وزبەكستاننىڭ جاڭا پرەزيدەنتى حالىققا قۇران ۇستاپ انت بەردى

 استانا. قازاقپارات- جاڭا جىلدى وزبەكستان جاڭا پرەزيدەنتپەن قارسى الدى. بىلتىر جەلتوقساندا وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىندا جەڭىسكە جەتكەن شاۆكات ميرزيايەۆ ءدال قازىر بيلىكتە ۇلكەن كادرلىق اۋىس- ءتۇيىس جاساپ جاتىر.

جاڭا پرەزيدەنتتى ۇلىقتاۋ ءراسىمىن وتە قاراپايىم وتكىزدى. كونستيتۋتسيامەن بىرگە قۇران ۇستاپ تۇرىپ، حالىققا ادال قىزمەت ەتەمىن دەپ انت بەردى.

 جالپى ميرزيايەۆ ساراپشىلاردىڭ «ءۇمىتىن» اقتامادى. ءوڭىردىڭ اكىمى، ودان كەيىن ۇزاق جىلدار وزبەكستان ۇكىمەتىن باسقارعان ميرزيايەۆ ۋاقتىسىندا ءوزىن قاتال باسشى، ىمىراسىز بيلەۋشى رەتىندە كورسەتكەنى بەلگىلى. الايدا پرەمەر ميرزيايەۆ پەن پرەزيدەنت ميرزيايەۆتىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق جەر مەن كوكتەي. ميرزيايەۆ وسى سالعان سوقپاقپەن كەتە بەرەدى مە، جوق الدە مۇنىڭ ءبارى ءوزىنىڭ بيلىگىن ورنىقتىرىپ الۋ ءۇشىن جاسالىپ جاتقان ۋاقىتشا امال ما؟ ءبىز وسى جونىندە وزبەكستاندا تۋىپ- ءوسىپ، ۇزاق جىلدار لاۋازىمدى قىزمەتتەردى اتقارعان ساراپشى سەيىت يماتوۆپەن حابارلاسىپ، پىكىرىن سۇراعان ەدىك. ساراپشى بىلاي دەيدى:

 - مەن وزبەكستانعا وسى جۋىردا عانا بولىپ قايتتىم. اعايىن، تۋىس ءالى سوندا تۇرادى. ءبىر بايقاعانىم، حالىقتىڭ ساناسىندا ۇلكەن سەرپىلىس بار.

ميرزيايەۆ كاريموۆتىڭ ورنىن باسۋ مۇمكىن ىقتيمال كانديداتتاردىڭ ءبىرى رەتىندە اتالىپ كەلدى. ونىڭ بيلىككە ۇزاق ۋاقىت بويى دايىندالعانى، الدىن الا جوسپار قۇرعانى، حالىقپەن جۇمىس ىستەۋدە، كوپشىلىكتىڭ سۇيكىمىنە يە بولۋدا تاجىريبەسىنىڭ بار ەكەندىگى بايقالادى. حالىق جاڭا باسشىعا ءتۇڭىلىپ ەمەس، قايتا ۇلكەن ۇمىتپەن قاراي باستادى. ەلدىڭ ساناسىندا «جاڭا پرەزيدەنت كەلدى، ەندى ءومىرىمىز جاقسى جاعىنا قاراي وزگەرەدى» دەگەن سەنىم بار. ميرزيايەۆ اڭىز ادامعا اينالا باستاعانداي اسەردە بولاسىز. ەل اراسىندا «ميرزيايەۆ ەسكى- قۇسقى كيىمىن كيىپ الىپ، بازار ارالاپ، حالىقتىڭ جاعدايىمەن تانىسادى ەكەن»، «پالەن كۇنى اۋرۋحاناعا بارىپ، دارىگەرلەردىڭ قاراپايىم حالىقتى قالاي قابىلدايتىنىن ءوز كوزىمەن كورىپتى، كەمشىلىكتەردى انىقتاپ، ءبىراز باسشىنى قىزمەتىنەن بوساتىپتى» دەگەن راس- وتىرىگى بەلگىسىز اڭگىمەلەر ايتىلىپ ءجۇر. بۇل قالىپتى جاعداي. وزبەكستانداعى قازىرگى جاعداي ستالين ولگەننەن كەيىنگى ءداۋىردى ەسكە تۇسىرەدى.

بۇرىن وزبەكستاندىقتار بيلىك تۋرالى اڭگىمە ايتۋعا قورقاتىن. پرەزيدەنتكە قاتىستى ءبىر اۋىز ءسوز ايتۋ ءۇشىن جان- جاعىنا جالتاڭداپ وتىراتىن. بارلىق جەردە بيلىكتىڭ «قۇلاقتارى» بار، ايتىلعان ءسوزدى سول زاماتتا جوعارىعا جەتكىزىپ بارادى دەگەن ۇرەي بولاتىن. ال قازىر حالىق مۇنداي قورقىنىشتان ارىلعان. ميرزيايەۆ سايلاۋدا 88 پايىزدان استام داۋىس الدى. بۇل كوپىرىگى جوق، ناقتى باعا دەپ ويلايمىن. جالپى وزبەكتەر سايلاۋدا وتە بەلسەندى حالىق. تاڭ نامازىن وقىپ بولا سالىسىمەن جۇرت داۋىس بەرۋگە اعىلادى. مەن سويلەسكەن ازاماتتاردىڭ ءبارى سايلاۋدا وتباسىمەن ميرزيايەۆقا داۋىس بەرگەنىن ايتىپ جاتتى. ءتىپتى ميرزيايەۆقا داۋىس بەرەمىز دەگەن كوپشىلىك سايلاۋ ۋچاسكەسى اشىلماي جاتىپ كەزەككە تۇرعان.

- ميرزيايەۆ كاريموۆتىڭ جولىن جالعاستىرۋعا ۋادە بەردى. دەگەنمەن ونىڭ ءسوزى مەن ءىسىنىڭ اراسىندا قانشالاقتى ايىرما بولادى دەپ ويلايسىز؟

 - «بيلىكتىڭ 48 زاڭدىلىعى» دەگەن كىتاپتى وقىعانىم بار ەدى. وسى كىتاپ «بۇرىنعى بيلەۋشىنىڭ جولىن جالعاستىرامىن دەپ مالىمدەمە جاسا، الايدا ءوز جولىڭدى قالىپتاستىرا بەر» دەگەن كەڭەس ايتادى. مەنىڭ ويىمشا ميرزيايەۆ وسى كەڭەسكە قۇلاق تۇرگەن پرەزيدەنت سياقتى. ول «تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ نەگىزىن قالاعان يسلام ءابدۋعاني ۇلىنىڭ جولىن جالعاستىرامىن، ول كىسىنى تۇسىمدە كوردىم، اقىلداستىم، كەڭەستىم» دەگەن سوزدەردى ايتادى. الايدا شىن مانىندە ءىس باسقاشا. ميرزيايەۆ كاريموۆتىڭ كەزىندە بيلىكتەن الاستاتىلعان شەنەۋنىكتەردى قىزمەتكە قايتا اكەلىپ جاتىر. ۋاقتىسىندا قىزمەتىنەن قۋىلعان بۇرىنعى ىشكى ىستەر ءمينيسترىن جۋىردا كوررۋپسياعا قارسى كۇرەس جونىندەگى كوميسسيانىڭ ءتوراعاسى ەتىپ بەكىتتى. كاريموۆتىڭ كەزىندە قامالىپ كەتكەندەر بوستاندىققا شىعارىلدى.

 بۇرىنعى پرەزيدەنتتىڭ كۇيەۋ بالالارى قايىن اتالارىنىڭ كوزى تىرىسىندە بيزنەستەرىن جۇرگىزدى، ءبىراق بيلىككە ارالاسقان جوق. ال قازىرگى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، ميرزيايەۆ ەكى كۇيەۋ بالاسىنا بيلىكتەن لاۋازىمدى قىزمەت بەردى. ءبىرى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى، ءبىرى پرەزيدەنتتىڭ كۇزەت قىزمەتى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى. وسى جەردە ايتا كەتەيىن، ميرزيايەۆتىڭ كۇيەۋ بالالارىنىڭ ءبىرى كاريموۆتىڭ كەزىندە دە لاۋازىمدى قىزمەت اتقارعان. كەيىنىرەك ۇستىنەن ءىس قوزعالىپ، وتباسىمەن ماسكەۋگە كوشىپ كەتكەن. ميرزيايەۆ سول كۇيەۋ بالاسىن مىنە، قىزمەتكە قايتا الىپ كەلدى. بۇرىن سىبايلاس جەمقورلىق جاسادى دەپ ايىپتالعان ابدۋللا اريپوۆ پرەمەر- ءمينيستردىڭ كرەسلوسىن الدى.

- ال ۋاقتىسىندا پرەزيدەنتتىڭ مۇراگەرى رەتىندە قاراستىرىلعان، ا ق ش پەن ەۋروپاعا بۇيرەگى بۇرادى دەيتىن رۋستام ازيموۆ قازىر قايدا؟ ازيموۆ پرەمەر- ءمينيستردىڭ كرەسلوسىن الۋى مۇمكىن دەگەن بولجام راستالمادى...

- ازيموۆ قازىر سول باياعى ۆيتسە- پرەمەر لاۋازىمىن اتقارىپ جاتىر. كاريموۆتىڭ كەزىندە ول قارجى ءمينيسترى قىزمەتىن دە قوسا اتقارعان. ميرزيايەۆ ونى ەكىنشى لاۋازىمىنان بوساتقان. جۋىردا ازيموۆ باستاعان دەلەگاتسيا تاجىكستانعا بارىپ قايتتى. جالپى ۆيتسە- پرەمەرلەر باستاعان توپتار قازىر قىرعىزستان، قازاقستان، تاجىكستانعا بارىپ، قارىم- قاتىناستى تەرەڭدەتىپ جاتىر. ويتكەنى كورشىلەرمەن ەركىن ساۋدا اينالىمىن جاساۋ، دوستىق قارىم- قاتىناس ۇستانۋ ميرزيايەۆ ساياساتىنىڭ باسىم باعىتىنا اينالىپ تۇر.

- وزبەكستان ەۋرازيالىق وداققا مۇشە ەمەس. قازاق- وزبەك اراسىنداعى ەركىن تاۋار اينالىمى قانشالىقتى ناتيجە بەرەدى؟ بۇل الدىمەن كىمگە ءتيىمدى؟

- ەكى جاققا دا ءتيىمدى. وسى جۋىردا عانا قازاق- وزبەك شەكاراسىندا بولىپ قايتتىم. ازىرگە اناۋ ايتقانداي وزگەرىس بولماعانىمەن الداعى ۋاقىتتا جاعداي تەك جاقسى جاعىنا قاراي وزگەرەدى دەگەن سەنىم بار. كاريموۆتىڭ داۋىرىندە قازاق- وزبەك قاتىناسى ناشار بولدى دەپ ايتۋعا نەگىز بار. نەگە دەسەڭىز، ەكى ەل باسشىلارى اراسىندا ايماقتىق كوشباسشىلىق ءۇشىن باسەكەلەستىك بولدى. راس، كاريموۆ سوڭعى جىلدارى نازاربايەۆتىڭ بەدەلى تۋرالى جىلى پىكىرلەر ايتىپ ءجۇردى. دەگەنمەن وزبەكتىڭ مارقۇم پرەزيدەنتى قازاق پرەزيدەنتىنە قىزعانىشپەن قارايتىنىن اشىق بايقاتاتىن. ارينە، ولگەن ادام تۋرالى بۇلاي دەۋ دۇرىس ەمەس، ءبىراق مەن بىلەتىن كاريموۆتىڭ كۇنشىلدىگى باسىمداۋ ەدى. ول سولتۇستىكتەگى كورشى ەلدىڭ پرەزيدەنتىنىڭ باستامالارىن ۇلكەن مىنبەرلەردە مىسقىلداپ، ءاجۋالاپ وتىراتىن. قازاقستاننىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى وعان جاعىمسىز اسەر ەتەتىنىن جاسىرا المايتىن. ال ميرزيايەۆتا مۇنداي باقتالاستىق جوق. ميرزيايەۆ بيلىككە ەندى كەلدى. ول نازاربايەۆتى ءوزىنىڭ ۇستازى رەتىندە قۇرمەتتەيتىن تۇلعا دەپ ويلايمىن.

 جالپى ميرزيايەۆتىڭ العا قويعان ماقساتى- ەلدىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ، رەفورمالار جاساۋ، ەكس- پرەزيدەنت كاريموۆتىڭ اقىلعا سىيىمسىز شەكتەۋلەرىن الىپ تاستاۋ. نارىقتىق قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋ، كورشىلەرمەن بايلانىستى نىعايتۋ. وسى رەفورمالاردىڭ ءوزى- اق ميرزيايەۆتىڭ بەدەلىنە قىزمەت ەتەدى دەپ ويلايمىن.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

«رەيتينگ» گازەتى.