ءناپسىنىڭ تۇرلەرى

استانا. قازاقپارات - قۇراندا ءناپسىنىڭ ءۇش ءتۇرى ايتىلعان:

1. جاماندىققا بۇيىرۋشى ءناپسى.

«يۋسۋف» سۇرەسىنىڭ 53-اياتىندا: «ءناپسىمدى اقتامايمىن. راسىندا ءناپسى جاماندىققا بۇيىرادى...» دەيدى. «مۋناببيحات» كىتابىندا مىناداي عيبرات ءسوز بار: «راسىندا ءشاھۋاتقۇمارلىق پاتشالاردى قۇلعا اينالدىرادى، ال سابىرلىق قۇلداردى پاتشاعا اينالدىرادى. يۋسۋف پەن زۋلايحانىڭ قيسساسىن كورمەيسىز بە؟»، - دەگەن.

ءيا، راسىندا كوپتەگەن ادامنىڭ ساتسىزدىكتەرىنە ناپسىگە بوي الدىرۋى سەبەپ بولىپ جاتادى. قۇلقىنىنا قۇل بولىپ، ءومىرىن قۇردىمعا جىبەرىپ جاتقاندار قانشاما!؟ ءناپسىنىڭ ايتقانىنا كونىپ، ايداۋىنا جۇرگەن ادام ابىرويدان ايىرىلادى. ويتكەنى، ءناپسى تەك جاماندىققا ۇندەيدى. جاقسىلىقتى، ىزگىلىكتى ءناپسى جانى سۇيمەيدى.

2. سىنشىل ءناپسى.

«قيامەت» سۇرەسى، 2-اياتتا: «...سوگىس بەرۋشى ناپسىگە انت» دەلىنگەن.

حاسان باسري: «راسىندا، ءمۇمىن دەپ ءوزىنىڭ ءناپسىسىن سىناۋشى ادامدى ايتاتىنبىز. ول وزىنە ايتقان سوزىممەن نەنى قالادىم، جەگەن تاماعىممەن نەنى قالادىم دەپ ۇنەمى ءوزىن سىناپ وتىرادى. ال، پاسىق بولسا، قادام باسقان سايىن اۋىتقي بەرەدى، ءوزىن بۇل ءۇشىن جازعىرمايدى دا»، - دەگەن ەكەن. ياعني، بۇل ءمۇمىننىڭ ءناپسىسى. شىنايى ءمۇمىن ۇنەمى ءوزىنىڭ ءار ءىس- ارەكەتىنە سىن كوزبەن قاراپ، ءار ءسوزى مەن ءىس- قيمىلىنا ءوزى ەسەپ بەرەدى. ال، ەكىجۇزدى بۇزىق ادام ءوز ارەكەتىنە ەش ۋاقىتتا وكىنبەيدى. كىسىنىڭ كوڭىلىن سوزىمەن رەنجىتسە دە، ارەكەتىمەن بىرەۋگە زيانى تيسە دە، ەش ءوزىن كىنالاپ، جازعىرمايدى. جايباراقات جۇرە بەرەدى. ال، اياتتا ايتىلعانداي «لاۋۋاما ءناپسى» يەسى بولعان ءمۇمىن كەرىسىنشە، ءاربىر سوزىنە جانە ىسىنە اسا مۇقيات. حازرەتى وماردىڭ «ەسەپ الىنباي تۇرىپ، وزىڭە- ءوزىڭ ەسەپ بەر» دەگەن كەڭەسى وسىنداي ءناپسى مارتەبەسىنە جەتكىزەرى حاق.

عۇلاما مۋجاھيد «سىنشىل ءناپسى» جايلى: «ول جاماندىق ىستەپ قويسا، نەگە ىستەدىڭ دەپ جازعىرادى. ال، جاقسىلىق امال ىستەسە، نەگە كوبىرەك ىستەمەيسىڭ دەپ سوگەتىن ءناپسى»، - دەگەن ەكەن.

3. جانى جاي تاپقان ءناپسى.

«فاجر» سۇرەسىنىڭ 27-اياتىندا اللا تاعالا: «ءاي، ورنىققان ءناپسى»، - دەيدى. تاپسىرشىلەر بۇل ايات جايلى: «ايات وسمان بين اففان جايلى تۇسكەن» دەسە، كەيبىر عالىمدار حامزاعا قاتىستى تۇسكەن دەگەن. ساعيد بين جابير (ر. ا. ) ريۋايات ەتەدى: «ءبىر كىسى پايعامبار (س. ع. س. ) قۇزىرىندا: «ءاي ورنىققان ءناپسى!» اياتىن وقىدى. مۇنى ەستىگەن ءابۋ باكىر: «ۋا، اللا ەلشىسى، بۇل قانداي تاماشا ايات؟»، - دەپ تاڭىرقادى. سوندا پايعامبار (س. ع. س. ): «ۋا، ءابۋ باكىر! راسىندا پەرىشتە بۇل ءسوزدى ساعان ايتادى»، - دەگەن ەكەن».

امامات ريۋايات ەتەدى: «اللا ەلشىسى (س. ع. س. ) ءبىر كىسىگە: «اللام! مەن سەنەن جاي تاپقان، سەنىمەن كەزدەسەتىن كۇنگە يمان ەتكەن، تاعدىرعا ريزا بولعان، بەرگەنىڭە قاناعات ەتكەن ءناپسى سۇرايمىن»، - دەپ ايت»، - دەدى.

ءاربىر مۇسىلمان «نافسۋل- لاۋۋاما»، ياعني سىنشىل ءناپسى يەسى بولعاندى قالايدى. الايدا، بۇل دارەجەگە جەتۋ جولىنداعى تالاپتاردى ورىنداعىسى كەلمەيدى. ادامداردىڭ كوبىسى «نافسۋن اممارات بيس- سۋ»، ياعني جاماندىققا بۇيىرۋشى ءناپسى يەسى بولىپ تابىلادى. الايدا، ونى مويىنداعىسى كەلمەيدى. اتالعان ءۇش ءناپسى سيپاتتاماسىنا قاراپ ءوزىنىڭ قاي توپقا جاتاتىنىن اجىراتىپ الۋعا بولادى.