ەرلان نۇردىقان ۇلى: قالعىپ وتىر قارا جەر باسىن سۇيەپ ولەڭگە
ول- اڭساۋدان جاراتىلعان اي قۇسى،
قاناتىندا قاراڭعىلىق قايعىسى.
جەر بەتىنە جەتكەن ەكەن اقىرى،
مەنىڭ ءماجۇنۇن جۇرەگىمنىڭ ءلايلىسى.
شەكسىزدىكتىڭ جاسىل قانات سوزىنەن،
كوبەلەكتىڭ سۇلۋ مۇڭىن سەزىنەم.
تالىقسىعان تاڭدايىما تامىزدى- اۋ،
جاپپار يەم،
كوكجيەكتىڭ كوزىنەن.
ەي، ۇلى ءسوز!
سەنىڭ جاسىل رەڭىڭ،
سەزىندىرەر اسپانيلىق نۇر ەلىن.
مەن نە دەيىن، كولەڭكەنىڭ قوينىندا
كوپ ۇيىقتاسا شايىرعا ءتان جۇرەگىم.
تاڭ بوبەگىن وراپ ىستىق اق قارعا،
كوكتەم بولىپ كەتتىم مىنە اق تاڭدا.
قانداي باقىت سەنىڭ ۇشىپ جەتكەنىڭ،
مەن ولەڭگە قابىر قازىپ جاتقاندا.. .
شايىرلار
قاۋدىراپ تۇسكەن قابىقتاي،
قالارسىڭ ءومىر.. .
سەزەم مەن!
تاڭدايىم بەينە تابىتتاي
ايتىلماي تالاي ءسوز ولگەن.
ايتار ەم ونى اسپانعا،
استىمدا جاتىر جەر جىلاپ；
ايتار ەم قارا تاستارعا،
نازىكپىن، اتتەڭ، مەن ءبىراق.
ايتار ەم ونى اق تاڭعا،
موينىمدا تۇننىڭ بىلەگى.
الدىمەن تۇسەر قاقپانعا
اقىننىڭ شولجاڭ جۇرەگى.
ەلەستەردى ىزدەپ جول جۇتقان،
تاۋسىلار سوسىن تاعاتى.
عاسىردىڭ ءوزى،
سوندىقتان
شايىردىڭ سوڭعى ساعاتى.
ەلجىرەي سۇيگەن گۇل جۇزىن،
كوبەلەك- كوڭىل،
ءنار- قايعىم.. .
قۇشاقتاپ ولگەن كۇن قىزىن،
كوكتەمگى كوبىك قاردايمىن.
***
مەنىڭ مۇڭىم -
اقىرعى مۇڭ، اعايىن!
جانە سونداي تۇڭعىش مۇڭ...
اقيقاتپىن قىراۋ شالعان سامايىن،
قىزىل شاشى دۋدىراعان قىلمىسپىن.
كوكجيەكتىڭ كوك كورپەسىن كوتەرىپ،
ۇيقىداعى شەكسىزدىككە كوز سالدىم.
وڭاشادا كىرپىگىنەن وت ەمىپ،
جالماۋىزدىڭ جالعىزىنا ءسوز سالدىم.
جۇرەگىمە قۇرت- قۇمىرسقا ۇيمەلەپ،
بىلەگىمە ورالادى جىلان - زار.
كوكتەمدەردىڭ كولەڭكەسىن سۇيرەلەپ،
قاشادى ولەڭ -
قۇندىز قۇيرىق، قۇلان جال...
قاش، قارا ولەڭ!
مەن قۋعاننان شارشامان.
الپىس قۇلاش ارقان ەسىپ شاشىمنان.
بولاشاعىم - التىن تابىت.
ال، سوعان
بالاشاعىم گۇلگە اينالىپ شاشىلعان.
جايقالعاندا التىن بۇتاق اعاش - تاڭ،
جاتام ۇيىقتاپ قۇشاعىندا ەلەستىڭ.
بار مەن جوقتىڭ،
ءوڭ مەن ءتۇستىڭ ارسىندا اداسقان،
«مەن!» مەن ەمەسپىن...
قارا ايداھار
قاپ- قارا ايداھارداي يرەك ءتۇندى،
ۇيىمە قاتال ۋاقىت سۇيرەپ كىردى.
شام جاقتىم.
سۋىق كوزىن قاداپ ماعان
سۋماڭداپ قالتارىستا ول بيلەپ تۇردى.
جارىقپەن جاراتىلعان ەگەسۋگە،
بەينە ءبىر الباستىنىڭ ەلەسىندەي.
شىراقتان شاشىراعان التىن ساۋلە
اتىلعان اقيقاتتىڭ جەبەسىندەي.
كوزىنەن كورىنبەيدى ءبىر جىلىلىق،
ارانى اجداھانىڭ تۇر ءبىلىنىپ.
ايداھار ەكەۋىمىزدىڭ ورتامىزدا
اق ساۋلە اراشاعا ءجۇر جۇگىرىپ.
ازىرگە بىلەمىن عوي مەن ەسىمدى،
سونشاما بۇل قۇبىجىق نەگە ەسىردى.
باس سۇعىپ تەرەزەنىڭ سىنىعىنان،
قايتەيىن شىراعىمدى جەل ءوشىردى.
باتقانى تەرەزەنىڭ شاعىلعانى،
اق تاڭى اقيقاتتىڭ تابىلمادى.
جاسقا اينالعان جانىمنىڭ بۇلقىنىسىن
تاسقا اينالعان ەرىنىم قابىلدادى.
نايزاداي نايزاعايلار تۇيرەپ ءتۇندى،
سانامدا ساعىنىش بوپ بيلەپ تۇردى.
داريعا، قاراڭعىدا قالعان اقىن
جارىقتان باسقا، ءسىرا، سۇيمەك كىمدى؟
مەن ىزدەيمىن بالالىعىمدى
مەن ىزدەيمىن بالالىعىمدى...
ساعىنام
ءتاپ- ءتاتتى مۇڭمەن تابيعاتىما شاعىنام.
كوڭىلدەگىمدى كوزى شالسا ەگەر،
پاتشادا
ىزدەسەر ەدى- اۋ سەكىرىپ ءتۇسىپ تاعىنان.
مەن ىزدەيمىن بالالىعىمدى.. .
ساعىنام.
قايسى باعىتقا قاراسام دا، اتتەڭ، قامىعام.
اسپان اتىزدا جارقىراپ جاتىر وراق اي،
ايتشى سەن ۋاقىت،
ايىرىلدى ول قاشان سابىنان؟
ساپسىز وراق.
سارى الا دۇنيە.
سالقىن كەش.
ساندالعان سانا ساعىنىشتارمەن، ال، تىلدەس.
بالالىعىم- اي،
بارلىعى سەننەن ساداعا،
پەرىشتە ەكەش پەرىشتەلەردە التىنعا ءوش.
قانبادى- اۋ ءشولىم قاز قاناتىنداعى سۋسىلعا،
بالالىعى- اي،
بالسىڭ با، الدە، ۋسىڭ با؟
وتسىڭ با، الدە، سۋسىڭ با؟
بايلىعىم مەنىڭ باياندى كوڭىل تىنىمىم،
قالىپ قالعان با كىشكەنتاي سەنىڭ ۋىسىڭدا.
ادال دا اڭقاۋ العاشقى ادام شىرايلىم،
ەركەسى ەدىڭ ەركىندىك پەنەن قۇدايدىڭ.
ءبىر ءتۇپ شي،
ءبىر تال جاپىراقتان دا سۇرايمىن،
ىزدەيمىن ءۇنسىز، شولدەدىم ساعان،
مۇڭايدىم.. .
اياقتالماس ەرتەگى
توپىراقپەن بىرگە ويانىپ كوكتەمدە،
الدە نەگە شولىركەيدى وت كەۋدە.
وي كەشەمىن،
شۋداسىنا ورانىپ،
جەز بۇيدالى جەلمايا بۇلىت جەتكەندە.
ءورت وزەنى-
تامىرىمدا تاسىپ قان،
الىس اسپان مۇحىيتىنا اسىققان.
شارابىڭدى شالقىتا قۇي قارا جەر
قاراقات ءتۇن قايعىسىنان اشىتقان.
جۇپار شاراپ- ءتۇننىڭ ءنىلى،
شىمىرلاپ -
شىرىنىنان تىرىلەدى مىڭ ىرعاق.
الاپات ءبىر شول بار مەندە اعايىن،
بۇلاعىمدى جۇتىپ قويعان قۇم ۇرلاپ.
جۇپار شاراپ- ءتۇننىڭ ءنىلى،
ءتىل ورتەپ...
جۇرەگىمدە ءبۇر جارادى گۇل ەرتەك.
كۇننىڭ قىزى كۇنىكەيدىڭ عاشىعى،
وت قۇشاقتاپ وياندى ءبىر ەركەك.
وت قۇشاقتاپ ويانادى ءتۇس كورسە،
اقشا بۇلتتار-
مامىق جاستىق، قۇس كورپە...
التىن ارقاۋ اياقتالماس ەرتەك بۇل،
اسپان قىزى جەر بەتىنە تۇسكەنشە.
***
قاناتتارى نۇر ساپىرعان،
قۇس قايعىم
قاراڭعىلىق قۇشاعىندا ۇشپايدى.
ونىڭ جىم- جىرت كولەڭكەسىن
كوكتەمدە
سارى كۇزدىڭ ساۋساعىمەن ۇستايمىن.
بۇل - ساعىنىش،
بۇل - اسپانعا اسىعۋ.
(كۇنگە عاشىق كۇلتەگىننىڭ ءناسىلى )
ءتاڭىر سىيى تابيعاتىم - سول بوياۋ
كوكبورىنىڭ كوزىندەگى جاسىل ءۇن.
سەلت ەتكەندە اۋىر ويلى قىسقى ورمان،
اق بۇتاقتان مىڭ بوياۋلى ءتۇس تامعان.
سونىڭ ءبارىن قابىلدايمىن قايتالاۋ
قاناتتارى نۇر ساپىرعان قۇستاردان.
گۇلدەگەندە قۇشتارلىققا باي سانا،
اعارعان شاش اينالادى مايساعا.
تاڭعى شىقتاي توگىلەدى سول قۇستار،
قىس سۇپ- سۋىق الاقانىن جايسا دا.
سەنىڭ جىم- جىرت كولەڭكەڭدى
قۇس قايعىم،
سارى كۇزدىڭ ساۋساعىمەن ۇستايمىن.
...ادامدارعا ەرتەك ايتىپ بەرەم مەن
اقيقاتقا اپاراتىن ءتۇس جايلى...
قۇلازۋ
جانارىمنان جاس جاپىراق ءتۇستى ۇشىپ،
جۇرەگىمدە ءجۇر قىڭسىلاپ قىس ـ كۇشىك.
تەلمىرەمىن تەرەزەدەن عالامعا،
تار بولمەگە تاڭىلعاندا ءىس پىشىپ.
تەلمىرەمىن تەرەزەدەن عالامعا،
وكپەلەيمىن ەرەجە مەن ادامعا.
ەمىن- ەركىن ەرەجەسىز تىرنالار
بارادى ۇشىپ تەرەزەسىز دالامدا.
شەرتىل،
شەرتىل،
شەرتىلە ءتۇس، شەرتىل مۇڭ.
قايدا قاريران ەسىل تىرلىك -
ەركىن كۇن؟
قىزعىلت ۇستەل قىزىل تەڭىز شەتىندە
اقساق تىرنا سەكىلدەنىپ مەن تۇرمىن.
ەرىپ ساعان ۇشا المايمىن اق تىرنام،
اينالايىن اسپانداعى اق سىرعام.
تەلمىرەم تەك تەرەزەلەر ىشىنەن،
قيلى- قيلى ەرەجەلەر جاپسىرعان.
***
دارقاندىققا ساي ۇلگى
الاقانداي اۋلام بار.
جاينامازداي جايۋلى
تاڭ ازاندا جاۋعان قار.
ازانداعى قارعا اپپاق،
ءتۇس ەلەسى تۇيىلگەن.
مەيىرىمىڭدى سالماقتاپ،
مەن جالىقپان سۇيۋدەن.
ءومىر، سەنىڭ ءمانىڭ نە؟
ويلانادى وياۋ قار.
ماحاببات بار دامىندە،
جانە سونداي قاياۋ بار.
ماڭگىلىك قوي بۇل قاياۋ،
وتكىنشى ەمەس ساعىمداي.
قار بەتىندە- ءبىر بوياۋ
ءولىمنىڭ پاك داعىنداي.
كۇرسىنەدى قىس مەنشە،
جىرلايدى ءۇنسىز تاۋ- دالا.
اسپان قۇلاپ تۇسكەنشە،
الاقانداي اۋلاعا.
قوشتاسۋ
ماڭدايىن سۇيەپ ىمىرتقا،
باتادى ءبىر ءسات تۇسكە الەم.
شىرمالىپ قاراڭعىلىققا،
قاراشا قازدار ۇشتى ارەڭ.
قاراشا قازدار ۇشتى ارەڭ،
كۇز عوي بۇل مۇڭلى،
جاڭبىرلى...
ۇقسايمىن، ءسىرا، قۇسقا مەن
كوكتەمگە عاشىق تاعدىرلى.
قۇس جانە ولەڭ.
بار تاعى
وشپەيتىن ەلەس ەسىمنەن.
تاكاپپار التاي القابى
الاقانىنا ساپ وسىرگەن.
قۇس جانە ولەڭ.
بار مۇندا
جالعىزدىق - جالعىز جاراسىم.
جالعاپ ءبىر جاتقان جاڭبىر ما
اسپان مەن جەردىڭ ارسىن.
ءبارىن دە سونىڭ اڭدايمىن،
جانىمدى نۇرلى وي ماسايتىپ.
اسپاندى عانا تاڭدايمىن،
التايعا ءۇنسىز قوش ايتىپ.
اق قاعاز
قاعاز.
ول، ەمەس ەسكى كۇمىس قابىق،
اجالدىڭ اق بەسىگى.
تىنىش تابىت...
ساعىنىش تولقىندارى يرەكتەلگەن،
ساناما سارعىلتىم ءبىر دىبىس تامىپ.
مەزگىلسىز راۋشان قيال سولعانى از با،
جەرلەيمىن سونىڭ ءبارىن سول قاعازعا.
تالىقسي كۇرسىنەدى تاڭ بوبەگى،
ءتاڭىر- اۋ،
تاعدىرىنا ول دا اراز با؟ ..
تالىقسپ تاڭ بوبەگى كۇرسىنەدى،
بەسىىگى- اق مۇنارلى جىر سىلەمى.
ءۇزىلىپ سول بوبەكتىڭ كىرپىگىنەن،
تامشىلاپ اق قاعازعا نۇر سىڭەدى.
نۇر سىڭگەن اپپاق قاعاز - العاشقى ءۇمىت،
تاڭىرگە جان دۇنيەمدى جالعاستىرىپ؛
ەلەستەي ەركەلەگەن اجالىمدى
الامىن اقيقاتقا الماستىرىپ.
ايمالاپ اق پاراقتى اسىل ويمەن،
قاعازدى قابىلدايمىن وسىلاي مەن.
جاتامىن تامىرلاسا بىرگە كوكتەپ،
اسپاندا بۇرشىك اتقان جاسىل ايمەن...
تازارۋ
دىمقىل ءتۇن.
ءتىل ۇيىرگەن ءسوزدىڭ ءنىلى،
بۇل دا سول تىم قيالشاڭ كەزدىڭ ءبىرى.
الىستان ارقار ءمۇيىز اي ماڭىراپ،
يسكەلەر جۇرەگىڭدى بوزعىل مۇڭى.
اي ماڭىراپ...
وياتار.
وي جۇماعى قايدا، ءبىراق!
اسپانعا اسىققانمەن،
تىرلىگىڭدە
كولەڭكەڭ كورگە سۇيرەر سايعا قۇلاپ.
قۇشاقتاپ تاعدىرىڭنىڭ تاس ساندىعىن،
تاعى دا قايتالايسىڭ اسپان جىرىن.
وزىڭنەن قۇتىلا الساڭ،
وڭىڭدەگى
ءبىر تامشى باعا جەتپەس بوستاندىعىڭ.
ءبىر تامشى باعا جەتپەس بوستاندىعىڭ،
ءپانيدىڭ ماڭدايعا ۇرار استامدىعىن.
ءوزىڭدى ۇمىتا الساڭ،
ومىردەگى
اللانىڭ اق كىتابىن اشقان كۇنىڭ.
كەۋدەڭدە تامىر جايىپ ەلەس،
جۇماق. . .
كەلەدى شەكسىزدىكپەن كەڭەسكىڭ - اق.
ءوزىڭدى ۇمىتۋدىڭ باقىتى سول،
بۇل ۇمىتۋ-
جوعالتىۋ ەمەس ءبىراق!
***
ايمەن بىرگە اسپاندا مىڭ ساعىنىش بۇرلەگەن،
التىن تامىرلى اقشامدا
ەلەسىڭمەن بىرگە ولەم!
قوڭىر سالقىن تىنىشتىق قوناعىنا قۇس قايتقان،
مەن كەشقۇرىم كەزىكتىم اجالىما تۇستە ايتقان.
ەرىنىمدى كۇيدىرمەس ەندى ەشقاشان كۇز- كۇبىر،
قۇس جولىنا جەتەلەپ اكەتەدى ءبىزدى ءىڭىر.
ەي، قۇس جولى - ماڭگى تاڭ.
اقىل- ەسىم نۇرلانعان. . .
قارا جەردە قالدى تان عۇمىرىمدى قۇلدانعان.
مەن اعاشقا اينالدىم. (وڭىمدە دە ءتۇس كورىپ)
سەن!
قوناسىڭ كوگىلجىم بۇتاعىما قۇس بولىپ.
قۇس پەن اعاش. . .
بار تاعى بالدان ءتاتى بالالىق،
جاقىنداتار تىپتەن دە الىستاعان ارالىق.
اسپانداعى اعاشتىڭ نۇرعا اينالعان تامىرى،
اسپان تەكتى الاشتىڭ جىرعا اينالعان ءتاڭىرى.
ايمەن بىرگە بۇرلەيمىن...
ال، انەكي!
تومەندە -
قالعىپ وتىر قارا جەر باسىن سۇيەپ ولەڭگە...
****
بۇلت بۇرىمىن تارقاتقاندا ءار كوكتەم،
قارلىعاشپەن قاتار ۇشىپ بارماپ پا ەم.
قايدا مەنىڭ سول تاكاپپار ماۋسىمىم
جۋسان بۇرلەپ،
قار كەتكەن. . .
ماحابباتىم اۋىر ەدى جەردەن دە،
سالماعى ونىڭ ساعىندىرعان ەرمەندە.
كەتتى سولاي ەسكى ەلەسكە اينالىپ،
مەن ەڭكەيىپ ەندى يسكەلەي بەرگەندە.
قۇلاي سۇيگەن كوشپەندىلەر دالاسىن،
قوش اڭقىعان اتا قازاق بالاسى-
كوكجيەككە كەتتى ءسىڭىپ انەكي!
جەتىم كۇشىك قالىپ قويدى اداسىپ.
كوكىرەگىمدە قىڭسىلاعان سول كۇشىك،
كوز جاسىمدى ءبىر جولاتا بولدى ءىشىپ.
قۇلازىعان قۇبا قۇمنىڭ كوزىندە،
سوڭعى تامشى تاعدىرىنداي
ءولدى شىق!
ارقالاعان ابىز عاسىر سۇيەگىن،
قاي قونىستا جاتىر شوگىپ تۇيە - قۇم.
سونىڭ تۇنجىر كوزدەرىنە كومىلگەن،
مەزگىلدەر - اۋ...
مەن دە سەنى سۇيەمىن!
****
ىمىرتتىڭ مايىستىرىپ جاس بۇتاعىن،
قىز كوردىم قىزىل جىپكە اسپاقتالعان...
كىم ونى ءزاۋ بيىككە باستاپ بارعان؟
جاۋتاڭ كوز ءبىر ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ،
ەي، تاعدىر!
سىعالايمىن تاس قاقپاڭنان.
ارجاعى تاس قاقپانىڭ تاس قاراڭعى
اپىر- اۋ، قايدا كەتكەن اسپان الگى؟
قارمالاپ قاراڭعىلىقتان نەنى ىزدەپ ءجۇر،
اربيعان قولدارىمەن اش توراڭعى.
توراڭعى.
قۇلازىعان قۇر دەنەسى،
ول داعى جوعالتقانداي بىردەمەسىن...
انەكي تامىرىنان تامشىلاپ تۇر
تاكاپپار عاسىرلاردىڭ نۇرلى ەلەسى.
ول -
مەنىڭ الاسۇرعان اقىل- ەسىم،
بۇرلەگەن تۇنمەن بىرگە اقىن وسى.
بۇرىمى بۇلتقا اينالىپ ولگەن قىزدىڭ
نايزاعاي جانارىمدى جاتىر وسىپ.
اقىرى تابىسا الماي تاڭ- جىگىتپەن،
ەلەسى كەتتى ءسىڭىپ ماڭگىلىككە.
سول قىزدىڭ سوڭعى ءسوزىن اقيقاتتاپ،
عارىشتان جالعىز تامشى تامدى نۇكتە...
****
بىلمەيمىن.
جوعالتۋ ما، بوستاندىق پا؟
ساقتايمىن ءبىر مۇڭىمدى ەس ساندىقتا.
جىلايدى ول، ءار تاڭ سايىن قۇلدىق ۇرىپ
ىشىمدە جاسىرىنعان استامدىققا.
جىلايدى ول سامايىنا قىراۋ قونىپ،
سۇرايدى ءبىر ەركىندىك،
مىڭ اۋرە قىپ!
كەڭدىككە،
كەڭىستىككە كەتكىسى بار
تىرنادان تامشىلاعان تىراۋعا ەرىپ.
مەن ونى ماپەلەيمىن.
دەگەنمەنەن،
سونداي ءبىر ۇنسىزدىك بار تەرەڭدەگەن.
تەك سوعان ءتىل قاتىسىپ الارى انىق،
كوز جاسىن اق قاعازعا توگەردە ولەڭ.
بىلمەيمىن.
شىندىعى ما، ءازىلى مە...
عۇمىردىڭ كۇزگە اينالعان
جازى، مىنە!
ەلەسىن سول مۇڭىمنىڭ بايقاي بەرەم
اسىعىس اعىن سۋدىڭ اجىمىنەن.
****
ايتسادا اقىلگويىم مىنسىزدىكپەن،
قويا المان جىر جولىنا مۇڭسىز نۇكتە.
عالامنىڭ تەرەڭدىگى - مۇڭ دا عانا،
ادامنىڭ تەرەڭدىگى - ۇنسىزدىكتە.
قاناتىن مىڭ جۇرەككە ءجايىپ قونعان
ۇنسىزدىك ساعىنىشقا لايىقتالعان.
سۇلۋلىق شوپكە تۇنعان تامشىداي- اق
تاڭ اتا نۇر قۇشاقتاپ عايىپ بولعان.
مەزگىلدىڭ مەندەگى ىستىق اسەرى وسى،
قارتايماس قاسىرەتتىڭ جاس ەلەسى.
جاناردا قاتىپ قالعان ءبىر تامشى بار،
بەيماع ۇلىم تاس ەكەنى،
تاس ەمەسى...
مەن ونى الديلەيمىن.
جانە سولاي
الدىمنان اشىلادى كونە ساراي.
ەڭكەيىپ ەسىگىنەن اتتاماي - اق،
قاسىنان كەتە بارام جاناسالاي.
ەسكى ۇيگە ەنگىزبەيدى،
قاشا كوشىپ
قارتايماس قاسىرەتتىڭ جاس ەلەسى.
تامشىداي نۇر قۇشاقتاپ عايىپ بولعان
مەزگىلدىڭ مەندە قالعان اسەرى وسى.
***
جىم- جىرت ۋاقىت شۇڭەتىنەن
ەستىپ ۇرەي وزانىن؛
قاراڭعىلىقا -
ءتۇن وتىمەن
ءبىر اۋىز ءسوز جازامىن.
ول -
اڭساۋدان جاراتىلعان
ادامزاتتىڭ ءوز مۇڭى.
تامىپ قيال قاناتىنان،
تازارتادى ءسوز نۇرى.
شەكسىزدىكتەن باقىت قۇشىپ
قاس قاعىم ءسات قاسىندا؛
جالعىز تامشى ۋاقىتتى ءىشىپ،
اينالام مەن عاسىرعا.
جانارىما اي ۇڭىلگەن،
يسكەپ جالبىز مۇڭىمدى.
الپەشتەيدى مەيىرىممەن
مەنىڭ جالعىزدىعىمدى.
الديلەيدى جانە سولاي
جۇرەگىمدى نۇرلى كۇن.
جان دۇنيەمدەگى جاڭا ساراي
ولەڭ جازعان ءبىر كۇنىم.
****
ەسكە الساڭ ەسكەرىپ سەن
ەلەسشىل جىر ادامىن.
ەسكىرگەن ەستەلىكتەر. . .
ەشكىمنەن سۇراماعىن.
اسىقساڭ مەنى ىزدەۋگە،
ايتا الماس بار شىعارما.
سۇراما تەڭىزدەن دە،
سۇراما تامشىدان دا.
سۇيەنىپ تاس ساندىققا،
بەينەڭدى ءتۇن جۇتقاندا ؛
سۇراما بوستاندىقتان،
ىزدەمە قۇلدىقتان دا.
مەندەگى ساعىنىشتى
مەزگىلدەن ىزدەمەگىن.
الاپات جارىلىستى
ايتا الماس قىز بەن ءولىم.
جاسىرعان جان جارامدى،
عاسىردان ىزدەمەگىن.
اقتارساڭ بار عالامدى،
ايتار تەك ىزگى ولەڭىم.
********
كۇرسىندى كۇز عارىپ قالدە،
سالدىم سۋرەت.
سوزبەن ەمەس!
قاراڭعىلىق پا،
جارىق پا الدە،
كوكىرەگىمدى كەزگەن ەلەس.
قۇلازۋلى بار الەمىم،
قۋراپ قالعان شوپتەي ءنىلسىز.
ساعىنىشىم عانا مەنىڭ
كوكجيەكتە كوكتەيدى ءۇنسىز.
كۇن كوزىندەي جىلۋلىعى
جان دۇنيەمدى ماپەلەگەن.
بۇل عالامنىڭ سۇلۋ مۇڭى
عۇمىرىمدى جەتەلەگەن.
قاراڭعىلىق پا،
جارىق نۇر ما،
كوكىرەگىمدى كەزگەن ەلەس.
ءبىر تامشىنى تابىت قىلعان،
تاعدىرىمدى ەل سەزبەك ەمەس.
****
ءبىر تامشى مۇڭ.
تاڭ قاناتىنان ۇزىلگەن
ءبىر تال قاۋىرسىنداي.
كوتەرەدى كوكىرەگىم اۋىرسىنباي.
اي استىندا تىڭدايمىن ءۇنسىز،
بوز جۋساننىڭ بولىمسىز كۇرسىنىسى
بوز ىنگەن داۋىسىنداي.
ءبىر تامشى قيال.
جالعىزدىق نۇكتەسى مە،
جارالى سويلەمدەردىڭ سوڭىنا قويىلعان،
شارشاعان توپىراققا جاس بولىپ جايىلعان.
سارعايعان جاپىراقتا- تەڭىزدەن تەرەڭ ءيىرىم
شەبەر ۋاقىتتىڭ قولىمەن ويىلعان.
ولەڭ- ءبىر تامشى عۇمىر.
ايالى الاقانداعى...
تابىتتاي اۋىر تامشىنىڭ دارا سالماعى.
ءبىر تامشى قيالىمدى
مىڭ عاسىر الىپ ۇشار- اۋ
جال- قۇيرىعى جالىنداي لاۋلاعان دالا ساڭلاعى.
ءبىر تامشى كۇنا - ءبىر تامشى قان.
قاعازعا تامعان!
ءمىناجات جىرىن وقيدى وزانداپ ورمان.
جاسىرار ونى تەك ۇلى ءولىم تىنىشتىعى
اعىل دا تەگىل اق قارداي ازاندا جاۋعان.
اقيقات تۋرالى باللادا
ەتەگىن اق كويلەكتىڭ كولگە مالىپ،
اي جىلاپ وتىر انە دوڭگە بارىپ.
ۇقسايدى ول اق كەبىندى ارۋاققا،
مەن كۇتكەن جولاۋشىنىڭ ولگەنى انىق.
ولگەنى انىق مەن كۇتكەن جولاۋشىنىڭ،
ورالماس ساتتەرىمدەي سوناۋ شىرىن.
جالعىز تامشى جاس بولدى قالدىرعانى
ۋاقىت دەگەن تويىمسىز توناۋشىنىڭ.
جالعىز تامشى جاس بولدى قالدىرعانى،
داريعا،
اسەم ەلەس ءان- جىرداعى.
تومپىيىپ توپىراعىڭ جاتىر قايدا
جاس قىزدىڭ كەۋدەسىندەي جاڭبىرداعى؟
جاس قىزدىڭ كەۋدەسىندەي ءالى كۇنگى-
ءارى سۇلۋ، ءارى مۇڭلى. . .
تومپىيىپ جاس توپىراق جاتىر ءۇنسىز،
كوڭىلمەن كوردىم سەنىڭ قابىرىڭدى.
جاس بولىپ جانارىمنان تامىپ قايعىم،
ارىلماس ازابىمدى انىقتايمىن.
ءبىر ءومىر شولدەدىم مەن. . .
ولگەنىڭمەن
ەشقاشان ساعىنۋدان جالىقپايمىن.
ءزىل باتپان ساعىنىش
توسەگىمە توگىلگەن سول قىشقىلتىم ءتۇن جاسى.
ال، ايناعا كومىلگەن -
ايدىڭ سىنىق سۇلباسى.
قۇلازىعان جۇرەگىم قارا تاستىڭ قۇرداسى،
قۇلازۋمەن ويانعان نەشە عاسىر قۇم باسىپ.
قالعان قيراپ وي - بەسىك.
بەسىك جىرى، ءان ولگەن...
وتىرامىن سويلەسىپ ىشىمدەگى الەممەن.
ءبورى دالا ۇليدى جەبە تۇيرەپ ەمشەگىن،
ءۇنسىز يسكەپ مەن سونى بولتىرىكپىن قان ەمگەن.
جارالى سول تاريحىم جاتىر ۇيقتاپ تاستاردا،
ىڭگالايدى ءسابي ءتۇن،
مۇڭ تامشىلاپ اسپاننان. . .
سول اسپانعا اسىعىپ ساعىنامىن مەن كىمدى ؟
بۇل ساعىنىش ءاسىلى
مىڭ جىل بۇرىن باستالعان.
كىمدى ىزدەيمىن؟
نە كەرەك!
تالىقسيدى تاعدىرىم،
تاڭدايىما سەبەلەپ سەكۋنتتار جاڭبىرى. . .
جاعاسىندا گۇل اشقان مىڭ بوياۋلى جۇلدىزدار،
كوكجيەككە ۇلاسقان كوشپەندىلەر داڭعىلى.
اسپانداعى سول داڭعىل جەتەلەيدى ءبىر جاققا،
اداسپايمىن جولدان بۇل، اشىلادى نۇر قاقپا.
تەرەزەدەن توگىلگەن كەلگەن ەلەس كۇن جاقتان،
ال،
ايناعا كومىلگەن -
ساعىنىشىم ءزىل باتپان...
پەندەلىكتەن قاشۋ
ءۇن- ءتۇنسىز كۇبىرلەيدى،
كۇنا- عاشىق! . . .
مىيىمنىڭ قاتپارىندا كۇن اداسىپ -
قۇتىرىنا بيلەيدى قۇيىن ويلار،
تامىرىمەن قوپارىپ ءتۇن اعاشىن.
جۇلدىزداردى شاشىلعان، ءتۇن اعاشى -
ەندى سەنىڭ ەلەسىڭ قۇلاماسىن.
اي سۇلۋدىڭ بيلەپ ءجۇر ارۋاعى،
كوڭىلسىز كولەڭكەمدى جۇلا قاشىپ.
الەمنىڭ بىزگە جۇمباق ءبىر جاعىنان،
جارقىلدايدى جازۋلار.
نۇر دارىعان...
مەن ەمەس، ىشىمدەگى جانە بىرەۋ
كۇلەدى... قان تامشىلاپ تىرعاعىنان!
تەك سونىڭ كومەيىنەن تۇر اتىلىپ،
جاڭاعى ءناپسىنىڭ دە سۇراپىلى.
پەندەلىك جالايدى ونىڭ سۋىق قولىن،
كادىمگى بۇرالقى يتتەي بۇراتىلىپ.
ىشتەگى سول پالەنى ءولتىرۋىم،
كەرەك پە؟ . .
سولاي شىعار، بولتىرىگىم!
...الىسقا الىپ قاشار سوسىن مەنى،
استىنان اياعىمنىڭ جول ءتىرىلىپ...
****
اسپان ەڭىرەپ باسىلدى.
تال، قايىڭ ۇلىپ...
تاستار دا راحاتتانادى
تاڭدايى ءجىبىپ.
نەگە؟
نەگە جىلاي بەرەدى بۋلىعىپ ءۇنسىز
ماساڭ قيال ماڭعاز تاۋلارعا ماڭدايىن ۇرىپ.
بەسىگىڭ - دالا.
عاشىقپىن زاتىڭا، باۋىرىم،
اق تۇتىندەرى ايقايلاپ شاقىرادى اۋلىڭ.
تاڭ اتىپ كەلە جاتقانداي تامشى كوزىندە،
كۇن باتىپ بارا جاتقانداي
توپىراق اۋىر.
مەنىڭ عاسىرىم بولسادا قانشاما كەرەڭ،
ءار تامشىنىڭ كوزىندە ءان سالادى الەم.
سۋ بەتىمەن سۇيرەتىپ سۋىق كولەڭكەسىن
بۇلتتار قالقىيدى.
قالعيدى شارشاعان ولەڭ...
بار سالماعىن ەڭ نازىك دىبىسقا بايلاپ،
شالىقتاپ قانا كۇلگەندەي گۇلىستان ايماق.
نەگە؟
نەگە اۋىرا بەرەدى،
جۇرەگىم مەنىڭ
جارالانعان سابيدەي قىلىشپەن ويناپ.
اكسيوما
اڭشى ءومىردىڭ باسپايمىن دەپ قاقپانىن،
ەي، باۋىرىم، كەۋدەڭدى سەن قاقپاعىن.
ەسەك يسكەپ كەتكەن گۇلدىڭ،
كوردىك ءبىز
كوبەلەكتەر كوركىن تويلاپ جاتقانىن.
باقىتىڭدى ءوز باسىڭمەن ولشەمە،
قامىعا ءبىل قاس دۇشپانىڭ ولسەدە.
ايىپتىسىڭ تۇكىرىگىڭ تۇيمەدەي،
ابايسىزدا قۇمىرسقانى كومسەدە.
ادامدارعا ادالمىن دەپ قول جايما،
و، داريعا، وقتاي ءتۇزۋ جول قايدا؟
دوڭىز تۇرتكەن كۇرەسىننەن ۇشقان شاڭ،
ارۋدىڭ دا كىرپىگىنە قونباي ما.. .
ىمىرت تولعامى
ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسى -
از عۇمىردىڭ مازمۇنى.
كۇزدىڭ سۋىق ەرىنى ءىشىپ قويعان
جاز ءنىلىن.. .
قابىرشاق مۇز بەتىندە تايعانايدى تاعدىرلار،
قارا سۋدا قايماقشىپ قاڭقىلداعان قاز مۇڭى.
كوڭىلگەدە
جۇقالتاڭ مۇز تۇرعانداي ءبىر قابات،
قاسيەتتەر قارتايعان.
قاسىرەتتەر ءۇر جاڭا!
مۇڭلى عالام كوزىندە دارياداي تولقىيدى،
اساۋ ۋاقىت تولقىنى سىبىزعىدان سىرعاناپ.
ىقىلىمنان جەتكەن بۇل كيەلى ءمان.
ىرعاقتار. . .
ءار عۇمىردا - جالعىزدىق.
ءار كۇبىردە ءبىر گاپ بار. . .
قۇرالايدىڭ سالقىنى اعارتسادا سامايىن
جۇلدىزدارعا تالپىنىپ،
كۇبىرلەيدى تۇنگى وتتار.
تۇنگى وتتاردىڭ كۇبىرى ءتىلسىم حاتىن سەزدىرگەن،
ىشىمدەگى تۇڭعىيىق ءبىر الەمدى كەزدىم مەن.
ەھ ! . . .
ءبارىبىر سۋسىلداپ ۋىسىمدا تۇرمايدى- اۋ
الاقانىمدا - اق تامشى.
اعىن سۋداي مەزگىلدەر. . .
قاشاعان سول مەزگىلدىڭ،
قانداي اۋىر قالجىڭى!
( شاشىپ كەتكەن قاعازعا ءبىر ولەڭنىڭ قان- جىنىن )
قاس قاعىمدا جۇلدىزدار ارالىنا جول الىپ،
قانشا عاسىر قالعىدىم ؟
قاس قاعىمدىق عاسىرىم - قاناتىندا ءبىر ويدىڭ،
سۇلۋ ءارى ۇرەيلى!
ايداھارلار اۋناعان اڭعارلاردى كەزىپ مەن،
تاس بۇلاقتان سۋ ءىشىپ ، ەسكى جۇرتقا تۇنەيمىن.
ەرمەن وسكەن ەسكى جۇرت.
ەسىنەگەن بالبالدار. . .
بۇتاقتارى قىپ- قىزىل وتقا ورانعان ورماندار. . .
سونا- ا- اۋ. . .
جۇمباق تۇماندى تۇكپىرىنەن عارىشتىڭ
نۇرداي ساۋلاپ جەتەدى اق قاناتتى بولجامدار.
سول ءبىر تىلسىم حاتىنان ءتىل جەتپەستەي سىر ۇققان،
مەنىڭ ءسابي تۇيسىگىم قۇلازيدى قۇم ۇرتتاپ. . .
نەگە ساق- ساق كۇلەسىڭ؟ ؟
كيەلى ۇكى،
ءاز قۇسىم!
ۇشىپ شىعىپ ىمىرتتان . . .
ىمىرتتاعى بۇتاقتا جۇلدىزداردىڭ توزاڭى،
جۇرەگىمە الدە كىم سۋىق قولىن سوزادى.
جان ايقايى ءتارىزدى اداسقان ءبىر ۇرپاقتىڭ
قۇلاقتى ۇڭگىپ وتەردەي ءۇنسىز ۇرەي وزانى.
قاسيەتتى سوزدەردەن سەزىنسەدە نۇر ءمانىن،
قۇس تاعدىرلى اقىندار
سۇلۋلىقتىڭ قۇربانى.
كوز جەتپەستەي كولەمدە كولەڭكەسى ىرعالىپ،
قالار سوڭعى ولەڭدە تابيعاتتىڭ جۇرناعى.
يەن قالعان ءبىر ىننەن، مىڭ ساعىنىش تىرىلگەن.
وبال ءيسى اڭقيدى،
بوز جۋسان- اۋ!
بۇرىڭنەن. . .
نەنى ىزدەيدى؟
اقشامدا اقساڭداعان اق ساۋلە،
قايتا- قايتا ءسۇرىنىپ سۋ بەتىمەن جۇگىرگەن.
جىلان كوشىپ جاتقانداي
جىم- جىرت اڭعار ىشىمەن،
قالعىعان قۇس
شوشىنىپ ويانادى تۇسىنەن.
شەشۋى جوق جۇمباقتىڭ
شەشەرمىز- اۋ ءتۇيىنىن،
اجال قىزدىڭ كادىمگى اق مارجانداي تىسىمەن.
ءۇنسىز عانا الديلەپ ساحارانىڭ سارىنى،
ساقالىڭنان يسكەيمىن
ەي، ساعىنىش ءتاڭىرى!
اقساق قۇلان ىزىندە اقساڭدايدى تاريحىم،
اق سەمسەردىڭ جۇزىندە
اش قاسقىرداي ار ۇلىپ!
كەسەپەتتىڭ كەزەگى - كەپيەتتىڭ الدىندا،
بولماي قالعان كەرەگى:
اقيقاتتىڭ،
اردىڭ دا . . .
جالعىز عانا جالعىزدىق سيپايدى ءۇنسىز باسىمنان
قوڭىر سالقىن قولىمەن ماڭدايىمدى ءسال دىمداپ.
جاتقاندىعىن ءتۇيسىنىپ تابيعاتتا
ءتاڭىر - ءمان!
سانسىز عۇمىر سارقىلىپ،
سان مىڭ جۇرەك اۋىرعان.
ەلەسىندەي جىلقىنىڭ تارپىسادا تارپاڭ جەل،
بارا جاتىر كىرپىگىم قورعاسىنداي اۋىرلاپ.
ءسال قالجىراپ قايتسامدا وي مۇحيتىن كەشىپ مەن،
قارسى الادى الدىمنان تاس بەكۋلى ەسىكتەر.
ەكى دۇنيە اراسىن جالعاپ جاتىر،
تەك قانا
مۇڭ تەربەتكەن بەسىك پەن مۇنارالى مەشىتتەر.
جاپىراعى سىلكىنگەن جانارىمدا - جاس قايعىم،
قۇسقا جاقىن ءبىر تىلدە ايتىپ- ايتىپ تاستايدى . . .
جالعىز تامشى يمانىم تاڭدايىمدا تامىلجىپ،
اجال قىزدىڭ ديدارىن مەن ساعىنا باستايمىن.
كىرپىگىمنەن سالدەن سوڭ ۇيقى قۇسى پىر ۇشىپ،
وسىلايشا تاعى دا ويانامىن.
نۇر ءىشىپ.. .
كۇبىرلەيمىن جانە دە:
قايداسىڭ سەن قارا ۇڭگىر؟ .. .
( قاسىرەتتى عالامنىڭ قاسيەتتى بۇرىشى )
كەتكەن ۇشىپ كەلمەسكە ۇيقى قۇسى -
ءتۇن قۇسى.. .
ىڭگالايدى الدىمدا
قىزىل شاقا قىلمىسىم.
ءوزىمدى ءوزىم ازالاپ، اسىعامىن ءبىر جاققا.. .
كوز جاسىممەن تازالاپ مىلتىعىمنىڭ ۇڭعىسىن.
سول مىلتىقتىڭ اقىرعى تاڭدايىندا قالعان وق،
قۇسقا اينالىپ تيتىمدەي
قوناقتايدى تالعا كەپ.
ىمىرتتاعى ءار ۇشقىن - ادامزاتتىڭ رۋحى،
ايمالايدى عارىشتى اق قاعازدا جانعان وت.
ەرلان نۇردىقان ۇلى