بىرەۋدىڭ سىزگە وتىرىك ايتقانىن قالاي بىلۋگە بولادى؟

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ادامزات وتىرىكتى انىقتاۋ ءۇشىن قانشاما اپپاراتتار مەن تەحنيكالار ويلاپ تاپتى: قان قىسىمىن ولشەۋىشتەر، تىنىس الۋدىڭ جيىلىگىن ەسەپتەگىش، داۋىس ىرعاعىنىڭ اناليزاتورلارى، كوز قيمىلىن باقىلاۋشى پريبورلار، ينفراقىزىل مي سكانەرلەرى ت. ب.

ال ءماتىننىڭ لينگۆيستيكالىق اناليزى تەحنولوگياسى ادامنىڭ وتىرىك ايتىپ تۇرعانىن انىقتاۋدىڭ 4 ءتاسىلىن ۇسىنادى:

وتىرىك ايتۋشى كوبىنەسە «ول، پالەنشە، ولار» دەگەن 2،3 - جاقتاعى سوزدەردى قولدانادى. وسىلايشا ول ءوزىن وتىرىگىنەن اۋلاق ۇستاۋعا تىرىسادى.

ول كوبىنە نەگاتيۆتى بولىپ كەلەدى. سەبەبى، ساناسىنىڭ تۇبىندە ءبارىبىر ءوزىن كىنالى سەزىنەدى. مىسالى: «مەنىڭ مىنا جامان تەلەفونىمنىڭ قۋاتى ءسونىپ قالىپتى، جەك كورەم ونى» دەيدى.

ولار، ادەتتە جاعدايدى ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن تولىققاندى وتىرىگىن قۇراستىرىپ بولعانشا اڭگىمەسىنىڭ باسىندا قاراپايىم سوزدەردى قولدانادى.

ادەتتە وتىرىگىن بىلدىرمەۋ ءۇشىن ۇزاق، شۇبالاڭقى، تۇسىنىكسىز سوزدەردى ايتادى. سويلەمدەرىنىڭ اراسىنا كەرەكسىز سوزدەردى ءجيى قوسادى.

وسىلايشا، ءبىر وتىرىككە ءبىر وتىرىك جامالىپ، وتىرىك ايتۋ ادەتكە اينالىپ كەتەدى. «دەنساۋلىعىڭىزدى تۇزەگىڭىز كەلسە، الدىمەن وتىرىك ايتۋدى دوعارىڭىز» دەيدى عالىمدار. ولار وتىرىك ايتۋدىڭ دەنساۋلىققا زيان ەكەنىن انىقتادى: وتىرىكتى ءجيى ايتاتىن ادامدار اشۋلانشاق كەلەدى، باسى ءجيى اۋىرادى، قان قىسىمى جوعارىلاپ، جۇرەك اۋرۋلارىنا دا بەيىم كەلەدى.

وتىرىك ايتۋ ەكىجۇزدىلىككە الىپ بارادى. ول ەكەۋى دە ۇلكەن كۇناعا جاتادى.

اللا تاعالا قاسيەتتى قۇراندا: «ءوزىڭ بىلمەيتىن (ءارى وزىڭە قاتىسى جوق) نارسەگە ەلىكپە (ياعني، بىلمەگەندى ءبىلدىم، كورمەگەندى كوردىم، ەستىمەگەندى ەستىدىم دەپ ايتپا). شىندىعىندا، قۇلاق، كوز جانە جۇرەك سىندى دەنە مۇشەلەرىنىڭ ءبارى دە (اللانىڭ الدىندا) جاۋاپقا تارتىلادى» («يسرا» سۇرەسى، 36-ايات).

سونداي-اق، بىرەۋدىڭ سىزگە وتىرىك ايتىپ تۇرعانىن سەزسەڭىز، وعان كۇدىكپەن، جەك كورۋشىلىكپەن قاراماڭىز. كەرىسىنشە، ونىڭ دۇرىس ەمەس ەكەنىن ايتىپ، ءتۇسىندىرىڭىز. ءبىر رەت وتىرىك ايتتى، ەندى وعان ەشقاشان سەنبەيمىن دەپ سەنبەۋشىلىك تانىتۋعا تاعى بولمايدى. ءبىر ءىستىڭ انىق- قانىعىن بىلمەيىنشە بىرەۋگە كۇماندانىپ قاراۋعا دا تىيىم سالىنعان.