ۇلتتىق تاعامىمىز قۇرعاق ءسۇتتى بىلەمىز بە؟
سولاردىڭ ءبىرقاتارىن اتاپ وتسەك: قىمىز، شۇبات، ايران، قاتىق، قايماق، بالقايماق، كىلەگەي، اق قايماق، اق ىرىمشىك، قىزىل ىرىمشىك، سۋسىز ءسۇت، ساپىرما ءسۇت، قۇرعاق ءسۇت، قويىرتپاق، ىركىت، سارىسۋ، تاسقورىق، شالاپ، ءسۇت كەسپە، ءسۇت سالما، ۋىز، سىرنە، قۇرت، توراق قۇرت، سىقپا، سۇزبە، ت. ب.
وسى اتالعانداردىڭ بارلىعى دەرلىك - ءتورت تۇلىك مالدان الىناتىن تاعامدار. ال كوشپەلى سالت ءومىرىنىڭ سۇرانىسى بويىنشا دۇنيەگە كەلگەن تاعام - ول قۇرعاق ءسۇت. عالىم، ونەر زەرتتەۋشىسى اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ «قازاق الەمى» كىتابىنا سۇيەنىپ، قۇرعاق ءسۇتتىڭ جاسالۋ تاريحىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
الدىمەن سويىلعان قويدىڭ تەرىسىن تۇگىنەن ارىلتىپ الادى. ول كوبىنە قوي نەمەسە سەركە تەرىسى بولۋى مۇمكىن. تەرىنى تۇگىنەن ايىرۋدىڭ مۇنداي جاعدايدا ەكى ءتاسىلى قولدانىلادى. ءبىرى - ي سالۋ ءتاسىلى. تەك ي ءوتىپ كەتپەيتىندەي، ءيدىڭ بىرشىعان ءدامى مەن وتكىر ءيىسى تەرىگە سىڭبەيتىندەي بولۋى قاجەت. ەكىنشىسى - تەرىنى ءجىبىتىپ وتىرىپ، وتكىر ۇستارامەن تۇگىن قىرىپ تاستايدى. سودان سوڭ تۇكسىز تەرىنى سۋعا سالىپ، شۋاشى مەن شايىرىنان ايىرىلعانشا ابدەن ساپسىپ جۋادى. اقجەمدەلىپ ماي- سولىنەن ارىلعان تەرى شۇبەرەكتەي بولىپ تازارعان كەزدە كەرەگەگە جايا سالادى.
كەلەسى كۇنى قوي- ەشكىنى قوساقتاپ جىبەرەدى دە مول ەتىپ ءسۇت ساۋادى. ول ءسۇتتى ۇلكەن قازانعا مەيلىنشە تولتىرا قۇيىپ، الگى تەرىنە سوعان سالادى دا، استىنا مازداتىپ وت جاعادى. ءبىرازدان سوڭ تەرى سالعان ءسۇت شىمىرلاپ قايناي باستايدى. قايناعان سايىن قويىلا بەرەدى. قويىلعان سايىن ءسۇتتىڭ بار ماڭىزىن تاقىر تەرى بويىنا تارتا بەرەدى. ۋاقىت وتە الگى ءسۇت قويىرتپاقتانادى. تەرى بولسا اعارا ءبورتىپ، ابدەن ىسىنەدى. سودان، قويىلعان ءسۇت سارقىلا تاۋسىلىپ، ەندى سارعايىپ كۇيەدى- اۋ دەگەندە وت ۇزىلەدى دە، تەرى قازاننان الىنادى. سول بەتىندە سورەگە جايىپ تاستايدى.
تەرى تۇنىمەن جەل قاعىپ توبارسىپ، ەرتەڭىنە كۇنىمەن تۇرسا كەۋىپ اق قالادى. كەلەسى كۇنى تاعى دا قوي- ەشكى قوساقتالىپ، ءداۋ قارا قازان سۇتكە تولادى. تاعى دا استىنا وت جاعىپ، الگى ءسۇت ءسىڭدى تەرىنى تاعى دا سالادى. وسى جاعداي ءۇشىنشى رەت قايتالانادى. سول كەزدە ءسۇت سىڭگەن تەرىنىڭ قالىڭدىعى بارماق ەلى بولىپ، ءون بويىنا ۋىز ءسۇتتىڭ ماڭىزى تۇتىلادى. ءۇشىنشى رەت جايىلعان تەرى توبارسىپ كەبە باستاعان كەزدە شيىرشىقتاپ ورايدى دا، ماڭىزى ۇشىپ كەتپەس ءۇشىن قارىنعا نەمەسە بۇيەنگە سالا سالادى.
مەرزىمى جەتىپ، قارىندى اشقان سوڭ ءسۇت سىڭگەن تەرىدەن الاقانداي عانا كەسىپ الادى دا، توستاعانداعى سۋعا تاستاپ جىبەرەدى. ۋىز ءيىسى بۇرقىراپ، تابەت شاقىرادى. توستاعانداعى سۋ دەم ارادا سۇتكە اينالادى. ءسۇت ءىشىپ ۇيرەنگەن بالا ءۇشىن ارى-بەرى كوشىپ جۇرگەندە ەڭ قاجەتتى اس. تەك سۋ بولسا بولعانى.