قازاقستان-رەسەي: تاريحي جانە رۋحاني بايلانىستارعا نەگىزدەلگەن دوستىق پەن وداقتاستىق قاتىناستاردى نىعايتۋ ەكى مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق مۇددەسىنە ساي
سوندىقتان دا تاريحتارى تامىرلاس ەكى ەلدىڭ ساياسي جانە ەكونوميكالىق تىعىز بايلانىستارىنىڭ كۇننەن كۇنگە ەسەلەنە ءتۇسۋى دە تۇسىنىكتى جايت. دەگەنمەن، جوعارى دەڭگەيدەگى كەزدەسۋلەردىڭ ءجيى ورىن الىپ، ءوزارا ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزگى باعىتتارىن ايقىنداۋسىز، پىكىر الماسۋلارسىز العا جىلجۋ مۇمكىن ەمەس ەكەندىگى دە بەلگىلى.
ويتكەنى، قازاقستان مەن رەسەي كورشىلەس ەلدەر ءارى قازاق-ورىس اراسىنداعى تەرەڭ تاريحي جانە رۋحاني بايلانىستارعا نەگىزدەلگەن دوستىق پەن وداقتاستىق قاتىناستاردى نىعايتۋ ەكى مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە ساي كەلەدى.
مىنە، وسى سەبەپتى ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى، اسىرەسە، مەملەكەت باسشىلارى دەڭگەيىندەگى تەلەفون ارقىلى پىكىر الماسۋلارمەن قاتار ەكى جاقتى كەزدەسۋلەردىڭ ءجيى ورىن الۋى ورىندى.
ماسەلەن، كەشە تۇندە رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين قازاقستانعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلدى. ساپار اياسىندا ۆ. پۋتين بۇگىن قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆپەن كەزدەسىپ، ال ەرتەڭ بۋرابايدا وتەتىن ت م د مەملەكەتتەرى باسشىلارى جانە جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق كەڭەسىنىڭ كەزەكتى وتىرىستارىنا قاتىسادى.
جالپى، جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي، قازاقستان مەن رەسەي كوشباسشىلارى ۇنەمى كەزدەسىپ، تەلەفون ارقىلى ءجيى بايلانىسقا شىعىپ وتىراتىندىعى بەلگىلى. ماسەلەن، جىل باسىنان بەرى ن. نازاربايەۆ پەن ۆ. پۋتين تەلەفون ارقىلى 7 مارتە اڭگىمەلەسكەن. جىل باسىنداعى تەلەفون ارقىلى سويلەسۋلەر بارىسىندا نەگىزىنەن مەملەكەت باسشىلارى ۋكراينادا قالىپتاسقان جاعدايدى تالقىلاپ، ونى بەيبىت رەتتەۋ ءۇشىن بارلىق مۇددەلى تاراپتاردىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتكەن.
مۇنان بولەك، رەسەي ەكونوميكاسىنداعى ۋاقىتشا قيىندىقتارعا بايلانىستى ءوزارا ساۋدانىڭ اعىمداعى ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، ەكى ەل ۇكىمەتتەرىنە ءوزارا ءتيىمدى شەشىمدەر ازىرلەۋ جونىندە تاپسىرما بەرىلگەن.
ال، ەكىجاقتى كەزدەسۋلەرگە قاتىستى ايتار بولساق، وسى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ەلباسى بەلارۋس جانە رەسەي پرەزيدەنتتەرىن ەلورداعا شاقىرىپ، ءبىرقاتار ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا ۇيىتقى بولعان ەدى.
ءۇشجاقتى كەزدەسۋدەن بۇرىن قازاقستان كوشباسشىسى رەسەي پرەزيدەنتىمەن كەزدەسىپ، ساۋدا-ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق، ترانزيتتىك-كولىكتىك ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىمدىعى بار سالالارىن قاراستىردى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ قازىرگى اۋحالى مەن ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستاردىڭ ودان ءارى دامۋ جايىن تالقىلاۋ ءۇشىن بۇل كەزدەسۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
«الدا الۋان ءتۇرلى وقيعالار تۇر، سونىڭ ەڭ باستىسى - ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى. سونىمەن قاتار، ءبىزدىڭ ەلىمىز ت م د- عا ءتوراعالىق ەتەدى، سوعان بايلانىستى استانادا دوستاستىق مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋى وتەتىن بولادى. بۇدان بولەك، قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىعى فورۋمىن وتكىزۋ جوسپارلانعان.
جالپى، ەكىجاقتى ءىس-قيمىلدىڭ كوپتەگەن ماسەلەلەرى تيىسىنشە شەشىلۋدە»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى. ءوز كەزەگىندە ۆ. پۋتين رەسەي ءۇشىن جاقىن سەرىكتەس جانە وداقتاستىڭ ءبىرى بولىپ سانالاتىن قازاقستانعا ءاردايىم زور ىقىلاسپەن كەلەتىندىگىن باسا ايتتى.
«الەمدىك ەكونوميكاداعى احۋال وڭاي بولىپ تۇرعان جوق. قازاقستاندا جانە بۇكىل پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتە، سونىڭ ىشىندە ءسىزدىڭ تىكەلەي قاتىسۋىڭىزبەن قۇرىلىپ جاتقان ەكونوميكا مەن الەۋمەتتىك سالا جۇمىسىنىڭ نەگىزدەرى قيىندىقتاردى ەڭسەرۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىن. ارينە، ءبىز مۇنى بۇدان بۇرىنعى جىلدارداعىداي بىرلەسىپ اتقارساق، بۇگىنگى قالىپتاسقان قيىن جاعدايدان وڭاي شىعا الامىز»، - دەدى رەسەي پرەزيدەنتى.
مامىر ايىندا ەلباسى رەسمي ساپارمەن رەسەي فەدەراتسياسىنا بارىپ ماسكەۋدە وتكەن ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعان اسكەري پارادقا قاتىستى. ساپار اياسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى ت م د مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ بەيرەسمي سامميتىنە، جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىنا قاتىسىپ، رەسەي پرەزيدەنتى ۆ. پۋتينمەن كەزدەستى.
كەزدەسۋ بارىسىندا ەكىجاقتى ءوزارا ىقپالداستىقتىڭ، سونىڭ ىشىندە ساۋدا-ەكونوميكا، وتىن-ەنەرگەتيكا، عارىش سالالارى مەن مادەني-گۋمانيتارلىق سالاداعى كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەرىن تالقىلادى. ايتا كەتەرلىگى، بۇل ەلباسىنىڭ قازاقستان پرەزيدەنتى بولىپ سايلانعاننان كەيىنگى شەتەلگە العاشقى رەسمي ساپارى بولاتىن.
سوندىقتان ۆلاديمير پۋتين نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى سايلاۋداعى ايقىن جەڭىسىمەن قۇتتىقتاپ، ەكى ەل اراسىنداعى جەمىستى ىنتىماقتاستىقتىڭ جالعاساتىنىنا ءۇمىتىن ءبىلدىردى. «ەلدەگى سوڭعى جىلدارداعى وزگەرىستەر، قازاقستان ازاماتتارىنىڭ سايلاۋ ناۋقانىنا قالاي قارايتىنى، ولاردىڭ ءسىزدىڭ اتقارعان جۇمىسىڭىزعا قالاي باعا بەرەتىنى - ەڭ قۇندىسى وسى.
ءبىزدىڭ ەكىجاقتى بايلانىستارىمىز بۇدان ءارى دە قارقىندى جانە سايلاۋعا دەيىنگى جىلدارداعىداي جەمىستى بولاتىنىنا سەنىمدىمىن»، - دەگەن رەسەي پرەزيدەنتى ينتەگراتسيالىق ۇدەرىستەر سالاسىنداعى باستامالارى ءۇشىن قازاقستان پرەزيدەنتىنە العىسىن دا ءبىلدىردى.
ەكى ەل كوشباسشىلارىنىڭ كەلەسى كەزدەسۋى ۋفا قالاسىندا ءوتتى. ەكىجاقتى ءوزارا ىقپالداستىقتىڭ كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەرى قاراستىرىلعان بۇل كەزدەسۋ بارىسىندا ۆ. پۋتين ن. نازاربايەۆقا كوپ جوسپارلى قازاقستان-رەسەي ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋعا سىڭىرگەن ەڭبەگى، سونداي-اق ينتەگراتسيالىق ۇدەرىستەردى ىلگەرىلەتۋ باعىتىنداعى ەكىجاقتى ءوزارا ىقپالداستىققا قوسقان بەلسەندى ۇلەسى ءۇشىن الەكساندر نيەۆسكي وردەنىن تاپسىردى. «بۇكىل ەلىمىز سىزگە زور قۇرمەتپەن قارايدى. ءبىزدىڭ حالىقتارىمىزدىڭ الدىنداعى ءسىزدىڭ ەڭبەگىڭىزدىڭ جانە ينتەگراتسيالىق ۇدەرىستەر ماسەلەسى بويىنشا ءسىز كوتەرگەن، بۇگىندە اياعىنا جەتكەن باستامالاردىڭ بەلگىسى رەتىندە سىزگە وسى ناگرادانى تاپسىرۋعا رۇقسات ەتىڭىز»، - دەدى رەسەي پرەزيدەنتى.
ال، قىركۇيەك ايىندا قىتايعا مەملەكەتتىك ساپار جاساعان مەملەكەت باسشىسى بەيجىڭدە رەسەي پرەزيدەنتىمەن كەزدەسىپ، ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى ماڭىزدى جايتتارعا قاتىستى ۇستانىمداردى قاراستىرعان ەدى.
سول ايدا ن. نازاربايەۆ پەن ۆ. پۋتيننىڭ قاتىسۋىمەن سوچي قالاسىندا قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ХІІ وڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمى وتكەن بولاتىن. وسى فورۋم اياسىندا دا ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى كەزدەستى. ن. نازاربايەۆ ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمىنىڭ الەمدىك ەكونوميكاداعى تۋربۋلەنتتىلىك جاعدايىندا ەكى مەملەكەت ءۇشىن ءمانى ەرەكشە زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ەكسپورتتىق تاۋارلار باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى مەن ۆاليۋتا نارىقتارىنداعى تۇراقسىزدىق سالدارىنان ءوزارا ساۋدانىڭ باسەڭدەۋى بايقالۋدا. دەگەنمەن، بۇل رەتتە ءبىزدىڭ ۇكىمەتتەرىمىز تۋىنداعان ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن شۇعىل جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر دەپ ەسەپتەيمىن. فورۋم اياسىندا بۇگىن سول ماسەلەلەردىڭ ماڭىزدىلارىن تالقىلاۋعا مۇمكىندىگىمىز بار»، - دەدى ەلباسى. ۆ. پۋتيندە ءوز كەزەگىندە قازاقستان مەن رەسەيدىڭ وڭىرلەرى باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋ فورماتىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتكەن ەدى.
اۆتور: مارلان جيەمباي