الەمنىڭ قانشا ەلىندە قازاق بار؟

استانا. قازاقپارات - الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە تارىداي شاشىلعان قازاقتىڭ اڭساپ كەلەتىن ءبىر عانا وتانى بار. ول - قازاقستان.

 ال قانداستارىمىزدىڭ بۇگىنگى تاڭدا تۋعان ەلىمىزگە ورالۋ جاعى قانداي: كوشى- قون سالاسى قارقىندى ما؟ دەرەككە جۇگىنسەك، 1991 -جىلدان باستاپ 2016 -جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىنا تۋعان وتانى -  قازاقستانعا شەت ەلدەردەن 1 ميلليوننان استام وتانداستارىمىز كەلگەنگە ۇقسايدى. بۇل دەرەكتى ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى - «سەرپىن» ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ۇلتتىق قاۋىمداستىعىنىڭ ءتوراعاسى مۇرات ابەنوۆ «شىنتوبە» پىكىرتالاس كلۋبىنىڭ العاشقى وتىرىسىندا ءمالىم ەتتى.

 1995 -جىلدان باستاپ «قازاق دياسپوراسىن قولداۋ بويىنشا مەملەكەتتىك باعدارلاما» دايىندالعانى بەلگىلى. جاڭا زاڭناما قازاقستاندىق ازاماتتىقتى الۋعا كوپتەگەن جەڭىلدىكتەر جاسادى. 24 -جىل ىشىندە ەتينيكالىق قازاقتاردىڭ تاريحي وتانىنا قايتا كەلۋىن جاقسارتۋ بويىنشا ءنورماتيۆتى- قۇقىقتىق اكتىلەرگە وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. مۇرات ابەنوۆ بۇگىندە قازاقستاندىق دياسپورانىڭ وكىلدەرى الەمنىڭ شامامەن 40 ەلىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن ايتتى.

 1991 -جىلدان باستاپ 2016 -جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىنا دەيىن ەلىمىزگە شەتەلدەن شامامەن 1 ميلليوننان استام ەتنيكالىق قازاقستار كەلدى، الەۋمەتتىك مەملەكەتتىك باعدارلامالار قابىلداندى، مولشەرلەپ تالداما جاسادىق -  بارلىعىنىڭ 75 پايىزى بۇرىڭعى كسرو ەلدەرىنىڭ وكىلدەرى جانە 25 پايىزى باسقا ەلدەردەن كەلگەندەر. ولار كوبىنەسە وزبەكستان، قىتاي جانە موڭعوليا، - دەپ اتاپ كورسەتتى مۇرات ابەنوۆ.

1991 -جىلدان باستاپ 2016 -جىلدىڭ 1 -قاڭتار ايىنا دەيىن تاريحي وتانىمىزعا 261 مىڭ 104 وتباسى كەلىپ، «ورالمان» دەگەن مارتەبە الدى نەمەسە 957 مىڭ 772 ەنيكالىق قازاقتار. ولار حالىقتىڭ جالپى سانىنىڭ 5,5 پايىزىن قۇرايدى. اتاپ ايتار بولساق، 61,6 پايىز ورالماندار وزبەكستاننان كەلدى، 14,2 پايىزى قىتايدان، 9,2 پايىزى- موڭعوليادان، 6,8 پايىزى - تۇركمەنىستاننان، 4,6 پايىزى- رەسەيدەن جانە 3,6 پايىزى باسقا ەلدەردەن كەلدى.

ورالمانداردىڭ كوپ بولىگى وڭتۇستىك قازاقستانعا قونىستاندى - 21,2 پايىز، الماتى وبلىسىنا-16,3 پايىز، ماڭعىستاۋ وبلىسىنا-13 پايىز، جامبىل وبلىسىنا-9,4 پايىز جانە باسقا ايماقتارعا-40,1 پايىز.

ستاتيستيكالىق دەرەككە جۇگىنەر بولساق، ورالمانداردىڭ ىشىندە جۇمىس جاساي الاتىن تۇلعالار 55,6 پايىزدى، 18 جاسقا دەيىنگى بالالار - 39,9 پايىزدى جانە زەينەتكەرلەر 4,5 پايىزدى قۇرادى. ورالمانداردىڭ ىشىندە جوعارى ءبىلىمى بارلار -8,8 پايىزدى، 20,6 پايىزى - ورتا ءبىلىمى بارلار، 60,8 پايىزى - جالپى ورتاشا ءبىلىمى بارلار جانە 9,8 پايزدى - ءبىلىمى جوقتار قۇرايدى.

 ال شەتەلدەردە تۇرىپ جاتقان قانداستارىمىزدىڭ قانشا پايىزى قازاقستانداعى جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيدى؟ ولارعا بۇگىنگى تاڭدا قانشا كۆوتا بەرىلىپ وتىر؟ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ دەپارتامەنتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى گۇلزات كوكەنوۆا كەيىنگى كەزدە قازاقستاندا وقيتىنداردىڭ قاتارى ازايىپ بارا جاتقانىن ايتتى. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟

 قازاقستانعا شەتەلدە تۇرىپ جاتقان جاستار ورالۋى كەرەك. وسى ءۇشىن ەلىمىزدەگى جوعارعى وقۋ ورىندارىندا وقۋ ءۇشىن قازاق دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرىنە جىل سايىن مەملەكەتتىك تاپسىرىستىڭ نەگىزىندە 2 پايىزدىق كۆوتا قاراستىرىلادى. سوڭعى 10 -جىلدا وزگەرىستەر بايقالۋدا. ياعني 2005 -جىلدان بەرى كونكۋرسقا قاتىساتىن بالالاردىڭ سانى ازايىپ كەلەدى. مىسالى، 2005 -جىلى كونكۋرسقا 3 مىڭنان اسا تالاپكەر قاتىستى. 2015 -جىلى جالپى ستۋدەنتتەرگە 35 مىڭنان استام گرانت ءبولىندى. سونىڭ 2 پايىزى شەتەلدە تۇرىپ جاتقان قازاق دياسپوراسىنىڭ بالالارىنا ءبولىندى. 7 مىڭ بالا كۆوتا بويىنشا وقۋعا ءتۇستى.

وكىنىشكە قاراي، بيىل اتالمىش كونكۋرسقا تەك 1 مىڭنان استام بالا عانا قاتىستى. بۇل وتە از. مەنىڭ ويىمشا، بۇل ماسەلەنىڭ ءارتۇرلى سەبەپتەرى بولۋى مۇمكىن. ەلىمىزدەگى جوو- لار دا شەتەلگە شىعىپ ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزۋى قاجەت. بۇگىندە ءبىز وتاندىق ۋنيۆەرسيتتەر شەتەلدە وزدەرىنىڭ ستۋدەنتتەردى قابىلداۋ بولىمشەلەرىن اشسا ەكەن دەپ وتىرمىز. بۇل ءبىر جاعىنان وسى بالالارعا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەيدى ق ر ب ع م جوعارى جانە ج و و كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ دەپارتامەنتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى گۇلزات كوكەنوۆا.

«ايقىن»