اناسى تەلەفون ۇستاتپاي تاربيەلەگەن شىمكەنتتىك بالا ادەبيەتكە قۇمار
«الەمدى كىتاپ ارقىلى تانيمىن» دەپ اتالاتىن سايىس وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باستاماسىمەن جانە ى. التىنسارين اتىنداعى وبلىستىق بالالار كىتاپحاناسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن جۇزەگە اسقان بولاتىن. وبلىستىڭ ءار وڭىرىنەن كەلگەن وقىرماندار ەكى كەزەڭ بويىنشا، ياعني 7-10 جاسقا دەيىنگى جانە 10-15 جاس ارالىعىنداعى 21 ۇمىتكەر باق سىناستى.
بايقاۋدىڭ ناتيجەسىنە سۇيەنسەك، جۇلدەلى ورىنعا يە بولعان بالالاردىڭ اراسىندا ەڭ كوپ كىتاپ وقىعان وقۋشى - سوزاقتىق 9-سىنىپ وقۋشىسى ولجاباي ناۋرىز مۇرات ۇلى بولدى. ول ءبىر جىلدا 70 كىتاپ وقىپ، بايقاۋدىڭ باس جۇلدەسىن قانجىعاسىنا بايلاعان. ينتەرنەتتىڭ يىرىمىنەن شىعا الماي قالعان قازىرگىدەي ۋاقىتتا ءبىر جىلدا مۇنشا كىتاپ وقۋ، اسىرەسە، جاس جەتكىنشەكتەر اراسىندا، وتە سيرەك كەزدەسەتىن قۇبىلىسقا اينالدى. كىتاپقۇمار ناۋرىزبەن تىلدەسىپ، جاس تا بولسا كىتاپقا دەگەن شەكسىز ماحابباتىنىڭ سىرىن ءبىلۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
- ناۋرىز، ءوزىڭ كىتاپ وقۋعا قاي جاستان باستاپ قىزىقتىڭ؟ كىم ىقپال ەتتى؟
- ەڭ العاش وقىعان كىتابىم - سايىن مۇراتبەكوۆتىڭ «جۋسان ءيسى» پوۆەستى بولاتىن. ول كەزدە، قاتەلەسپەسەم 4-سىنىپتا وقيتىن ەدىم. نەگىزىندە ماعان بۇل شىعارمانى وقۋعا ءبىر كىسى كەڭەس بەردى. وسىدان شامامەن 4-5 جىل بۇرىن مەكتەبىمىزگە قايرالاپوۆ نۇرعيسا دەگەن اعاي مۇعالىم بولىپ كەلدى. ءوزى قازاق ءتىلى مەن قازاق ادەبيەتىنەن ساباق بەرەتىن. سول كىسىنىڭ سويلەۋ مانەرى، ءسوز ساپتاۋى ماعان قاتتى ۇنايتىن. كوپ وقىعاندىعى ءار سوزىنەن اڭعارىلىپ تۇرادى. سول ۇستازىمدى ۇلگى تۇتىپ، سوعان ۇقساۋعا تىرىستىم. ال ونداي بولۋىم ءۇشىن ماعان دا كوپ وقۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىم. كىتاپقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىمنىڭ باستى سەبەپكەرى دە وسى كىسى دەپ ويلايمىن.
- ال ءوزىڭنىڭ وتباسىڭدا ادەبيەتكە قۇمار، ءجيى كىتاپ وقيتىن ادام بولمادى ما؟
- ولاي دەپ ايتا المايمىن. انام دا كىتاپقا قاتتى قىزىعادى. مەنىڭ ادەبيەتكە قىزىعۋشىلىعىمدا انامنىڭ دا ۇلەسى جوق ەمەس. بالكىم انام كىتاپقۇمار بولماعاندا نۇرعيسا اعايدىڭ بىلىمدىلىگى مەن ءۇشىن قىزىق بولا قويماس پا ەدى؟
- قازىر الەۋمەتتىك جەلىنى قولدانبايتىن ادام كەمدە- كەم. «ەڭبەكتەگەن بالادان ەڭكەيگەن قارتقا دەيىن» عالامتوردىڭ شىرماۋىندا قالعانى جاسىرىن ەمەس. ءوزىڭ بۇل «اۋرۋدان» امانسىڭ با؟
- تۇبەگەيلى «امانمىن» دەسەم وتىرىك بولاتىن شىعار (كۇلىپ قويدى). الايدا، ءوز باسىم عالامتورعا ونشا قىزىقپايمىن. شىنىن ايتۋ كەرەك، «ۆ كونتاكتە»، «WhatsApp» جەلىسىنە قوسىلعانمىن. ءبىراق وعان كوپ ۋاقىت جۇمساماۋعا تىرىسامىن. قانداي دا ءبىر مالىمەت قاجەت بولعان جاعدايدا عانا عالامتوردىڭ كومەگىنە جۇگىنەمىن. ءبىراق، بۇل ماقساتتا ەڭ ۇزاق دەگەندە ءبىر كۇندە 1 ساعاتتان ارتىق ۋاقىت شىعىندامايمىن. ال كىتاپ وقۋىما عالامتور ەشقاشان كەدەرگى بولعان ەمەس. ساباقتان بەرىلەتىن تاپسىرمالاردى ءوز ۋاقىتىندا ورىنداپ، بىرگە الىپ جۇرۋگە تىرىسامىن. ادام ءبىر نارسەگە قىزىقسا، قالاي بولسا دا ۋاقىت تابادى ەكەن. مەنىڭ سوعان كوزىم جەتتى.
- قانداي كىتاپتاردى وقىعاندى ۇناتاسىڭ، پروزا ما، الدە پوەزيا ما؟
- نەگىزى پوەزياعا قاراعاندا پروزالىق شىعارمالاردى كوپ وقيمىن. سەبەبى وقىعان شىعارمادان قانداي دا ءبىر وي ءتۇيىپ، وزىڭە قاجەتتىسىن الۋعا كەلگەندە قارا ءسوزدىڭ قۇدىرەتى باسىمىراق دەپ ويلايمىن. ارينە اقىنداردىڭ دا ولەڭدەرىن وقۋدان قۇرالاقان ەمەسپىن، ارا- تۇرا پوەزيا الەمىنە «ساياحاتتاپ» تۇرامىن.
- شەتەل ادەبيەتىن شە؟
- شەتەل ادەبيەتىنە ءالى جەتكەن جوقپىن. ەشقانداي شىعارما وقىپ كورمەپپىن. ەڭ اۋەلى، ءوزىمىزدىڭ قازاق ادەبيەتىمەن تەرەڭ سۋسىنداعىم كەلەدى.
- ءبىر جىل ىشىندە وقىپ شىققان 70 كىتاپتىڭ ىشىندە قانداي شىعارما ەسىڭدە ەرەكشە قالدى جانە نەسىمەن؟
- سايىن مۇراتبەكوۆتىڭ «جابايى الما» پوۆەستى ماعان ەرەكشە ۇنادى. جازۋشىنىڭ بالالىق شاعى سۇراپىل سوعىس جىلدارىمەن قاتار ءوتتى ەمەس پە؟! سونى جازۋشى «جابايى المادا» وتە كوركەم ءارى شىنايى بەينەلەيدى. قاراپايىم قازاق اۋىلدارىنا سوعىستىڭ تيگىزگەن اسەرى، ءبىر توپ بالالاردىڭ جابايى المانىڭ بوكتەرىندە تاڭنان قارا كەشكە دەيىن پانا تاۋىپ جۇرەتىندىگى كوركەم سۋرەتتەلگەن. سونىمەن قاتار مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» دا الەم مويىنداعان، قازاقتىڭ تەڭدەسسىز تۋىندىسى.
- «مىنانى وقۋىم كەرەك ەدى» دەپ جۇرگەن كىتابىڭ بار ما؟
- ارينە، الداعى ۋاقىتتا وقۋىم كەرەك دەگەن ادەبيەتتەر جەتەرلىك. ماسەلەن سونىڭ ءبىرى شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ «بوراندى بەكەتى»، عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «تاڭدامالىلار» جيناعى. وسىلاي جالعاسا بەرەدى.
- بولاشاقتاعى ارمانىڭ قانداي؟
- بولاشاقتاعى ارمانىم - جۋرناليست بولۋ. ونىڭ ىشىندە ديكتورلىققا قاتتى قىزىعامىن. سوندىقتان مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ الماتى قالاسىنداعى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسسەم دەگەن ماقساتىم، ارمانىم بار.
- ەندەشە، ارمانىڭنىڭ ورىندالۋىنا تىلەكشىمىز!
قانىمكۇل قورىسبايەۆا، اناسى:
«بالالارىما تەلەفون ۇستاتپايمىن»
«شىندىعىندا بۇل بايقاۋدان بالامنىڭ باس جۇلدە الاتىنىن سەزگەن ەدىم. ويتكەنى وسى ۋاقىتقا دەيىن قانشاما ءىس-شاراعا قاتىسىپ، جۇلدەلى ورالىپ ءجۇردى. ونىڭ ۇستىنە، بالام كەز- كەلگەن ورتادا ءوزىن قالاي ۇستاۋ كەرەك، ۇلكەن مەن كىشىگە قالاي سويلەۋ كەرەكتىگىن بىلەدى. ۇستازدارى دا «سىنىپتاستارىنىڭ الدى» دەپ ايتىپ وتىرادى. مەنىڭ ءۇش ۇلىم بار. ءبىراق ۇشەۋى ءۇش ءتۇرلى. ۇلكەنى ناۋرىز وقۋ-بىلىمگە، كىتاپقا قىزىقسا، ەكىنشى ۇلىم سپورتقا جاقىن. ءۇشىنشىمىز ءالى كىشكەنتاي. ناۋرىز ءبىرىنشى سىنىپقا بارعاندا قالامساپتى قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىن بىلمەيتىن. مەن ونى كۇندە قاداعالاپ، ساباعىن وقىتقان ەمەسپىن. ءوز تالپىنىسىمەن وقىپ، مىنە، بۇگىنگە دەيىن وزات وقۋشى اتانىپ، گراموتالار الىپ كەلەدى. قازىر ۇلكەن تۇگىلى كىشكەنتايلاردىڭ ءوزى قولىنان تەلەفونىن تاستاماي، عالامتوردا وتىرادى عوي. ال مەنىڭ بالالارىمنىڭ ەشقايسىسىندا شىنىن ايتقاندا، تەلەفون دا جوق. شۇعىل قاجەت بولعان جاعدايدا عانا بەرەمىن. ونىڭ وزىندە 1 ساعاتقا عانا. ودان ارتىق ۇستامايدى. بۇگىندە نەشە ءتۇرلى كەلەڭسىز جايتتار بولىپ جاتىر ەمەس پە؟! سونى عالامتوردان كورگەن سايىن بالانىڭ پسيحيكاسى بۇزىلادى. سوندىقتان وزىنە پايدالى ءارى بولاشاعى بار نارسەگە ۋاقىت بولگەنى الدەقايدا دۇرىس دەپ ويلايمىن»
اڭگىمەلەسكەن زاميرا ءپىرنازاروۆا
ozgepikir.kz