جىل قورىتىندىسى: «ماڭگىلىك ەل» قويىلىمى، ايتىس يۋنەسكو تىزىمىندە، «وردا» - نىڭ ولجاسى - فوتو، كەسكىن

استانا. قازاقپارات - كەز كەلگەن دۇنيەگە وتە سەزىمتالدىقپەن قارايتىن فرانسۋز ەلىنىڭ مەملەكەت قايراتكەرى ءارى جازۋشىسى ەدۋار ەرريو «جاپون پەداگوگتارىنىڭ ءبىرى ايتقانداي، وزگە دۇنيەلەردىڭ ءبارى ۇمىتىلسا دا ۇمىت قالمايتىن ءبىر قۇبىلىس - ول مادەنيەت» دەگەن ەكەن.

2015-جىلدى قازاقستان ۇمىتىلمايتىن قانداي مادەني جاڭالىقتارمەن قورىتىندىلاپ وتىر؟ «قازاقپارات» اگەنتتىگىنىڭ كەلەسى شولۋى وسى سالاعا ارنالادى.

جالپى، ەگەر دە مادەنيەتتىڭ ەكى ماقساتى بار دەيتىن بولساق، ونىڭ ءبىرىنشىسى - جويىلماۋ، جۇتىناماۋ. ەكىنشىسى، ءوز ۇلتىنىڭ ەرەكشەلىگىن ساقتاي وتىرىپ، قانشاما ەلگە ورتاق - الەمدىك مادەني ورتاعا ادەمى سىڭە ءبىلۋ، سوسىن، ءوزىن ۋاقىت وتكەن سايىن تامساندىرا ءتۇسۋ. قازاق ونەرى بۇل ەكى بيىك ماقساتتىڭ مەجەسىنەن الدەقاشان اسقان، ايتپەگەندە، ونەردىڭ شەكاراسى ەندى اشىلا باستاعان ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىندا-اق پاريج امىرە قاشاۋبايەۆتى وڭايلىقپەن مويىنداي قويماس ەدى. ءبىراق، قازاق ونەرىنىڭ جاۋھار جىلدارى بۇدان دا ارىدە جاتقانى بەلگىلى، سوندىقتان، بيىل مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جاريالاعان قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى تاريحي ماڭىزىنان بولەك، ەلىمىزدىڭ مادەني جاعدايىن تاعى دا ءبىر رەت الەمگە تانىتقان وقيعا بولدى. ۋاقىت تاۋىپ، استاناداعى «بارىس» مۇز ايدىنىندا وتكەن «ماڭگىلىك ەل» تەاترلاندىرىلعان قويىلىمىن تاعى ءبىر رەت تاماشالاساڭىز، بۇعان كوزىڭىز جەتەدى.

ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيەنتى المازبەك اتامبايەۆ. تۇركيا رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ءتوراعاسى يزمەت يلماز تاماشالاعان بۇل قويىلىم قازاقتىڭ تاريحىن انمەن اۋەلەپ، بيمەن كوركەمدەپ، ءبىر جارىم ساعات ىشىندە كوزگە جاس ۇيالاتتى، بۇگىنگى بولاشاق ءۇشىن ءومىرىن قيعان باتىرلارعا دەگەن قۇرمەتتى ارتتىرا ءتۇستى. ايتا كەتەيىك، «ماڭگىلىك ەل» قويىلىمىنىڭ سەناريى ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ «تاريح تولقىنىندا» اتتى كىتابىنىڭ جەلىسىمەن جازىلعان. «ماڭگىلىك ەل» قويىلىمىنا وراي «Euronews»  ارناسى «No Comment» ايدارىمەن ارنايى شىعارىلىم (http://ru.euronews.com/nocomment/2015/09/12/kazakhstan-550th-anniversary-of-kazakh-khanate/)  دايىنداعان.

قازاق حاندىعىنىڭ تاريحى تۋرالى ايتا كەلە «ەۆرونيۋس» ارناسى بۇل قويىلىمعا «ءبىزدىڭ كورەرمەندەر - سانالى اۋديتوريا ەكەنىنە سەنەمىز، سوندىقتان، كورەرمەندەردىڭ شىنايى باعاسىن الۋى ءۇشىن، كەيبىر فاكتىلەرگە ءوز كوزقاراسىمىزدى قوسپاي، ۇسىنامىز. «No Comment» ايدارىن اشۋىمىزداعى ماقساتىمىز دا سول - بۇل ايدارعا قوسقان اقپاراتتارىمىزدى ارتىق سوزبەن ءتۇسىندىرۋدىڭ قاجەتى جوق» دەپ باعا بەرگەن.

ال، ارنانىڭ فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى وسى اقپاراتىن 4000 ادام ءبولىسىپ، ەۋروپا تۇرعىندارىنىڭ كوبى قازاقستاندى كورۋگە اسىققان. مىنە، قازاق ونەرى اسقاقتىعىن بيىل وسىنداي داتامەن، وسىنداي مەرەكەلىك شوۋمەن ايقىنداي ءتۇستى.

سونداي-اق، الەم قازاقتى اباي قۇنانباي ۇلى دەگەن «قۇبىلىس» ارقىلى دا تانيتىنى بەلگىلى. سوندىقتان، بيىل قازاقستانداعى ماڭىزدى مادەني وقيعانىڭ ءبىرى - اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 170 جىلدىعى بولدى.

قازاقستاننىڭ ءوڭىر-ءوڭىرى بۇكىل الەمدىك پوەزيا كۇنى - 21- ناۋرىزدى اباي پوەزياسىنا ارناسا، «استانا وپەرا» تەاترى جاڭا ماۋسىمىن احمەت جۇبانوۆ پەن لاتيف حاميديدىڭ «اباي» وپەراسىمەن اشتى. پرەمەرانى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاماشالاعان بولاتىن. سونىمەن قاتار، رەجيسسەر ءارى اكتەر دوسحان جولجاقسىنوۆ «قۇنانباي» فيلمىن ءتۇسىرىپ شىقتى.

ءبارىن ايت تا، ءبىرىن ايت، بۇل جىل ايتىستىڭ ابىرويىن اسقاقتاتقان جىل بولدى. جەلتوقساننىڭ باسىندا ناميبيادا وتكەن يۋنەسكو-نىڭ ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرانى قورعاۋ جونىندەگى ۇكىمەتارالىق كوميتەتىنىڭ سەسسياسى بارىسىندا قازاقستان مەن قىرعىزستان بىرلەسىپ جولداعان «ايتىس - يمپروۆيزاتسيا ونەرى» اتتى نوميناتسياسى ادامزاتتىڭ ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇراسىنىڭ كورنەكى تىزىمىنە ەنگىزىلدى. بۇل شاراعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ يۋنەسكو جانە يسەسكو ىستەرى جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيانىڭ وكىلدەرى جانە مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن ەلىمىزگە بەلگىلى ايتىسكەرلەر ب. يماشيەۆ پەن ا. تۇرسىنبايەۆا قاتىستى. ايتىسكەرلەر سەسسيا وتىرىسىندا ايتىس ونەرىنىڭ تانىستىرىلىمىن كورسەتتى. ەسكە سالا كەتسەك، كوميسسيانىڭ بىلتىرعى وتىرىسىندا ەلىمىزدەن يۋنەسكو تىزىمىنە «قازاقتىڭ ءداستۇرلى دومبىرا كۇي ونەرى» جانە قىرعىزستانمەن بىرلەسىپ ۇسىنعان «كيىز ءۇيدى جاساۋدىڭ ءداستۇرلى بىلىمدەرى مەن داعدىلارى» اتتى نوميناتسيالار ەنگەن بولاتىن.

ەندى، جالپىدان جالقىعا قاراي اۋىسىپ، بيىل قازاق ونەرى مەن مادەنيەتىندەگى جەكە ادامداردىڭ جاڭالىقتارىنا توقتالساق. قازان ايىنىڭ سوڭىندا قازاق س س ر- نىڭ حالىق ءارتىسى، قازاق ءانشىسى روزا رىمبايەۆا تۋعان كۇنىنە وراي جانە ساحناداعى 40 جىلعى ەڭبەگىن قورىتىندىلاپ، رەسپۋبليكا سارايىندا «ەرتەڭىمە سەنەمىن» اتتى جەكە كونسەرتىن بەرىپ، تاعى ءبىر رەت تىڭدارماندارىنىڭ قوشەتەمىنە بولەندى.

جۋىردا، «پوزنەر» باعدارلاماسىنا سۇحبات بەرگەن ت م د ەلدەرىنە ەتەنە تانىس ءانشى، كومپوزيتور، مۋزىكانت زەمفيرا ۆلاديمير پوزنەردىڭ «نەگە ءسىز ەشقاشان «ەۆروۆيدەنيە» كونكۋرسىنا قاتىسپايسىز؟» دەگەن سۇراعىنا «مەن سپورتتا جارىسۋعا دايىنمىن، ال ونەر، ءان - ول جارىس ەمەس» دەپ جاۋاپ بەرگەن ەدى. ءبىر قاراعاندا، ويلانارلىق تسيتاتا، سەبەبى، قازىر ەلارالىق، حالىقارالىق ءان جارىستارى كوبەيىپ كەتتى ءارى ول كونكۋرستاردا باعى جانعاندار دا، ساعى سىنعاندار دا بار. دەگەنمەن، 2015-جىلى قازاقستاننىڭ انشىلەرى ءۇشىن جەمىستى جىل دەپ ايتۋعا بولادى.

«سلاۆيان بازارى» ءان كونكۋرسىندا ديماش قۇدايبەرگەنوۆ باس جۇلدەگە يە بولسا، ادەمى دەگەن ءانشى قىزىمىز «جاڭا تولقىن-2015» ءان بايقاۋىندا ەكىنشى ورىن، سونىمەن قاتار، «كورەرمەندەر كوزايىمى» نوميناتسياسىن جەڭىپ الدى. ال، تۇركيانىڭ ستامبۇل قالاسىندا وتكەن «Turkvizyon-2015» كونكۋرسىنىڭ گراند-فينالىندا قازاقستاننىڭ اتىنان شىققان «وردا» توبى 185 ۇپاي جيناپ، ەكىنشى ورىندى ەنشىلەدى. ايتپاقشى، بىلتىر «Turkvizyon» كونكۋرسىنىڭ باس جۇلدەسىن جەڭىپ العان جاس ءانشى جانار دۇعالوۆا بيىل «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى» اتاعىن يەلەندى.

مىنە، قوي جىلىنداعى قازاقستاننىڭ مادەنيەت سالاسىندا ەستە قالعان «تويلاردىڭ» ءبىرقاتارى وسىنداي بولدى.

اۆتور: كەنجەكەي توقتامۇرات قىزى