ءتىس نەگە سارعايادى؟
ءمىنسىز تىستەر يەسى بولۋ تەك سۇلۋلىق تۇرعىسىنان ەمەس، پسيحولوگيالىق تۇرعىدان دا قاجەتتىلىك تۋىنداتادى.
الايدا بارلىق ادام تىستەرىنىڭ تابيعي اقتىعىمەن ماقتانا المايدى. وعان قوسا، سارعايعان تىستەر ءار كەز شىلىمنىڭ نە كوفەنىڭ سالدارىنان بولا بەرمەيدى.
كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ساۋالدىڭ جاۋابىن ىزدەپ، ءتىستىڭ سارعايۋ سەبەپتەرى مەن ونىمەن كۇرەسۋدىڭ جولدارىن زەرتتەۋدى ءجون دەپ تاپتىق.
1. تۇقىم قۋالاۋشىلىق
«ءار ادام تىستەرىنىڭ ءوز ءتۇسى بولادى. تۋىلعاندا-اق ءتىسىمىزدىڭ تۇسىنە ىقپال ەتەتىن گەن بارلىعىمىزدا دا بار»، - دەپ تۇسىندىرەدى يسپانيا ستوماتولوگيالىق كوللەدجدەرى قاۋىمداستىعىنىڭ ءتوراعاسى وسكار كاسترو رەينو.
كاسترو دارىگەردىڭ ايتۋىنشا، ءتىس كىرەۋكەسى مەن دەنتيننىڭ بۇزىلۋىنا الىپ كەلەتىن تۋا ءبىتتى اۋىرۋ تۇرلەرى بارشىلىق كورىنەدى. ولاردىڭ ناتيجەسىندە ۋاقىت وتە كەلە ءتىس سارعايىپ، ءتىپتى، قوشقىل قوڭىر ءتۇس الىپ تا جاتادى.
«ول اتا- انادان تۇقىم قۋالاۋشىلىق ارقىلى بەرىلەدى»، - دەيى دارىگەر.
سونىمەن قاتار، تىستەردىڭ تۇسىنە قالقانشا بەزى نەمەسە تيرويدتى گورموندار سەكرەتسياسى قىزمەتتەرىنىڭ بۇزىلۋى دا ىقپال ەتۋى مۇمكىن. ولاردىڭ سالدارىنان ءتىس قارايىپ، ءتىس كىرەۋكەسىندە داق پايدا بولادى.
2. تاعام مەن سۋسىن
كەي تاعامدار مەن سۋسىنداردىڭ قۇرامىندا كەزدەسەتىن پيگمەنتتەر ءتىس كىرەۋكەسىندەگى ۇساق تەسىكتەر ارقىلى ءتىسىمىزدىڭ تىندەرىنە ەنە الادى.
مۇنداي اسەرگە يە سۋسىنداردىڭ تانىمالى شاي مەن كوفە بولسا، ولاردان وزگەسىن كوپشىلىگىمىز بىلە بەرمەيمىز.
مىسالى، دارىگەر كاسترونىڭ سوزىنشە، كوك شايدىڭ دا قۇرامىندا تىستەرىمىزگە سارعىش ءتۇس بەرەتىن پيگمەنتتەر بار. ونىڭ اسەرى كولا مەن قىزىل شاراپتان كەم تۇسپەيدى.
بۇل ورايدا قۇرامىندا كارتوينى بار ءسابىز، قىزاناق، شپينات سىندى كوكونىستەردىڭ دە سارعىش ءتۇس بەرەتىن اسەرىن ايتا كەتكەنىمىز ءجون.
كەي وڭىرلەردە قاراپايىم سۋدىڭ ءوزى ءتىستى سارعايتا الادى ەكەن. وعان سەبەپ - سۋ قۇرامىندا فتوردىڭ كوپتەپ كەزدەسۋى. مۇنداي سۋدى ءىشۋدىڭ سالدارى ءتىس كىرەۋكەسىنىڭ پيگمەنتاتسياسىمەن سيپات الاتىن فليۋروزا دەرتىنە اپارىپ سوعادى.
3. ءدارى- دارمەك پەن پلومبا
«انتيبيوتيكتەردىڭ تەتراتسيكلين سىندى كەيبىر تۇرلەرى ءتىس تىندەرىنىڭ قالىپتاسۋ بارىسىندا اۋىتقۋشىلىققا الىپ كەلۋى مۇمكىن. مۇنداي اۋىتقۋشىلىق ورىن السا، ءتىس شىققاندا-اق قوڭىر داقتى بولادى»، - دەيدى كاسترو.
مۇنان وزگە دە ءدارى- دارمەكتەر ءتىس كىرەۋكەسىنە سارعىش ءتۇس بەرە الادى. ولاردىڭ قاتارىندا اۋىز قۋىسىن شايۋعا ارنالعان سۇيىقتىقتار دا بار.
پلومبانىڭ قۇرامىندا كۇمىس امالگاما كەزدەسەدى. كاسترونىڭ سوزىنە سەنسەك، ول دا ءوز الدىنا پيگمەنت بولىپ تابىلادى. تىسكە پلومبا ورناتىلعاننان كەيىن ۋاقىت وتە كەلە ول ءتىس تىندەرىنە بىركەلكى تاراپ، ءتۇسىن وزگەرتەدى.
ەندودونتيكالىق ەم ناتيجەسىندە دە وسى قۇبىلىستى بايقاۋعا بولادى. ءتىس نەرۆىسى الىنعاننان سوڭ ءتىس تىندەرى قارايۋى ىقتيمال.
بۇگىنگى كۇن اتالعان قيىندىقتاردىڭ ستاموتولوگيالىق شەشىمى تابىلعان. قانداي جاعداي بولسا دا ەمدەۋگە بولاتىنىن ايتادى كاسترو.
4. قارتايۋ جانە كۇتىمنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى
ءبىز ەستەن شىعارماۋعا ءتيىس تاعى ءبىر سەبەپ - جاس ۇلعايۋى. قارتايعان سايىن ءتىسىمىزدىڭ سارعايا باستايتىنى بەلگىلى.
بۇل پىكىرىمىزدى دارىگەر كاسترو دا راستايدى: «جاس ۇلعايعان سايىن ءتىسىمىزدىڭ سارعىش ءتۇس الۋى - تابيعي قۇبىلىس. تۋىلعاننان قارتايعانعا دەيىن ءتىسىمىز ءتۇرلى جاعدايلار مەن سىناقتارعا دۋشار بولادى. ولاردىڭ ناتيجەسىندە ءتىس قۇرىلىمىندا وزگەرىس ورىن الادى».
الايدا بۇل رەتتە اۋىز قۋىسىمىزدى كۇتۋدەگى ۇقىپتىلىعىمىز دا قالىس قالمايدى. ەڭ الدىمەن، ءتىس تازالاۋعا ايرىقشا ءمان بەرۋىمىز كەرەك.
«اۋىز قۋىسى گيگيەناسى ماڭىزدى ءرول اتقارادى»، - دەگەن دارىگەر پىكىرى ءسوزىمىزدى قۋاتتاي تۇسەدى.
ءتىس سارعايۋىنىڭ الدىن الۋ شارالارى
ۋاقىتتى توقتاتۋعا نە كەرى قايتارۋعا قاۋقارسىز بولساق تا، ءتىسىمىزدى مۇقيات تازالاپ، كەي تاعامداردى شەكتەن تىس مولشەردە جەۋدەن باس تارتۋعا كۇشىمىز جەتەدى.
دەسە دە تىستەرىڭىزدىڭ مارجانداي جارقىراۋىن قالاساڭىز، مامانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنگەنىڭىز دۇرىس.
«ءۇي جاعدايىندا ءتىستى اعارتۋ ادىستەرىنىڭ، شىندىعىندا دا، ەمدىك تيىمدىلىگى بار. ءبىراق تەلەديدارداعى جارنامالاردا جارىسا كورسەتىپ جاتاتىن «عاجايىپ قۇرالدارعا» سەنۋدىڭ قاجەتى جوق. جارناماداعى قۇرالدار ءتىستى بىردەن بىرنەشە تۇسكە اعارتا المايدى. ول، ءتىپتى، مۇمكىن ەمەس»، - دەپ تۇسىندىرەدى كاسترو.
«ەڭ دۇرىسى - ءتىس دارىگەرىنىڭ كومەگىنە جۇگىنىپ، تىستەردى قالاي اعارتۋعا بولاتىنى جونىندە كەڭەس الۋ»، - دەپ جالعاستىرادى ءتىس دارىگەرى.
سونىمەن قاتار دارىگەر كاسترو سودا مەن ليمون ارقىلى تىستەردى اعارتۋ ءادىسىن قولدانۋدىڭ زياندىعىن ەسكەرتەدى: «بۇل قىشقىل ءتىس كىرەۋكەسىن بۇلدىرەدى. ناتيجەسى ءتىستى ەگەۋقۇممەن ەگەگەنمەن بىردەي» .
ال اعارتاتىن اسەرى بار ءتىس پاستالارى شە؟
دارىگەر كاسترونىڭ ايتۋىنشا، ول - جاي عانا الداۋ. سارى تۇسكە قاراما- قارسى ءتۇس - كۇلگىن. ءتىس تىندەرىنە كۇلگىن ءتۇستى بولشەكتەردىڭ ەنۋى سەبەپتى ءتىسىمىز اعارا تۇسكەندەي بولىپ كورىنەدى.
ايتا كەتەر تاعى ءبىر جايت، ماماندار تىستەردىڭ اقتىعى جونىندە شەكتەن تىس مازالانۋ، ياعني «بلانكورەكسيا» رەتىندە تانىمال جاڭا فەنومەن جايىندا ەسكەرتەدى.
«ءبىز سونداي قاناعاتسىزبىز: قولىمىز جەتكەن دۇنيەنى قاشان دا ازدىق ەتەمىز، ءار نارسەنىڭ ودان سايىن كوپ، ودان سايىن جاقسى بولا تۇسكەنىن قالايمىز. كەي ەمدەلۋشىلەردىڭ تىستەردى اعارتۋمەن اۋەستەنگەنى سونشالىق، ءتىس كىرەۋكەسىندە تابيعاتىنان بولۋى مۇمكىن ەمەس اقتىقتى تالاپ ەتەدى»، - دەيدى كاسترو.
«سانا- سەزىمىمىز بەن قابىلداۋىمىز وزگەرە تۇسۋدە. نەنىڭ تابيعي، نەنىڭ جاساندى ەكەنىن ۇمىت قالدىرا باستادىق»، - دەگەن دارىگەر پىكىرى، شىنىمەن دە، كوكەيگە وي سالارلىق.