موراتوري جاريالاۋ جەر ماسەلەسىن ەگجەي-تەگجەيلى تالقىلاۋ ءۇشىن قاجەت - كاكىمجان سارحانوۆ

استانا. قازاقپارات - پرەزيدەنتتىڭ جەر كودەكسىن كۇشىنە ەنگىزۋ مەرزىمىنە موراتوري جاريالاۋى، وسى ماسەلەنى ەگجەي-تەگجەيلى تالقىلاپ الۋ قاجەتتىگى تۇرعىسىنان كەلگەندە وتە ورىندى دەپ ويلايمىن، دەيدى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە بەرگەن پىكىرىندە اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى كاكىمجان سارحانوۆ.

جەر ماسەلەسى قاي ۋاقىتتا بولسا دا ماڭىزدىلىعىمەن ەرەكشەلەنگەن. ءبىراق تا بۇل وزەكتى ماسەلە توڭىرەگىندەگى پىكىرتالاس، ۇسىنىستار نەگىزسىز، جالعان دەرەكتەردەن ادا بولىپ، ناقتى جەر قۇندىلىقتارىن قايتكەندە ەلىمىز ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە، حالقىمىزدىڭ مۇددەسىنە ساي پايدالانا الامىز دەگەن ماقساتتا وربىسە دۇرىس بولار ەدى.

راس، بۇگىندە ەلىمىزدە اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن پايدالانۋ تيىمدىلىگى سىن كوتەرمەيدى، پايدالانۋسىز جاتقان اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىنىڭ اۋقىمدىلىعىن ايتپاعاندا، بۇگىنگى اۋىلشارۋاشىلىق قۇرىلىمدارى يەلىگىندەگى جەرلەردىڭ ورتا ەسەپپەن 0 عا جۋىعى ماقساتتى پايدالانىلمايدى دەۋگە بولادى.

مىسالى، ەلىمىزدە 100 ميلليون گەكتارعا جۋىق جايىلىمدىق جەرلەر پايدالانۋسىز جاتىر، نەگىزىنەن بۇل شالعايدا ورنالاسقان جەرلەردى اۋىلشارۋاشىلىق ءوندىرىسى اينالىمىنا قوسا الساق، عىلىمي تۇرعىدا نەگىزدەلگەن بولجامعا ساي 1 ميلليون تونناعا دەيىن مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وندىرۋگە بولادى ەكەن.

وسىعان وراي، ەلىمىزدە اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن پايدالانۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا كەشەندى ءىس-شارالاردى اتقارۋ قاجەتتىلىگى ەش كۇمان كەلتىرمەسە كەرەك.

ءبىراق، باستى ماسەلە اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىنىڭ مەنشىك تۇرلەرىنە بايلانىستى بولىپ تۇر ما، ەلىمىزدە اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىنە جەكەمەنشىك ينستيتۋتى ەنگىزىلگەننەن بەرى ءبىرشاما ۋاقىت وتسە دە نەگە جەردى ءوز مەنشىگىنە ساتىپ الۋشىلار قاتارى كوبەيمەي وتىر. ەۋروپادا ەڭ دامىعان ەلدىڭ ءبىرى - گەرمانيا بۇگىندە اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن جالعا پايدالانۋ جۇيەسىنە نەگە بەتبۇرىس جاساپ وتىر دەگەن سۇراقتار دا تولعاندىرماي قويمايدى.

سونىمەن قاتار، جالپى، اۋىلشارۋاشىلىق تاۋارلى ءوندىرىس جەرلەرىن ساياجاي، ساياباق، ورمان، قورىق ماقساتىندا پايدالانىلاتىن جەرلەر ەرەكشەلىكتەرىمەن سالىستىرۋعا بولمايدى، ياعني ولاردىڭ اۋماعى ۇلكەن، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىك تۇرعىسىندا كۇردەلى ءىس-شارالاردى، ساپالى، مول اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن ءوندىرۋ ءۇشىن اۋقىمدى ماتەريالدىق- تەحنيكالىق جابدىقتاۋلاردى قاجەت ەتەدى.

مەنىڭ ويىمشا، وسىدان دا ءونىم وندىرۋشىلەر تاراپىنان اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرىن جەكەمەنشىككە الۋعا نيەتتىلىك تومەن بولىپ وتىر. سونىمەن قاتار، اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرىن جەكەشەلەندىرۋ كەزىندە مەملەكەتتىك اۋىل شارۋاشىلىق قۇرىلىمدارىن جەكەشەلەندىرگەندە جىبەرىلگەن كەيبىر قاتەلىكتەر قايتالانباي ما دەگەن كۇدىكتىڭ بولعانىن دا جاسىرۋدىڭ رەتى جوق.

تەگىن بەرگەن زاتتا قۇن بولمايدى دەگەن ءسوز بار عوي. الەمدىك تاجىريبە قاي ۋاقىتتا بولماسىن اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىنىڭ ونىمدىلىگىن، پايدالانۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ جانە ءتۇرلى ەكولوگيالىق اپاتتاردان قورعاۋ مەملەكەتتىك كومەك، قولداۋ، باقىلاۋسىز مۇمكىن بولا بەرمەيتىندىگىن كورسەتەدى. سونىمەن قاتار، نارىقتىق ەكونوميكادا اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ نەگىزىن مەملەكەتتىك ەمەس مەنشىك يەلىگىندەگى شارۋاشىلىق قۇرىلىمدارى قالىپتاستىرىپ وتىرعاندا، جەردى جالعا بەرۋ ەلىمىزدىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن تۇراقتى باقىلاۋدا ۇستاۋعا بايلانىستى مەملەكەتتىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن وندىرۋشىلەرگە اسەر ەتە الاتىن بىردەن-ءبىر تەتىگى ەكەنىن دە ۇمىتپاعان ءجون.

قازاق اۋىل شارۋاشىلىعى كەشەنى ەكونوميكاسى جانە اۋىلدىق ايماقتاردى دامىتۋ عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتى استانا فيليالى ديرەكتورى، اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى كاكىمجان سارحانوۆ