توقتامىس پەن ەدىگە نەگە ءبىر شىڭدا جەرلەنگەن؟
ءوز داۋىرىندە ەرەكشە قۇرمەتكە يە بولعان ءبيدىڭ قاسىندا توقتامىس حان جەرلەنگەن ەكەن. Massaget.kz ءتىلشىسى تاريحتا ءبىر- بىرىنە قاس بولعان تۇلعالاردىڭ ءبىر شىڭدا جەرلەنۋىنىڭ سەبەبىن انىقتاپ كوردى.
تاريحي دەرەكتەرگە كوز جۇگىرتسەك، ەدىگە تەمىر- مالىك حاننىڭ ۇلى تەمىر- قۇتلىقپەن بىرگە توقتامىستان قاشىپ شىعادى دا، اقساق تەمىرگە كەلەدى. كەيىن اقساق- تەمىردىڭ كومەگىمەن توقتامىسقا قارسى سوعىسادى.
الدىڭعى شەبى كورىنبەيتىن ۇرىستاردا امان قالعان ەدىگەدەن قاسىنداعى نوكەرلەرى قارتايعان شاعىندا ءوزىنىڭ باقيلىق بولعاننان كەيىن قايدا جەرلەۋىن ماقۇلدايتىنىن سۇراعان ەكەن. سوندا ەدىگە «مەن ولگەننەن كەيىن اق كيىزگە وراپ، جىلقىعا نىقتاپ بايلاڭدار. سوسىن اتتىڭ باسىن بوس قويىڭدار. جىلقى قايدا بارىپ توقتاسا، مەنى سوندا جەرلەڭدەر» دەگەن ەكەن. ساربازدار ءبيدىڭ وسيەتىن بۇلجىتپاي ورىندايدى. ات ۇلىتاۋدىڭ ءبىر شىڭىنىڭ باسىنا بارىپ توقتايدى.
التىن وردا حانى توقتامىستان دا كوزى ءتىرى كەزىندە ۋازىرلەرى وسى وسيەتىن ايتۋىن سۇراعان ەكەن. توقتامىس ەش ويلانباي، ەدىگەنىڭ قاسىنا جەرلەۋدى بۇيىرادى. سوندا ۋازىرلەرى حان ءوزىنىڭ قاس جاۋىمەن نەلىكتەن ءبىر شىڭدا جەرلەنۋىن قالاپ جاتقانىن سۇرايدى. توقتامىس بۇل سۇراققا «بۇل دۇنيەدە ەدىگەمەن قىرىلعان جاۋ بولدىق. و دۇنيەگە بارعاندا ونىمەن دوس بولعىم كەلەدى» ، - دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن.
ۇلى قورعاندار، قورىمدار، بەعازى ءداندىباي مادەنيەتىنىڭ كەسەنەلەرى، تاستاعى تاڭبالار، پەتروگليفتەر، شاحتالار، مىس، قالايى، كۇمىس، التىن جانە بالقىتقان مەتالل قورىتۋ پەشتەرى، باسقا دا كونە ەسكەرتكىشتەر مەن عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرى ۇلىتاۋ كونە زاماننان بەرى سارىارقانىڭ جانە بارلىق دالانىڭ ورتالىعى بولعانىن راستايدى. ۇلىتاۋ - بۇل ءبىزدىڭ اتا- بابالارىمىزدىڭ مىڭداعان عاسىرلىق اڭىزىنا اينالعان، اقىندارى جىرلاعان قازاق حالقىنىڭ قۇرمەتتەيتىن قاسيەتتى جەرى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، قازاقستان ۇلتتىق گەوگرافيالىق قوعامىنىڭ باستاماسىمەن ۇيىمداستىرىلعان " ۇلىتاۋ" ەكسپەديتسياسى وتكەن جىلدىڭ تامىز ايىندا قازاقستاننىڭ قاسيەتتى ولكەسىن زەرتتەۋگە بارعان بولاتىن. ەكسپەديتسياعا قاتىسۋشىلار ەدىگە ءبي مەن توقتامىس حان جەرلەنگەن ەدىگە شىڭىن باعىندىرىپ، تاۋ بوكتەرىندەگى سۋدىڭ قۇرامىن انىقتادى.
massaget.kz