ساداقا بەرىپ جارىسقان ساحابالار

استانا. قازاقپارات - بىردە تابۋك ۇرىسىنا جاساق ازىرلەۋ ءۇشىن اللانىڭ ەلشىسى (س. ع. س. ) ادامداردى ساداقا بەرۋگە شاقىرادى.

ساحابالار ءوز تاپقان دۇنيەلەرىن اللانىڭ جولىندا دەپ الىپ كەلەدى. قۇرعاقشىلىق پەن اشارشىلىق سالدارىنان ماشاقاتپەن ازىرلەنگەن بۇل اسكەردى جۇرت كەيىن «قيىنشىلىق اسكەرى» دەپ اتاپ كەتكەن. بۇل جولى دا ريم اسكەرىمەن ۇرىسقا دايىندالىپ جاتقان قولدى جابدىقتاۋعا اركىم قولىنان كەلگەن كومەگىن كورسەتتى.

وسماننىڭ (ر. ا. ) قوسقان ۇلەسى ءتىپتى زور بولدى. ول جورىققا جاراۋ- جابدىعىمەن ءۇش ءجۇز تۇيە قوستى جانە پايعامباردىڭ (س. ع. س. ) بولمەسىنە كىرىپ، مىڭداعان ديناردى توگىپ سالدى. مۇنى كورگەن پايعامبار (س. ع. س. ) ريزا كوڭىلمەن:

«بۇگىننەن كەيىن وسمانعا نە ىستەسە دە زيان كەلمەيدى»، - دەدى. ول بۇل ءسوزىن بىرنەشە مارتە قايتالاپ ايتتى.

ومار يبن حاتتاب تا (ر. ا. ) دۇنيەسىنىڭ جارىتىسىن الىپ كەلەدى. مۇنى كورگەن اللانىڭ ەلشىسى (س. ع. س. ):

- ۋا، ومار! وتباسىڭا نە قالدىردىڭ؟ - دەپ سۇراعان ۋاقىتتا ول:

- دۇنيەمنىڭ جارتىسىن قالدىردىم - دەيدى.

كەزەك ءابۋ باكىرگە (ر. ا. ) كەلەدى. ول مۇسىلماندار ءۇشىن ۇيىندەگى بارلىق مالىن ورتاعا قويادى. مۇنى كورگەن اللانىڭ ەلشىسى (س. ع. س. ):

- ۋا، ءابۋ باكىر! ال سەن وتباسىنا نە قالدىردىڭ؟ - دەپ سۇرايدى.

ءابۋ باكىر (ر. ا. ):

- وتباسىما اللانى جانە ونىڭ ەلشىسىن قالدىردىم - دەپ جاۋاپ بەرەدى.

سوندا ساڭلاق ساحابا اللانىڭ جولىنا دەپ بارلىق مۇلكىن الىپ كەلگەن ەكەن.

اڭگىمەدەن شىعاتىن پايدالى ساباق

قايىرىمدىلىق جاساۋدا، ساداقا بەرۋدە اسىعۋ كەرەك، ءبىر- بىرىمەن جارىسۋ كەرەك. ساداقا اللانىڭ قۇدىرەتىمەن ساداقا بەرۋشىنىڭ باسىنا ءتونىپ تۇرعان كۇللى جاماندىقتى، قايعى- قاسىرەتتى قايتارۋعا سەبەپ. اللا تاعالا قۇراندا:

«ەگەر ساداقالاردى جاسىرىن بەرسەڭدەر، ول قانداي جاقسى. ەگەر ونى جاسىرىن بەرىپ ءارى ونى پاقىرلارعا بەرسەڭدەر، ارينە سەندەر ءۇشىن جاقسى. اللا سەندەردىڭ كۇنالارىڭدى جارىلقايدى» (باقارا: 271).

نەگىزىندە پايعامبار (س. ع. س. ) وسى تابۋك جورىعىنا شىعۋدى ۇيعارعاندا ساحابالاردان:

«كىمدە- كىم «قيىنشىلىق اسكەرىنە» جاردەم ەتسە سوعان ءجاننات بۇيىرادى»، - دەپ اسكەر قوسىنىن جابدىقتاۋدى، قاراجات جاعىنان كومەكتەسۋلەرىن جىگەرلەندىرىپ سۇراعان بولاتىن.

بايھاقي ەسىمدى عالىم ساداقا تۋرالى: «ساداقا بەرۋلەرىڭ ارقىلى ريزىقتى مولايتىڭدار»، - دەپ ايتقان. ساداقا ادامنىڭ ءومىرىن جاقسارتىپ، بايلىعىن مولايتۋمەن قوسا ادامدار اراسىندا دوستىق قاتىناستى ورناتادى. باي مەن كەدەيدىڭ، داۋلەتتى مەن مۇقتاجدىڭ اراسىن جاراستىرادى.

وزدەرىڭىز كۋا بولعانداي، ءار ساداقانىڭ وزىنە تيەسىلى ادامى، ونىڭ بەرەر قايىرى بار.

ەكىنشى پايدالى ساباق

«ەل باردا، ەر قور بولماس،

ەر باردا، ەل قور بولماس».

ەلدىڭ باسىنا كۇن تۋعاندا ازامات ءوزىنىڭ قولىنان كەلەتىن كومەگىن اياماۋ كەرەك. ساحابالار قيىن قىستاۋدا ۇنەمى ءبىر- ءبىرىن دەمەپ، سۇيەنىش بولعان. اڭگىمەدەن كورگەندەي ولار ساداقا مەن قايىرىمدىلىق ءۇشىن ءوزىنىڭ داۋلەتىن اياماي جۇمساعان.

ەل جاناشىرى احمەت بايتۇرسىن ۇلى: «بالام دەگەن جۇرت بولماسا، جۇرتىم دەگەن بالا قايدان شىقسىن؟!» - دەپ ايتقان.

ءۇشىنشى پايدالى ساباق

ساداقا بەرۋدەن مال تاۋسىلادى نەمەسە دۇنيەم كەمىپ قالادى دەپ قورىقپاۋ كەرەك. بۇل تاقىرىپقا قاتىستى مىناداي وقيعا ەسكە ورالادى:

ءبىر كۇنى ابدۋراحمان يبن اۋف پايعامبارعا (س. ع. س. ) كەلىپ:

- مەندە سەگىز مىڭ ديرھام بار ەدى. اللانىڭ جولىنا ءتورت مىڭ ديرھامدى بەرىپ، قالعان ءتورت مىڭ ديرھامدى ءوز وتباسىنا الىپ قالدىم - دەيدى.

اللانىڭ ەلشىسى (س. ع. س. ):

- سەنىڭ اللا جولىندا جۇمساعان جانە وتباسىڭ ءۇشىن الىپ قالعان دۇنيەڭە اللا بەرەكەسىن بەرسىن! - دە دۇعا قىلادى. راسىندا دا اللا ابدۋراحمان يبن اۋفتىڭ مالىنا بەرەكە دارىتقان ەكەن.

«ادامداردىڭ (تانىندەگى) ءاربىر بۋىنى كۇن شىعاتىن ءاربىر كۇنى ساداقا بەرۋى ءتيىس: ەكى ادام اراسىندا (جانجال جىقسا) سەنىڭ ءادىل بولۋىڭ - ساداقا. كىسىگە ءمىنىس كولىگىنە جاردەم بەرسەڭ جانە ونى كولىگىنە دەمەپ مىنگىزىپ جىبەرسەڭ نەمەسە ونىڭ جۇگىن اپەرسەڭ - ساداقا. سول سياقتى ءاربىر جاقسى ءسوز سويلەسەڭ - ساداقا. نامامازعا بارا جاتقانداگى ءار قادامىڭ ءۇشىن دە ساداقا جازىلادى. ادامدارعا زارار كەلتىرەتىن نارسەنى جولدان الىپ تاستاساڭ - ساداقا» (بۇحھاري، ءمۇسليم).

جالعاس سادۋاحاس ۇلى، ءدىنتانۋشى