لوندوندا كاسىپ اشقان قازاق قىزى
الەمنىڭ ساياسي استاناسى اتانىپ كەتكەن قالادا جەكە كاسىبىن دوڭگەلەنتىپ وتىر. بىلدەي ءبىر فيرمانىڭ ديرەكتورى. تۋعان جەرىنە قىدىرىپ كەلگەن ەلميرا «ايقىن» گازەتىنە سۇحبات بەرۋگە بىردەن كەلىستى.
- ەلميرا، الدىمەن تۇماندى البيونعا قالاي بارىپ ءجۇرسىز؟
- الماتىداعى ت. رىسقۇلوۆ اتىنداعى جوعارى وقۋ ورنىن ەكونوميكا ماماندىعى بويىنشا قىزىل ديپلوممەن ءبىتىرىپ، قارجى مامانى بولىپ شىققان سوڭ دا، ارى قاراي وقۋىمدى جالعاستىرعىم كەلدى. سەبەبى بۇگىنگى زاماندا ءبىلىمسىز ەشقايدا اتتاپ باسا المايسىڭ. ءسويتىپ، لوندون بيزنەس-مەكتەبىندە ازاماتتىق قۇقىق بويىنشا باكالاۆردى ءبىتىردىم جانە قارجى ماگيسترىنىڭ ديپلومىن الىپ شىقتىم.
ءوزىمنىڭ كاسىبي ەڭبەك جولىمدى اۋەلى تۋعان قازاقستانىمدا، قارجى مينيسترلىگىنىڭ سالىق كوميتەتىندە جۇمىس ىستەۋدەن باستادىم. سالىق سالۋ مەن ونى جيناۋدىڭ ءادىسناماسىن، نورماتيۆتى اكتىلەرىن تۇزۋگە قاتىستىم. سالىق سالاسىنداعى الەمدىك تارتىپتەردى تولىق مەڭگەرۋ ءۇشىن قوسىمشا امەريكاعا بارىپ وقىپ، سايكەسىنشە سەرتيفيكاتقا يە بولدىم. قازىر انگليادا وسى تاقىرىپپەن بەلسەندى تۇردە شۇعىلدانۋدامىن.
امەريكادا جولداسىم ەكەۋمىز ءتورت جىل تۇردىق. لوندوندا تۇرىپ جاتقانىما بەس جىل بولدى. لوندون ورتالىعىنداعى ينۆەستيتسيا بويىنشا ەڭ ۇزدىك كونسالتينگتىك كومپانيالاردىڭ بىرىندە انگليا زاڭدىلىقتارىنىڭ قاتاڭ تالابىنا سايكەس كليەنتتەرمەن قالاي جۇمىس ىستەۋ بويىنشا باعا جەتكىزگىسىز تاجىريبە جيناقتادىم دەسەم بولادى. ناتيجەسىندە وسىندا ءوزىمنىڭ جەكە كومپانيامنىڭ نەگىزىن قالادىم.
- ءسىز باسقاراتىن فيرما نەمەن اينالىسادى؟
- فيرمامىز اعىلشىنشا Regal Oak International LTD دەپ اتالادى، قازاقشا ايتساق «كورولدىك ەمەن». ءبىلىم، جىلجىمايتىن مۇلىك، قارجى جانە سالىق، ت. ب. سالالار بويىنشا ساراپشىلىقپەن اينالىسامىز. قۇدايعا شۇكىر، ساپالى ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا تابىستى جۇمىس جۇرگىزۋدەمىز، ءوزىمىز دە، كليەنتتەرىمىز دە ءدان ريزا. امەريكادان جيناعان تاجىريبەمنىڭ ارقاسىندا انگلياعا قونىس اۋدارعان نەمەسە قونىس اۋدارماق تالاي ادامنىڭ جات جەرگە تەزىرەك ءسىڭىسىپ كەتۋىنە، ءۇي الۋىنا، جۇمىس تابۋىنا، ءبىلىم الۋىنا كوپ كومەگىم تيۋدە.
الماتىدا، استانادا، اقتوبەدە دە وفيستەرىمىز بار. سونداي-اق كومپانيامىز قازاقستاننان بولەك ارمەنيا، ءازىربايجان، قىرعىزستان، مولدوۆا، تاجىكستان، وزبەكستان جانە گرۋزيا ەلدەرىندە دە قىزمەت كورسەتەدى.
ءبىز لوندون، ۇلى بريتانيا بويىنشا ءبىلىم بەرۋ سالاسى، سونىمەن قوسا تۇرعىن ءۇي، ساياحات جانە ستۋدەنتتەردى، ماگيسترانتتاردى، تۋريستەر مەن يمميگرانتتاردى قىزىقتىراتىن باسقا دا كوپتەگەن ماسەلەلەردىڭ، سۇراقتاردىڭ اركىمگە دە ءتيىمدى، قولايلى، ۋاقىتتى ۇنەمدەيتىن جاقتارىن قاراستىرۋعا ءاردايىم دايىنبىز.
ماسەلەن، جەكە كلينيكالار، ساۋىقتىرۋ باعدارلامالارى، بوسانۋ، اۋرۋحانا، ليزينگ، ونەر مەن ءسان، توي وتكىزۋ، تاعى دا باسقا دا كوپتەگەن سۇراقتار بويىنشا ساپالى قىزمەت كورسەتەمىز. ءتۇرلى قۇجاتتار بويىنشا كومەكتەسەمىز. اركىمنىڭ جەكە قالاۋى بويىنشا، تۇرىپ جاتقان اۋدانىن ەسكەرە وتىرىپ، مەكتەپ جاعدايىن قاراستىرىپ، جىلجىمايتىن مۇلىك تاڭداۋعا، ۇلى بريتانيادا اۆتوكولىكتى جالعا نەمەسە ساتىپ الۋىنا قىزمەت كورسەتەمىز. ءبىز، قاجەت بولعان جاعدايدا، اۆتوكولىك ساقتاندىرۋ بويىنشا دا قىزمەت كورسەتۋگە، ديلەرلەر تۋرالى اۋقىمدى اقپاراتتى ۇسىنۋعا دا زور ۇلەس قوسۋدامىز.
سونداي-اق لوندون، ۇلى بريتانيا جەرىنە قادام باسقانداردىڭ جوسپارلاپ كەلگەن قىزىقتى دەمالىستارىنىڭ كوڭىلدى ءوتۋىن قاراستىرامىز. تۋريستەردىڭ اۆتوبۋسپەن نەمەسە جەكە تۋرمەن، گيدپەن تاريحي قالالارمەن (لوندونعا، Warwick Castle, وكسفورد، كەمبريدج، Windsdor Castle، ليدس، ستوۋنحەندجا، Bath, Stratford, Cotswolds) تانىسۋعا، ساياحاتقا بايلانىستى بيلەتتەرىن ءتيىمدى باعاعا ساتىپ الۋعا، برون جاساۋعا، قوناق ءۇي، مەيمانحانا، حوستەل جالعا الۋعا قىزمەتىمىزدى ۇسىنامىز. بالاباقشادان باستاپ، مەكتەپ (جەكە، مەملەكەتتىك)، لينگۆيستيكالىق (اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرەتىن) جانە باسقا دا كاسىبي كۋرستارعا ، جوعارى وقۋ ورىندارىنا (باكالاۆريات، ماگيستراتۋرا، دوكتارانتۋرا) تۇسۋگە بايلانىستى تولىق ساپالى اقپاراتتار ۇسىنامىز. ستۋدەنتتەرگە جاتاقحانا تاڭداۋدىڭ ءتيىمدى جولىن ۇسىنامىز. بىزدە جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعىنداعى دەرەكتەر ۇنەمى جاڭارتىلىپ تۇرادى. قىسقاسى، ساتتىلىكتىڭ كىلتىن لوندون، ۇلى بريتانيا مەملەكەتىنەن ىزدەگەندەرگە كورولدىك ەمەن قاشان دا ساپالى قىزمەت كورسەتۋگە دايار.
- وتباسىڭىز جونىندە بىرەر ءسوز ايتساڭىز؟
- جولداسىم ەرمەك تە قارجى سالاسىنىڭ قىزمەتكەرى. الماتىنىڭ «اقساي» شاعىن اۋدانىندا كورشى تۇردىق. ول مەكتەپتە ورىسشا وقىعان. ءوزىم قازاق بالاباقشاسىندا تاربيەلەنىپ، الماتىداعى 147-قازاق مەكتەبىن 16 جاسىمدا ۇزدىك بىتىرگەنمىن. جولداسىم ەكەۋمىز دە ۋنيۆەرسيتەتتە بىرگە وقىدىق. وقي ءجۇرىپ باس قوستىق. ەكى قىزىمىز بار، ولاردا اعىلشىن مەكتەبىندە وقيدى. ۇيدە تەك قازاقشا سويلەسەمىز. اكە-شەشەم الماتىدا تۇرادى. اكەمنىڭ ەسىمى - يسلام، پوليتسيا قىزمەتكەرى بولىپ ءجۇرىپ زەينەت دەمالىسىنا شىققان. قازىر دە قول قۋسىرىپ وتىرعان جوق، باسقا سالادا ەڭبەكتەنۋدە. انام ايگۇل شاعىن بيزنەسپەن اينالىسادى. كۋليناريا مامانى. ءوزىم ءۇيدىڭ تۇڭعىشىمىن. ءسىڭلىم مەن ءىنىم بار.
- ەۋروپاداعى قازاقتار تۋرالى نە دەيسىز؟
- بۇرىننان تۇراتىن، ياعني تۇركيادان 80-جىلدارى كوشىپ بارعان 400 دەي جەرگىلىكتى قازاقتار تۋرالى ايتسام، وكىنىشكە قاراي، ولاردىڭ كوبىسى انا ءتىلىن ۇمىتىپ بارا جاتىر. جاستار جاعىن ايتام. بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ انا تىلىنەن اجىراپ بارا جاتقاندىعىنا اتا-انالارى الاڭداۋشىلىق بىلدىرەدى. بالالارىمەن اعىلشىنشا سويلەسەدى. ولاردى قويشى، ءوزىمىزدىڭ قازاقستاننان وقۋعا بارعان تالاي جاستىڭ قازاقشا بىلمەيتىندىگىن كورگەندە ەرىكسىز قارنىڭ اشادى.
امال جوق، قازاق بالالارىمەن ورىسشا تۇسىنىسۋگە تۋرا كەلەدى. لوندوندا تۇراتىن قازاقتاردىڭ نەگىزىن وسى ەلدەن كەلگەن ستۋدەنتتەر قۇرايدى. دەگەنمەن، اعىلشىندار قازاق بالالارىنىڭ تالانتتىلىعىنا تاڭعالادى. لوندوندا تۇراتىن جاڭا قازاقتار قالانىڭ ەڭ اۋقاتتى اۋدانىندا تۇرادى. وندا دا ءتىل ماسەلەسى الدىڭنان شىعادى. بولاشاقتا قاجەتتى شارالار قولدانىلماسا جاڭا بۋىن قازاقتار، تۇرعان ەلدەرىنىڭ مادەنيەتىن جانە سالت-داستۇرلەرىن قابىلداپ، اسسيميلياتسيا بولىپ كەتەتىنى انىق. ماسەلە بالاعا بەرىلەتىن ۇلتتىق ءتىل مەن مادەنيەتتە. انگلياداعى اتا-انالارعا جۇكتەلەتىن جاۋاپكەرشىلىك وتە كوپ. ءبىراق سول اتا-انالاردىڭ وزدەرى دە انا تىلدەن ماقۇرىم. ولارعا قول ۇشىن بەرۋ ەڭ الدىمەن قازاقستانداعى ءتيىستى ورىنداردىڭ الدىندا تۇرعان مىندەت.
ارينە، ەۋروپاداعى قازاق مادەنيەت ورتالىقتارى جاستارعا قازاق ءتىلىنىڭ وقىتىلۋ جۇمىستارىمەن شۇعىلدانىپ جاتقانى انىق. لوندونداعى قازاقستان ەلشىلىگى، ونداعى قازاق مادەنيەت ورتالىعى دەگەندەي. دەگەنمەن، قازاقستاننىڭ دا اتسالىسقانى دۇرىس. ال وزىمىزگە كەلسەك، الىستا جۇرسەك تە جۇرەگىمىز تەك «قازاعىم» دەپ سوعادى.
- لوندون مەن الماتىنىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟
- مۇندا بىزدەگىمەن سالىستىرعاندا تاماق قىمبات تا، كيىم وتە ارزان. قالا وتە تازا. شاھاردى قاق جارىپ تەمزا وزەنى اعادى. ءبىراق كوشەلەرى تار. كونەنىڭ كوزى سانالاتىن ساۋلەتتى عيماراتتارى كوپ. ساياباقتار دا جەتەدى. تۇرعىندار ىڭعايلى كەز كەلگەن جەرگە وتىرا بەرەدى. وزدەرىنە ىڭعايلى كيىم كيىنەدى. ول جاقتىڭ حالقى كوبىنە ۇيدەن گورى مەيرامحانالاردان تاماقتانعاندى قۇپ كورەدى. قالادا تۋريستەر وتە كوپ. لوندون تۋرالى ءسوز ايتا بەرسەڭ تاۋسىلمايدى.
تورەعالي تاشەنوۆ