تىشقاننان شىققان سۇلۋ نەمەسە قازىرگى قازاق قىزدارىنا ودا
كىمگە تيەدى ءوزى بىلەدى. قاي تىلدە سويلەسەدە ەركى وزىندە. قانشا ءتىل ۇيرەنسەدە بوستاندىق. پوليگلوت بولعىسى كەلەمە اركىمنىڭ دارىنىنا، قالاۋىنا بايلانىستى. زاڭعا قايشى نەمەسە بىرەۋدىڭ مازاسىن الاتىن ءىس ىستەمەسەڭ بولعانى. ءتارتىپ ساقتاپ، مادەنيەتتى بولىپ، زاڭعا بويسىنىپ جۇرسەڭ ءبىتتى. ودان كەيىن يتكە تيەمە، قۇسقا تيەمە، شىنىن ايتقاندا ەرىك اركىمنىڭ وزىندە. ويتكەنى «سەن مەنى اسىراپ وتىرعان جوقسىڭ!». سونىمەن قاتار باياعىداي قازاقى زامان كەتكەن. قازىرگى ادامداردىڭ ءارقايسىسى ءبىر ءبىر تاۋەلسىز الەم بولىپ قالعىسى كەلەدى. دەگەنمەن ومىردە جازىلماعان زاڭ، اكسيوما دەگەن بولادى. الدەقاشان مويىندالعان اقيحاتتار دا بار. ول - سان عاسىرلىق سۇزگىدەن وتكەن شىندىق. سوعان مويىنداماي بولمايدى. ول تومەندەگىدەي...
تىشقاننان شىققان سۇلۋ
باياعى زاماندا تىشقاننان اسقان سۇلۋ ءبىر قىز شىعىپتى. ونىڭ ارۋلىعىنا بۇكىل جان- جانۋار تاڭ قالىپتى. قىز بويجەتىپ ءۇيلى بولاتىن شاعىندا: «تىشقاننان تۋعانىممەن ونىڭ ناسىلىنە ءتيىۋ ماعان ءمىناسىپ ەمەس، مەن ءوز تەڭىمدى تاۋىپ قوسىلامىن» دەگەن ويعا كەلىپتى. ول 18 مىڭ عالامنىڭ ىشىندەگى ەڭ سۇلۋى، ەڭ اسىلى، ەڭ كەرەمەتى كۇن دەپ ويلاپ، سوعان جۇباي بولۋعا نيەتى اۋىپ، كۇنگە بارىپ ءوز جاعدايىن بايانداپتى: - مەن تىشقاننان شىققان سۇلۋمىن. ءوز تەڭىمدى تاۋىپ قوسىلۋدى ارمان ەتىپ ەدىم، سان مىڭ رەت ويلاي كەلىپ، اقىرىندا سىزگە تياناقتادىم. ون سەگىز مىڭ عالامنىڭ ىشىندە سىزدەن قۇدىرەتتى، سىزدەن مەيىرىمدى، سىزدەن سۇلۋ، سىزدەن جارىق، سىزدەن قيىن ەش نارسە جوق. ەگەر ماقۇل كورسەڭىز قوساعىڭىز بولايىن، - دەپتى. - ءسىز شىنىندا اسقان سۇلۋ ەكەنسىز، - دەپتى كۇن، - ءارى وزىڭىزگە مۇلتىكسىز، ءمىنسىز ءبىر لايىقتىنى ىزدەپ ءجۇرىپسىز. راسىمدى ايتسام مەندە دە مۇلتىك بار، كۇندىز بار بولعانىممەن تۇندە جوقپىن. جەتى قاراڭعى ءتۇندى جارقىراتاتىن اي مەنەندە سۇلۋ، دۇرىسى سوعان بارىڭىز. تىشقاننان شىققان سۇلۋ كەلىپ، ايعا ءوز ماقساتىن جانە كۇننىڭ بەرگەن اقىلىن ايتىپتى. اي: - سەن جاھاندا جوق سۇلۋ ەكەنسىڭ، سىزدەي پەريزاتقا دۇرىس جاۋاپ بەرمەسەم ۇيات، كۇننىڭ ايتقان سوزدەرى دە راس. مەن تولىقسىعان كەزىمدە قانداي قاراڭعى كۇندى بولسادا جارقىراتامىن، ءبىراق مەنەندە مىقتى بار. جان- جاقتان جينالىپ شوعىرلانعان بۇلت شىقسا مەنىڭ ءجۇزىمدى مۇلدە كورسەتپەي قويادى. سەن سول بۇلتقا بارىپ سويلەس، - دەپتى. تىشقاننان شىققان سۇلۋ بۇلتقا كەلىپ بارلىق ءمان- جايدى بايانداپتى. ءوزىنىڭ ماقساتىن دا ءبىلدىرىپتى. بۇلتتىڭ ايدان مىقتىلىق جەرىن دە ايتىپتى. سوندا ۇلت تۇرىپ: - ايتقاندارىڭنىڭ ءبارى دە ءجون. اي تۇگىل كۇننىڭ كوزىندە كورسەتپەي قوياتىن كەزىمدە بار. ءبىراق، ءبىر نارسەنىڭ وزىمنەن مىقتىلىعىنا الىدە ەشبىر داۋا تابا الماي كەلەمىن. ايتقالى وتىرعانىم ول - داۋىل. ول سوققاندا مەنىڭ بەرەكەم قالماي، بىت- شىتىم شىعىپ، بىتىراپ كەتەمىن، سەن سوعان بار، - دەپ اقىل بەرىپتى.
تىشقاننان شىققان سۇلۋ داۋىلعا كەلىپ، ءوز جاعدايىن تۇگەل بايانداپتى. داۋىل از ويلانىپ وتىرىپتى دا بىلاي دەپتى: - بۇلتتىڭ ايتىپ وتىرعانى وتىرىك ەمەس. مەن انىق قاھارلانعانىپ سوققاندا جان- جانۋار، نەشە الۋان وسىمدىكتەردى شايقالتىپ قوزعالتىپ جىبەرەمىن. ءبىراق قانشالىقتى سوقسامدا تاۋ ميزىمەيدى، سەن سول مىقتىعا بار، - دەپتى. تىشقاننان شىققان سۇلۋ، اسقار تاۋعا كەلىپ كورگەندەرى مەن تىلەگىن ءبىلدىرىپتى. الىپ تۇلعاسى ماڭقيعان تاۋ: - ول راس، توپان سۋ توبىعىمنان كەلمەيدى، قۇتىرىنا سوققان داۋىلدىڭ دەمى دەنەمە بىلىنبەيدى. ءبىراق كوزىمە جاقسى كورىنبەيتىن، ۋىسىما ىلىنبەيتىن ءبىر جاندىكتىڭ مازاقتاعانىنا ەشبىر امال تابا الماي كەلەمىن. تىشقان مەنىڭ ار جاق بەرجاعىمدى تەسىپ ءوتىپ كەتەدى. مەنى مويىنداتقان مىقتى سول، - دەپتى. ءوز ءناسىلىن مەنسىنبەگەن سۇلۋ دۇنيەنى شىر اينالسادا ءوز تەگىنەن باسقا جاقسىنى تابا الماي، اقىرى اينالىپ كەلىپ تىشقاننىڭ وزىنە ءتيىپتى.
بەيسەن سۇلتان ۇلى
namys.kz