سەمەي قازاق اعارتۋ ينستيتۋتىندا وقيدى. 1933-جىلى الماتى قالاسىنا كەلىپ، قازاق دراما تەاترىنىڭ قۇرامىنا قابىلدانادى.
1947-1951-جىلدارى اتالعان تەاتردىڭ باس رەجيسسەرى بولادى. تەاترداعى قىزمەتى بارىسىندا اكتەرلىك شىعارماشىلىعىن شىڭداپ، شەبەرلىگىمەن كوزگە ءتۇستى.
1959 جىلى ك س ر و حالىق ءارتىسى اتاعىن يەلەندى. 1970-جىلى «اتاماننىڭ اقىرى» فيلمى ءۇشىن قازاق ك س ر مەملەكەتتىك سىيلىعى بەرىلدى. بۇل سىيلىق شاكەن ايمانوۆقا قازا بولعاننان كەيىن بەرىلگەن بولاتىن.
1970-جىلى 23- جەلتوقساندا ماسكەۋ قالاسىندا كولىك اپاتىندا قايتىس بولىپ، الماتىداعى ورتالىق زيراتتا جەرلەنگەن.
قالتاي مۇحامەدجانوۆ
1928-جىلدىڭ 24-جەلتوقسانىندا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تەرەڭوزەك اۋدانىنداعى شىركەيلى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1953-جىلى تاشكەنتتىڭ تەاتر جانە كوركەمونەر ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ شىعادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت مينيسترلىگىندە، مەملەكەتتىك كينو كوميتەتىندە، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ، كينەماتوگرافيستەر وداعىنىڭ ەكىنشى، ءبىرىنشى حاتشىسى، 1988- 1998- جىلدارى رەسپۋبليكالىق «ارا-شمەل» جۋرنالىندا، حالىقارالىق «زامان - قازاقستان» گازەتىندە باس رەداكتور بولدى. ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارى حالىقارالىق «تۇركىستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتىن اتقارعان.
2001-جىلى 7- مامىر كۇنى ماسكەۋ قالاسىندا قازا بولعان.
سول كۇنى بارلىق رەسەيلىك جانە قازاقستاندىق باسىلىمدار قالتاي مۇحامەدجانوۆتىڭ قازاسى تۋرالى جازىپ جاتتى. اۋەزوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ كۇش سالۋىمەن قالاعانىڭ دەنەسى كەڭساي زيراتىنا جەرلەندى.
باعلان ءسادۋاقاسوۆ
2006-جىلى ايگىلى «ا- ستۋديونىڭ» ءانشىسى باعلان ءسادۋاقاسوۆ ماسكەۋ قالاسىندا كولىك اپاتىنان قازا بولدى.
باعلان مىنگەن جەڭىل اۆتو كولىك كاماز جۇك كولىگىنە سوقتىعىسىپ، ول وقيعا ورنىندا كوز جۇمعان. بۇل ءانشىنىڭ باسىنان وتكەن العاشقى كولىك اپاتى ەمەس ەدى.
اجال ارتىنان تۇسكەندەي، باعلان مىنگەن شري-لانكادان ۇشقان ۇشاق جانىپ كەتىپ، ءبىر اجالدان امان قالعان ەدى.
مۇرات ناسىروۆ
2007-جىلى قازاقستاندىق ەسترادا ءانشىسى، كومپوزيتور مۇرات ناسىروۆ تا ماسكەۋدە قازا بولدى.
ول ءوز ۇيىندە، 5- قاباتتان سەكىرىپ، وزىنە-ءوزى قول جۇمساعان (كەيبىر دەرەكتەردە وسىلاي ايتىلادى).
مۇرات ناسىروۆ قايتىس بولعاندا نەبارى 37 جاستا بولعان جانە ارتىندا ايەلى مەن ەكى بالاسى قالعان.
باتىرحان شۇكەنوۆ
29- ءساۋىر كۇنى تاعى دا قايعىلى حابار كەلدى. تاعى دا ماسكەۋ. تاعى دا قازاقتىڭ جارىق جۇلدىزى.
«ا- ستۋديونىڭ» ءبىرىنشى سوليسى باتىرحان شۇكەنوۆ 53 جاسىنا قاراعان شاعىندا ماسكەۋدە قايتىس بولدى.
دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، ول جۇرەك تالماسىنان كوز جۇمعان.