ك. ورمانتايەۆ: ەلدىك كەپىلى - جەر
بۇل بابالارىمىزدىڭ بىزگە قالدىرعان ولشەۋسىز قازىناسى. قازىنانى قادىر تۇتۋ ەڭكەيگەن كارى، ەڭبەكتەگەن بالادان باستاپ - بارىمىزگە باستى بورىش. بۇنداي پىكىردى اكادەميك كامال ورمانتايەۆ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە ءبىلدىردى.
«تەرريتوريامىز كەڭ، بايلىعىمىز جەتەدى دەپ وعان نەمقۇرايدى قاراۋعا بولمايدى. ونى بۇرىنعى ءداستۇر بويىنشا قالىبىن بۇزباي ساقتاپ، كەيىنگى ۇرپاققا جەتكىزۋ دە قازىر باستى مىندەت.
قانشا جەردەن دالامىز بايتاق دەگەنمەن، ونىڭ يەسى دە، كيەسى دە بولعان. مەن جەردى شەتەلدىكتەرگە ساتۋعا بۇرىننان قارسىمىن. ونى ەلباسى دا ايتىپ كەلەدى. جاقىندا بولعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ سەسسياسىندا نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى: «جەر - اتا-بابامىزدان مۇراعا قالعان ءبىزدىڭ باستى بايلىعىمىز. قازاقستاننىڭ 14 مىڭ شاقىرىمنان استام مەملەكەتتىك شەكاراسىن راسىمدەۋ ءۇشىن مەن كورشى ەلدەردىڭ بارشالارىمەن 8 جىل بويى كەلىسسوز جۇرگىزدىم. وسىنىڭ ءبارى جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جاسالدى. مەن ازاماتتارىمىزدىڭ وسى ماسەلەنى كوتەرگەنىنە قۋانىشتىمىن. ەگەر جەرگە ءدال وسىلاي كوڭىل بولىنەتىن بولسا، بۇل ءبىزدىڭ حالقىمىز ءوز جەرىن قاسىق قانى قالعانشا قورعايتىنىن كورسەتەدى»، دەدى.
مىنە، ەلباسى جەر تۋرالى وسىنداي دەن قوياتىن اتالى وي ايتتى. شىنىندا، جەردىڭ بايلىعىن الىپ قانا قويماي، ونى قورعاۋ، بولاشاق ۇل مەن قىزعا مۇرا ەتىپ قالدىرۋ مىندەتىن دە پرەزيدەنت العا تارتىپ وتىر. ەڭ باستىسى، حالىقتىڭ يگىلىگىنە جاراتۋ، بوس جاتقان جەردى ءتيىمدى پايدالانۋ، ودان ءونىم الۋ ءۇردىسىن قالىپتاستىرۋ جونىندەگى پىكىرلەرگە مەن قوسىلامىن. اسىرەسە، شەتەلدىكتەرگە جەر ساتىلمايدى دەگەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءسوزى كوڭىلىمنەن شىقتى.
مەنىڭ حالقىما ايتار ءبىر تىلەگىم بار، ول بابالارىمىزدان قالعان جەردىڭ يەسى رەتىندە ءتيىمدى پايدالانۋدى وزگەدەن بۇرىن ءوزىمىز ويلاستىرۋىمىز كەرەك. اتام قازاقتان قالعان «جات جارىلقامايدى، وزىڭدىكى ولتىرمەيدى» دەگەن قاناتتى ءسوزدى ايتا وتىرىپ، ءبىز ەلگە ادالدىقتى جەرگە ادال بولۋ ارقىلى كورسەتۋگە ءتيىستىمىز. سەبەبى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ، ەلدىگىمىزدىڭ كەپىلى وسى قاسيەتتى جەرىمىز.
ەلدىڭ ازاماتى، بالالار دارىگەرى رەتىندە ميلليونداعان ۇل-قىزدىڭ تىلەكشىسى سانالعاندىقتان جەردى وزگەگە ساتۋعا بولمايدى دەگەن پرەزيدەنت ءسوزىن قولداي وتىرىپ، ول جەردى ۇرپاعىمىز پايدالانۋى كەرەك دەگەنگە قوسىلامىن. وسىلاي دەي وتىرىپ، كەيبىر كۇدىگىمدى، جەكە پىكىرىمدى ايتا كەتسەم دەيمىن. جەردى جالعا بەرەمىز دەيدى، جالعا بەرگەن ۋاقىت بىتكەن سوڭ ونىڭ قۇنارلىلىعى ساقتالا ما، باستاپقى كۇيىندە قولعا تيە مە، الدە ءتۇرلى حيميكاتتاردى پايدالانىپ جارامسىز ەتىپ تاستاي ما؟ ول قايتا پايدالانۋعا كەلە مە؟ سوندىقتان، جالعا بەرگەن جەردى قالاي پايدالانىپ جاتىر دەگەندى ءار جىل ەمەس، ءار اي سايىن قاداعالاساق، كيەلى جەرىمىز قۇنارىنان ارىلماي، كەيىن يەسىن تابادى.
تاعى ءبىر ايتايىن دەگەنىم، بابادان قالعان جەرلەردى كەيبىر باي-ماناپتار قازىردەن يەلەنىپ الىپ، وزگەلەردى ماڭىنا جولاتپايتىن كورىنەدى. قازىرگى كەيبىر بوس جەرلەر سولاردىڭ يەلىگىندە بولۋى دا مۇمكىن. ويتكەنى، كەزىندە الدانىپ قالىپ، جەر پايىنان ايىرىلعان جۇرتتىڭ اششى ءۇنى ەستىلىپ قالادى كەيدە. وسىنى دا ۇكىمەت ءبىر بارلاپ كورۋى كەرەك سەكىلدى. ەڭ باستىسى، جەردى ءوز وتانىمىزدا كىمدەر ساتىپ العانىن، جالعا كىمدەرگە بەرىلگەنىن ءبىلىپ وتىرساق، ارتىق اۋىز اڭگىمە تىيىلار ەدى. سوڭعى ايتارىم، ەلباسىنىڭ جوعارىدا كەلتىرگەن سوزىنە قۇلاق اسساق، قولداساق دەيمىن»، - دەيدى عالىم.