تاۋلاردى الاسارتپاي، دالانى اسقاقتاتتى - ولجاس سۇلەيمەنوۆ
مەنىڭ جاس كۇنىمدە جازىپ، ءومىر بويى ۇستانىپ كەلە جاتقان قىمبات قاعيدام - تاۋلاردى الاسارتپاي، دالانى اسقاقتاتۋ. ەلباسى ءسوزى ءدال وسى ويدىڭ ورايىنان شىققاندىعىمەن كوڭىل تولتىرىپ وتىر.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاريحي ءسوز سويلەدى. بۇلاي دەگەندە مەن ول ءسوزدىڭ تاريحقا ارنالعاندىعىن، تاريحي وقيعاعا بايلانىستى ايتىلعاندىعىن مەڭزەپ تۇرعان جوقپىن. پرەزيدەنتتىڭ بۇل ءسوزى مەملەكەت باسشىسىنىڭ قازاق تاريحىن جالپى باعالاۋ ارقىلى ونىڭ ءمان- ماڭىزىن تەرەڭ اشىپ كورسەتكەندىگىمەن ەرەكشە قۇندى. ەلباسى قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ ءتۇپ- تامىرى وتە ارعى زامانداردا ەكەنىن ناقتى دالەلدەدى.
تاريح ماسەلەلەرىمەن اينالىسقانىما جارتى عاسىردان اسىپ بارادى. وسى جىلداردا تالاي ەڭبەكتەرىمدە مەملەكەتتىلىكتىڭ ءبىرىنشى بەلگىسى جازۋى بولۋى ەكەندىگىن ايتقانمىن. مەنىڭ تۇركى جازۋىنىڭ باستاۋلارىن قازاق دالاسىنان الىس جەرلەردەن ىزدەگەنىم بەلگىلى. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ بابالارىمىزدىڭ جەتى جۇرتپەن جالعاسىپ جاتقان داستۇرلەرى مول بولعانىن بىلدىرەدى.
جۇبان اقىن جاقسى ايتقان، «مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن» دەپ. ءبىزدىڭ ارى- بەرى جوڭكىلە كوشىپ- قونۋىمىز ەۋرازيانىڭ الىپ دالاسىندا ءارتۇرلى مەملەكەتتىلىكتەردىڭ پايدا بولۋىمەن، وركەندەۋىمەن، جوعالۋىمەن جالعاسىپ جاتقان. تۇركىلەر سياقتى ۇلى ەتنوستىڭ جينالۋسىز، قۇرىلۋسىز ءومىر ءسۇرۋى استە مۇمكىن ەمەس ەدى. مەملەكەت دەگەنىمىزدىڭ باستى بەلگىسى دە سول. قازىر ءبىزدىڭ قايتا جينالىپ، قايتا قۇرىلىپ جاتقانىمىزدىڭ ماڭىزى دا وسىندا. بۇل، اسىرەسە، ون سەگىزىنشى، ون توعىزىنشى عاسىرلارداعى كاتاستروفالاردان كەيىن ەرەكشە ءماندى.
نۇرسۇلتاننىڭ قازاق تاريحىندا ءبىز ۇيالاتىن ەشتەڭە جوق دەگەندى قايتالاي ايتقانى وتە جاقسى بولدى. ءيا، تاريحىمىزدا ءبىز ۇيالاتىن ەشتەڭە جوق. بابالارىمىز جاۋلاۋشىلىق، توناۋشىلىق سوعىستارىن جۇرگىزىپ، تاريحتا قاندى ءىزىن قالدىرمادى. سونىمەن بىرگە، ءبىزدىڭ تاريحىمىزدا ءبىز قايعىرا ەسكە الاتىن كەزەڭدەر بارشىلىق ەكەنىن دە ۇمىتپاۋعا ءتيىسپىز. ءبىز سول كەزەڭدەردە ەتەك- جەڭىمىزدى جيناي الماعانىمىز، باسىمىزدىڭ بىرىكپەگەنى ءۇشىن قىسىلۋعا، سول تراگەديالى تۇستاردان تاعىلىم الۋعا ءتيىسپىز. پرەزيدەنت ءسوزىنىڭ قۋاتتى ءبىر تەزيسى وسى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تۇركى دۇنيەسىنىڭ تۇتاستىعىنا دا توقتالدى. «اراب كوكتەمىنەن» كەيىن سونداي سىناقتى سىرت كۇشتەر تۇركى دۇنيەسىنە دە دايىندامايدى دەپ ەشكىم دە ايتا المايدى. وسى تۇرعىدان قاراعاندا ءبىز تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ قۋاتتانىپ كەلە جاتقانىنا قۋانامىز. مەنىڭ دوسىم گەيدار اليەۆتىڭ ۇلى يلحام اليەۆتىڭ باسقارۋىمەن ازەربايجاندا وتە ءىرى ىستەر اتقارىلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتۋ ءجون. قاراباق قىرعىنىنان كەيىن ەلدىڭ ەڭسە كوتەرىپ، بوي تىكتەپ كەتۋى ۇلكەن جەتىستىك. مەنى اقىن رەتىندە نۇرسۇلتاننىڭ ءوز مەملەكەتىمىزدى ۇلى دالا ەلى دەپ بەينەلى اتاۋ جونىندەگى ۇسىنىسى وتە قۋانتادى. بۇل وتە دۇرىس. ەندى ءبىز ۇلى دالا پەرزەنتتەرى دەگەن اتاققا لايىق بولۋدى ويلاۋىمىز كەرەك.