ايگىلى موڭعول بالۋانى قازاق بالاسىن سۋمو سپورتىنا باۋليتىن بولدى - فوتو
ەرسىننىڭ اكەسى ءمۇسلىم بالتاعۇل ۇلى ۇلىنىڭ سپورتتىڭ بۇل تۇرىنە قالاي قادام باسقانىن ايتىپ بەردى.
«بۇعان سەبەپكەر استاناداعى باۋىرىمىز - وماروۆ ۇلان دەگەن جىگىت بولاتىن. سول باۋىرىمىز بىزگە تەلەفون سوعىپ، موڭعول باتىرىنىڭ قازاقستانعا كەلگەنى جايلى ايتىپ، ۇلىڭدى كورسەتىپ كورەيىك دەگەن ۇسىنىس جاسادى. ءبىز كەلىستىك. سىرىمبەك تاۋ دەگەن ءاساشوريۋدىڭ دوسى، وسى جىگىتكە ەرسىننىڭ سۋرەتتەرىن جىبەرىپ، حابارىن بەردىك. ول كىسى الماتىعا كەلدى دەگەندى ەستىپ، ءبىز اساشوريۋ جاتقان قوناق ۇيگە باردىق. سول جەردە، موڭعول باتىرى ەرسىننىڭ كيىمىن شەشىپ، اياعىن، سانىن، بالتىرىنا دەيىن ۇستاپ كورىپ، بىردەن ۇناعانىن ايتتى. ەگەر رۇقسات ەتسەڭىز ۇلىڭىزدى قازىر- اق الىپ كەتەيىن دەپ تە نيەتىن ءبىلدىردى. بىردەن كەلىستىك. ءبىر جاعىنان بۇل كۇتپەگەن جاعداي. ءبىز اساشوريۋداي داڭقتى بالۋانمەن كەزدەسپەگەن دە ەدىك. ول كىسىنىڭ ۇناتقانىن كورگەندە اۋىزىمىز اشىلدى دا قالدى(كۇلدى) . ءبىراق ول جاققا كەتۋ ءۇشىن قازىر مەملەكەت ارالىق قۇجاتتار، ۆيزا جاسالۋدا. ەرسىن ول جاقتا ءبىرىنشى ورتا مەكتەپتە ءبىر توقسان وقۋىن وقيدى. سەبەبى ءبىزدىڭ جاق پەن ول جاقتىڭ وقۋ ايىرماشىلىعىن سالىستىرعان كەزدە 44 بالل جەتپەي قالىپتى. سونىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن دە جاپون جەرىندە ورتا مەكتەپتە ءبىر توقسان وقيدى. ودان كەيىن نيحون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ، «سۋمو» بولىمىنە تۇسەدى. سول جەردە سۋمونىڭ مادەنيەتىن، جالپى ەرەجەسىن ۇيرەنبەك. تۇسكە دەيىن ءدارىس تىڭداپ، تۇستەن كەيىن جاتتىعۋلارى بولادى. ەستۋىمىزشە كەي جاتتىعۋ كۇندەرى تاڭنان كەشكە دەيىن كۇرەستىرەدى دەسەدى. ەندى قۇجاتتارىمەن ەش قيىندىق تۋماسا ناۋرىز ايىندا ۇلىمىزدى جاپون ەلىنە جىبەرەمىز»، - دەيدى اكەسى.
18 جاستاعى باتىر بالا جاپونياعا اتتانۋعا تاس- ءتۇيىن دايىن وتىر. ونىڭ ەسىمى - ەرسىن بالتاعۇل.
- وسىعان دەيىن سۋموعا دەگەن نيەتىڭىز بولىپ پە ەدى؟ نە بولماسا سۋمو كۇرەسىنە شىعامىن دەگەن وي بولىپ پا ەدى؟
- جوق، بۇل كۇتپەگەن جاعداي بولدى. مەن نەگىزى دزيۋدو، قازاقشا كۇرەس سياقتى سپورت تۇرلەرىمەن اينالىساتىنمىن. ماقساتىم الەم چەمپيوناتى، كەيىن وليمپيادا چەمپيونى بولۋ بولاتىن. قاتەلەسپەسەم، 2015 -جىلى قاڭتار ايىندا اعام حابارلاستى. اساشوري دەگەن كىسى قازىر استانادا ءجۇر دەدى. سول كىسىگە سۋرەتىمىزدى جىبەردىك. كەيىن الماتىعا كەلگەنىندە اكەم ەكەۋمىز بارىپ جولىقتىق. تولقۋ دا بولدى. نە دەگەنمەن «موڭعولدىڭ ۇلى باتىرى» دەپ تە اتايدى ول كىسىنى. بارعان كەزىمدە كيىمىمدى شەشىپ كوردى، تابانىما دەيىن تەكسەردى. سول جەردە الىسىپ تا كوردىك. بىردەن ۇناتتى. سونى ايتقاننان كەيىن وتىرىپ، تەلەفونىن اقتارا باستادى. فوتوسىن تاۋىپ العاننان كەيىن ماعان كورسەتىپ، سەن مەنىڭ جاس كەزىمە قاتتى ۇقسايسىڭ دەپ، الىپ كەتۋگە ىڭعايلادى. اكەمنەن رۇقسات سۇرادى. اكەم كەلىستى. ەر مويىندا قىل ارقان شىرىمەس دەگەن. ەلدىڭ اتىنان بارعاننان سوڭ دا ەل نامىسىن قورعاپ قايتۋعا تىرىسامىز.
ەرسىن سۋمو كۇرەسىنىڭ اڭىزى اساشيۋري اكينوريمەن بىرگە
- ەندى وسىنداي داڭقتى بالۋان سەنى ءوزىنىڭ قامقورلىعىنا العاننان كەيىن دە، سول كىسىنىڭ ورىنىن باسىپ، سول بالۋاننان اسىپ كەتۋگە ماقسات قويدىڭىز با؟
- ءيا، ارينە. جاۋاپكەرشىلىكتى ءتۇسىنىپ جاتىرمىن. ول كىسىنىڭ ۇستىنگى، نە بولماسا استىنعى ساتىسىندا تۇرعىم كەلەدى. ول كىسى ءوزى كەزدەسكەن كەزىمىزدە ماعان: «ەندى سەن مەنىڭ ءىنىمسىڭ، ەندى سەنى « ءىنىم» دەپ اتايمىن. مەن سەنەن قازاقتىڭ ۇلى باتىرى قىلىپ شىعارامىن» ، - دەگەن بولاتىن. سوندىقتان ەندى كورەمىز. ءالى كۇرەسكە شىعۋىم ءۇشىن ءبىر- ەكى جىل ۋاقىت كەرەك. جاپون ەلىنە بارىپ سۋمونى زەرتتەۋىم كەرەك، جاتتىعۋلار جاساۋىم كەرەك. سوندىقتان سوعان دايىندالىپ جاتىرمىن. قازاق ەلىن جەرگە قاراتپاۋعا تىرىسامىن. قازاق جىگىتتەرى قاشان دا نامىستى قولدان بەرمەيدى عوي، - دەپ قايىردى «التىن بالا» .
- سۋموشىلارىنىڭ سالماق دارەجەلەرى ۇلكەن بولاتىندىعىن بىلەمىز، سول جاعداي قانداي مۇمكىندىكتەر بەرەدى؟
- ءيا، ارينە، مەن وزىممەن جاستى بالالاردى كوردىم. ولاردىڭ سالماعى 110-120 ك گ باستالادى ەكەن. مەنىڭشە اساشوريۋ مەنى وزىنە ۇقساتقاندىعى، مەنىڭ بالتىرىم مىقتى بولعاندىقتان عانا ەمەس، بويىم مەن سالماق دارەجەمنىڭ دە اساشوريۋ بالۋاننىڭ سالماعىنا ساي كەلەتىندىگىنەن دە بولار. جانە مەن اساشوريۋدىڭ مەنى تاڭداعانىنا قۋانىشتىمىن.
اساشيۋري اكينوري، سۋمو سپورتىنىڭ شەبەرى
سۋمو كۇرەسىنە شەت ەلدىك ازاماتتاردىڭ باق سىناۋى وتە قيىن ءھام مۇمكىندىك از. ال جاپون جەرىندە، سامۋرايلار تاريحىنداعى ەڭ ەگدە سپورت تۇرىنەن قازاق ازاماتى كۇرەسەتىنى ءبىزدىڭ ەل ماقتانا الاتىن سۇبەلى وقيعا. نيحون ۋنيۆەرسيتەتىنە قازاق بالاسى ءتۇسۋى، بارسەلونا فۋتبول مەكتەبىنە قابىلدانۋىمەن پارا- پار.
سۋمو بولىمىنە وتە از بالۋان قابىلدانادى. ياعني بۇل جەردە تەك ءدۇر تالانتتاردىڭ ورتاسى قالىپتاسقان. اساشوريۋدىڭ ءوزى كەلىپ، تۇلپار باپتاعانداي سانىن، بەلىن، اياعىنا دەيىن ۇستاپ، ودان ءوزىنىڭ جاس كەزىن كورىپ، ۇلى بالۋان شىعاتىنىنا سەنىم ءبىلدىرۋىنىڭ ءوزى ۇلى جەتىستىك دەسەك بولار.
موڭعول بالۋانىنىڭ تالانت تاني بىلۋىمەن دە تۇسىندىرسەك بولادى. اساشوريۋ دەگەنىمىز جاپون تىلىنەن - «تاڭعى كوك ايداھار» دەپ اۋدارىلادى ەكەن. سوندىقتان دا ونى «كوك ايداھار» دەپ اتاپ كەتكەن بولاتىن. سۋمو سپورتىنان اساشوريۋ كەتكەننەن كەيىن ونىڭ ورىنى ويسىراپ تۇرعانداي. ەندى ءبىراز جىلداردان كەيىن سول «كوك ايداھاردىڭ» ورىنىن قازاق دالاسىنان، الاش ەلىنىڭ «كوك ءبورىسى» باساتىنىنا سەنىمدىمىز ءھام ءۇمىتتىمىز.
سۇحبات اۆتورى - ابزال سۇلەيمەن