يەسىز جەر توزادى - الىبەك اسقاروۆ

الماتى. قازاقپارات - ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ ديرەكتورى، جازۋشى الىبەك اسقاروۆ جەر تۋرالى كودەكسكە ەنگىزىلگەلى جاتقان وزگەرىستەر تۋرالى ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى.

ونىڭ ايتۋىنشا، يەسىزدىك جەردى توزدىرادى.

 «ءبىر مىسال ايتايىن. وتكەن جىلدارى شۆەيتسارياعا باردىق. سوندا جاپ- جاسىل بوپ، شاقپاق- شاقپاق يگەرىلگەن جەرلەردى كوردىك. ءبىر جەردە جۇزىمدىكتەر، ءبىر جەردە كوكونىستەر. كەرەمەت ادەمى كورىنىس. كولدەنەڭ جاتقان ءبىر بۇتاق جوق. سوسىن الگى ەگىستىكتىڭ قوجايىنىمەن سويلەستىك. سوزىنەن بىلگەنىمىزدەي ءۇش عاسىردان بەرى اتا- باباسىنان كەلە جاتقان مۇراسى ەكەن. اكەسىنەن بالاسىنا، بالاسىنان نەمەرەسىنە، نەمەرەسىنەن شوبەرەسىنە سول ءۇش عاسىر بويى وسى جەردە ءار قاداق جەرىن وڭدەپ كەلە جاتىر. بىزدە دە ويلايمىن ەگەر سونداي يەلەرى تابىلىپ وسىلاي وڭدەپ جاتسا قازاق جەرى دە ءسويتىپ گۇلدەپ شىعا كەلەر ەدى»، - دەيدى جازۋشى.

عالىمنىڭ ايتۋىنشا، كەز- كەلگەن قازاقستاندىق ءوز جەرىن پايدالانىپ گۇلدەندىرە الادى. ول ءۇشىن مەملەكەت بار جاعدايدى جاساپ وتىر.

«جەر تۋرالى كودەكستىڭ وزىندە دە اشىق ايتىلعان جەر شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايدى دەپ. سوندىقتان بۇعان ەندى سونشالىقتى الاڭداۋشىلىقتىڭ، ونىڭ استارىنان ءبىر قاۋىپ ىزدەۋدىڭ قاجەتى شامالى اۋ دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، يەسىزدىك جەردى توزدىرادى. جەرگە قاشان دا يە كەرەك. يەسى بار جەر قاشاندا كوگەرەدى. وسى جاعىن ۇمىتپايىق»، - دەدى ول.

ايتا كەتۋ كەرەك، 2015 -جىلدىڭ 2-قاراشاسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەر كودەكسىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭىمەن جەر كودەكسىنە ءبىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن بولاتىن.

اتالعان وزگەرىستەر اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەردى ۇتىمدى ءارى ءتيىمدى پايدالانۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جەردى نارىقتىق اينالىمعا ەنگىزۋ ماقساتىندا قولعا الىندى.

وعان سايكەس، اۋكسيون وتكىزۋ ارقىلى جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋدىڭ جاڭا مەحانيزمىن ەنگىزۋ كورسەتىلگەن.

ماسەلەن، مەملەكەتتىك مەنشىكتەگى اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەر ۋچاسكەلەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارىنا اۋكسيوندار ارقىلى ساتۋ جولىمەن جەكە مەنشىك قۇقىعىمەن مىناداي تارتىپپەن بەرىلەتىن بولادى:

ءبىرىنشى كەزەكتە - جەر ۋچاسكەسىنىڭ كاداسترلىق (باعالاۋ) قۇنىن ارتتىرۋدى كوزدەيتىن اۋكسيون ارقىلى.

ەگەر ەكى اۋكسيون وتكىزۋ قورىتىندىلارى بويىنشا ۋچاسكە وتكىزىلمەسە، وندا ول ۋچاسكە باعاسىنىڭ كاداسترلىق قۇننان بەلگىلەنگەن ەڭ تومەنگى شەككە (كاداسترلىق قۇننىڭ % 50) دەيىن تومەندەتىلۋىن كوزدەيتىن اۋكسيونعا قويىلاتىن بولادى.

ەكىنشىدەن، جالعا بەرىلگەن جەر ۋچاسكەسىن ساتىپ الۋ بويىنشا جەڭىلدىك جاعدايلارىن ۇسىنۋ كوزدەلگەن.

اتالعان نورما قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارى مەن زاڭدى تۇلعالارىنىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرەدى جانە ولارعا بۇرىن بەرىلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەر ۋچاسكەلەرىن جالداۋ مەرزىمى اياقتالعانعا دەيىن جەكە مەنشىككە ونىڭ كاداسترلىق قۇنىنىڭ % 50 مولشەرىندە ايقىندالاتىن جەڭىلدىكتى باعامەن، تولەۋ مەرزىمىن 10 جىلعا دەيىن ۇزارتىپ ساتىپ الۋ قۇقىعىن بەرەدى.

سونداي- اق، وسىنداي ۇلەستەرىن شارۋاشىلىق سەرىكتەستىكتەردىڭ جارعىلىق كاپيتالىنا سالىم رەتىندە نەمەسە وندىرىستىك كووپەراتيۆتەرگە جارنا رەتىندە بەرگەن جەر ۇلەستەرى يەلەرىنىڭ قۇقىقتارىن قورعايتىن نورما كوزدەلەدى.

ۇشىنشىدەن، جالعا بەرىلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەردى پايدالانۋ بويىنشا شەكتەۋلەردى الىپ تاستاۋ.

كودەكس جەر پايدالانۋشىلارعا جالداۋ قۇقىعىمەن، اتاپ ايتقاندا، جالداۋ مەرزىمى شەگىندە بانككە كەپىلدىككە سالۋ، يەلىكتەن شىعارۋ قۇقىعىمەن قۇقىقتىق مامىلەلەر جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

تورتىنشىدەن، جەر ۋچاسكەسىنىڭ نىسانالى ماقساتىن وزگەرتۋ ءراسىمىن جەڭىلدەتۋ.

جەر كودەكسىنە ەنگىزىلگەن جاڭا وزگەرىستەرگە سايكەس اتالعان ۋچاسكەلەردە اۋىل شارۋاشىلىعىن جۇرگىزۋگە بايلانىستى وبەكتىلەر سالۋ كەزىندە جانە شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ نىسانىن وزگەرتۋ كەزىندە اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ نىسانالى ماقساتىن وزگەرتۋ ءراسىمىن الىپ تاستاۋ كوزدەلەدى.

ايتا كەتۋ كەرەك، ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر 2016 -جىلدىڭ 1-شىلدەسىنەن باستاپ كۇشىنە ەنەدى.

اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي