قازاقستان دامۋ بانكى تەڭگەمەن قارجىلاندىرىلاتىن جوبالار ۇلەسىن ارتتىرۋدا - س. سۋحانوۆ

استانا. قازاقپارات - بۇگىندە ەلىمىزدە ۇدەمەلى يندۋستريالىق- يننوۆاتسيالىق دامۋ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ ەكىنشى بەسجىلدىعى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى بەلگىلى.

 اتالعان باعدارلامانىڭ باستى ماقساتى - قازاقستان ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋمەن قاتار ونىڭ وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ. ال بۇل سالاداعى جوبالاردى ورتا جانە ۇزاق مەرزىمدە قارجىلاندىرۋ قىزمەتى «قازاقستان دامۋ بانكى» ا ق- نا جۇكتەلگەن بولاتىن.

وسى رەتتە «قازاقپارات» تىلشىسىنە سۇحبات بەرگەن قازاقستان دامۋ بانكىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى - ستراتەگيا جانە اقپارات دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى ءسابيت سۋحانوۆ اتالعان باعىتتاعى بانكتىڭ اتقارىپ جاتقان جۇمىستارى جايىندا تارقاتا ايتىپ بەردى.

- قازاقستان دامۋ بانكىنە شيكىزاتتىق ەمەس سەكتور كاسىپورىندارىن قارجىلاندىرۋدا ماڭىزدى قىزمەت جۇكتەلىپ وتىرعانى شىندىق. دەمەك، قازىرگى تاڭدا بۇل بانكتىڭ ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنداعى ءرولى قانداي؟

 - ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنداعى قازاقستان بانكىنىڭ ءرولى بۇگىنگى تاڭدا جانە الداعى ۋاقىتتاعى جىلدار ىشىندە دە زور بولىپ قالا بەرمەك. 2015 -جىلدىڭ 1- شىلدەسىندە كوممەرتسيالىق بانكتەردىڭ شيكىزاتتىق ەمەس سەكتوردى ۇزاق مەرزىمدى نەسيەلەۋ كولەمىمەن سالىستىرعاندا 40 پايىزدى قۇراعاندىعىن اتاپ وتسەك تە جەتكىلىكتى. مۇنداي كورسەتكىش ورتاشا ەسەپپەن العاندا سوڭعى 5 جىل بويى، ياعني، ءۇ ي ي د م ب- ءنىڭ العاشقى بەسجىلدىعىن جۇزەگە اسىرعان كەزەڭنەن بەرى ساقتالىپ كەلەدى.

يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنا جيناقتالعان ماڭىزدى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ ءتىزىمى ىشىنەن دامۋ بانكى جالپى قۇنى 11,5 ميلليارد دوللاردى قۇرايتىن 32 جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىستى. بۇل يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ بارلىق ينۆەستيتسيالارىنىڭ 16 پايىزىن قۇرايدى. وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى اتالعان جوبالاردىڭ اراسىندا مىنالار بار: باستاپقى اليۋميني ءوندىرىسى، تيتاننان فەرروقورىتپالار جانە قورىتپالار، ءىرى مۇناي حيميا زاۋىتتارىن جاڭعىرتۋ، اۆتوموبيل قۇراستىرۋ قۋاتتارى قۇرىلىسى، تەمىر جول تەحنيكالارى ءوندىرىسى جانە تاعى دا باسقالارى.

ال ينفراقۇرىلىم سالالارىندا مىنالار: ءىرى گيدروەلەكترلىك جانە گاز تۋربينالى ستانسالاردىڭ قۇرىلىسى، گاز تاراتۋ جەلىلەرىن جانە ستراتەگيالىق ەلەكتر بەرۋ جەلىلەرىن جاڭعىرتۋ، قازاقستاننىڭ باتىستاعى تەڭىز قاقپاسىن - اقتاۋ حالىقارالىق تەڭىز ساۋدا ايلاعىن كەڭەيتۋ جانە تاعى دا باسقالارى.

بانك قاتىسۋىمەن ىسكە قوسىلعان وندىرىستەردىڭ باسىم بولىگى ءوز سەگمەنتتەرىندەگى نەگىزگى نەمەسە جالعىز ءوندىرۋشى بولىپ سانالادى. 2014 - جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اتالعان كاسىپورىندار 900 ميلليون ا ق ش دوللارىنىڭ ءونىمىن نەمەسە يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ بارلىق جوبالارىنىڭ ورتاق ءوندىرىسىنىڭ 8 پايىزىن شىعاردى. سونىمەن قاتار 8 مىڭ جۇمىس ورنىن نە بولماسا يندۋستريالاندىرۋ كارتاسى اياسىنداعى جالپى جۇمىس ورىندارىنىڭ 11 پايىزىن قۇردى.

 2015-2019 - جىلدارعا ارنالعان يندۋستريالاندىرۋدىڭ اعىمداعى باعدارلاماسىنا سايكەس 6,6 تريلليون تەڭگە كولەمىندە باعالانىپ وتىرعان ينۆەستيتسيالىق قاجەتتىلىكتىڭ كەمىندە 10 پايىزىن بانك الداعى 5 جىل ىشىندە ۇزاق مەرزىمدى ينۆەستيتسيا تۇرىندە قامتاماسىز ەتۋدى جوسپارلاپ وتىر.

- قازىرگى ۋاقىتتا بانك قانداي قارجىعا يە جانە نەسيەنى قانداي سالالار شەگىندە بولۋگە نيەتتى؟

 - قازاقستان دامۋ بانكىن قورلاندىرۋ بازاسىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا زايم الۋدىڭ ىشكى، سونداي- اق حالىقارالىق كاپيتال نارىعى سىندى ءتۇرلى تەتىكتەرى قولدانىلادى. بۇل رەتتە بانكتىڭ ءۇ ي ي د جانە «نۇرلى جول» باعدارلامالارىنىڭ ماڭىزدى وپەراتورى بولىپ بولىپ تابىلاتىندىعىن اتاپ وتكەن ورىندى.

تاياۋ جىلدارى ءۇ ي ي د م ب اياسىندا ۇلتتىق بانكتەن 75 ميلليارد تەڭگە سوماسىندا قورلاندىرۋ ەسەبىنەن بانك ارقىلى 225 ميلليارد تەڭگە قازاقستان ەكونوميكاسىنا قۇيىلادى. ونىڭ ىشىندە بانكتىڭ مەنشىكتى جانە زايەمدىق تۇردەگى 150 ميلليارد تەڭگە قارجىسى دا بار.

يندۋستريالاندىرۋدىڭ ەكىنشى بەس جىلدىعى اياسىنداعى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قاراستىرىلعان سومانىڭ كەمىندە 70 پايىزىن بانك قايتا وڭدەۋ سالاسىنا، ال قالعان 30 پايىزىن ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار مەن ەكونوميكانىڭ باسقا دا سالالارىنا باعىتتايتىن بولادى. بەلگىلى بولىپ وتىرعانداي، ءۇ ي ي د م ب- ءنىڭ باسىمدىق سەكتورلارى قارا جانە ءتۇستى مەتاللۋرگيا، مۇناي جانە گاز حيمياسى، وندىرىستىك جانە اگروحيميا، ماشينا جاساۋ سىندى قايتا وڭدەۋ سالاسىنىڭ 14 باعىتى بولىپ وتىرعانى بەلگىلى.

 «نۇرلى جول» جولداۋى اياسىندا قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قورىنان بانككە 170 ميلليارد تەڭگە، ونىڭ ىشىندە 100 ميلليارد تەڭگە وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى جوبالاردى نەسيەلەندىرۋگە، تاعى 70 ميلليارد تەڭگە وتاندىق وندىرۋشىلەر مەن ەكسپورتتاۋشىلاردى قولداۋعا ءبولىنىپ وتىرعانى بەلگىلى. قازىرگى كۇنى قدب تۇراقتى نەگىزدە اتالعان باعىتتار بويىنشا قارجىلاندىرىلاتىن جوبالاردىڭ ماقۇلدانۋى مەن جۇزەگە اسىرىلۋ بارىسى تۋرالى اقپارات www.kdb.kz سايتىندا جاريالاپ وتىر.

- ءسىز تاياۋ جىلدارى ىشىنە نەسيەلەنۋى جوسپارلانعان جانە اياقتالاتىن جوبالار اراسىندا قانداي ماڭىزدىسىن اتاپ وتەر ەدىڭىز؟

- قازىرگى ۋاقىتتا بانكتىڭ الەۋەتتى جوبالار قورجىنىندا سۇراپ وتىرعان قارجىسى 100 ميلليارد تەڭگەدەن اسىپ جىعىلاتىن ءبىرقاتار جوبا بار. سالالىق قۇرىلىمىندا ايتار بولساق، ولاردىڭ باسىم بولىگى حيميا مەن مۇناي حيمياسى، مەتاللۋرگيا، كولىك سالالارىنا تيەسىلى.

2015 - جىلى بانك قارجىلاندىرۋدى كوزدەپ وتىرعان ماڭىزدى جوبالاردىڭ قاتارىنان مىنالاردى بولە- جارا اتاپ وتۋگە بولادى. ولار: قۋاتى 15 مىڭ توننالىق ناتري ءوندىرىسى جونىندەگى زاۋىت قۇرىلىسى، ك5 ەكوسىنىپتى ماتور مايى ءوندىرىسى، شىنى اينەكتەرى ءوندىرىسى مەن وڭدەۋ زاۋىتى قۇرىلىسى، تەمىر جول دوڭگەلەكتەرى ءوندىرىسى جونىندەگى كەشەن قۇرىلىسى، وتاندىق جولاۋشىلار ۆاگونى مەن لوكوموتيۆتەر قۇراستىرۋعا قولداۋ ءبىلدىرۋ، وتاندىق ازىق- تۇلىك ونەركاسىبى ءوندىرىسى ەكسپورتشىلارىن قولداۋ، ماشينا جاساۋ، حيميا جانە باسقا دا سالالار.

قازىرگى ۋاقىتتا بانك قارجىلاندىراتىن جوبالاردىڭ ءبىرقاتارى اياقتالۋعا جاقىن. ماسەلەن، 2015 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن اقتوبە رەلس بالكىلەرى زاۋىتىن پايدالانۋعا بەرىپ، اتىراۋ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىنداعى حوش ءيىستى كەشەندى ىسكە قوسۋ، «قازحروم» ا ق ءوندىرىسىن، اقتاۋ حالىقارالىق تەڭىز ساۋدا ايلاعىن كەڭەيتۋ كۇتىلۋدە.

- ق د ب- نىڭ نەسيە ساياساتىن، ونىڭ ىشىندە قارجىلىق ساۋىقتىرۋدى قاجەت ەتەتىن كاسىپورىندارعا قاتىستى ساياساتىن وزگەرتۋ جوسپارلانۋدا ما؟

 - بانك شەتەلدىك ۆاليۋتامەن قارجىلاندىراتىن جانە بۇل رەتتە قازىرگى ۋاقىتتا ۆاليۋتالىق تۇسىمدەرى جوق جوبالار بويىنشا قارجىلاندىرۋ شارتتارىن، ونىڭ ىشىندە، ا ق ش دوللارى تۇرىندەگى زايمدارىن قازاقستاندىق تەڭگەگە وزگەرتۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرۋدا .

تولىقتاي العاندا، بۇل كەزەڭدەگى بانكتىڭ نەسيە ساياساتى ەكونوميكانىڭ جاڭا سۇرانىستارىنا جانە كليەنتتەردىڭ كۇتۋلەرىنە سايكەس قايتا قاراستىرىلۋدا. ماسەلەن، بانكتىڭ نەسيە قورجىنىندا ۇلتتىق ۆاليۋتامەن قارجىلاندىرىلاتىن جوبالار ۇلەسى ارتىپ كەلەدى.

- ءسىز ق د ب- نىڭ ودان ارعى جۇمىسىندا يسلامدىق قارجىلاندىرۋ تەتىگىن پايدالانۋ قانداي جاعدايدا مۇمكىن دەپ ويلايسىز؟

- يسلامدىق قارجىلاندىرۋ قارقىندى ءوسىپ كەلە جاتقان جانە بولاشاعى زور نارىقتاردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. اعىمداعى جىلى قازاقستاندا يسلامدىق قارجىلاندىرۋ سالاسىنداعى زاڭناماعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. ول اتالعان سالاداعى بانك قىزمەتتەرىن كەڭەيتۋ ءۇشىن جايلى احۋال قۇرادى.

دەگەنمەن دە، دامۋ بانكىنە قاتىستى ايتار بولسام، بانكتىڭ ساراپشىلىق توبى مەن تاۋەلسىز اۋديتورلار جۇرگىزگەن زەرتتەۋ ناتيجەلەرى كورسەتىپ وتىرعانداي، يسلامدىق قارجىلاندىرۋ تەتىكتەرىن ەنگىزۋ بۇگىنگى كۇنى ق د ب قولدانىپ وتىرعان ءداستۇرلى قارجىلىق تەتىكتەرمەن سايكەسپەيتىن ايتارلىقتاي وزگەرتۋلەردى قاجەت ەتەدى. دەگەنمەن دە ليزينگتىك ىمىرالار جاساۋ يسلامدىق قارجىلاندىرۋ ۇستانىمدارىنا ساي كەلەدى. سوندىقتان دا، قىسقا مەرزىمدى كەزەڭدە بانك ەنشىلەس «ق د ب ليزينگ» ا ق كومپانياسى ارقىلى يسلامدىق ليزينگ جۇيەسىن ەنگىزۋگە نيەتتى. قازىرگى ۋاقىتتا «ق د ب ليزينگ» ا ق يسلامدىق ليزينگ ۇسىنۋ ءۇشىن شارتتار ازىرلەۋدە.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

 اۆتور: مارلان جيەمباي