قازاق حاندىعىنىڭ ىزدەرى باتىس قازاقستاندا دا سايراپ جاتىر
جيىندا قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى، وعان ەلەۋلى ۇلەس قوسقان تاريحي تۇلعالار، باتىس قازاقستان ءوڭىرى مەن ورال قالاسىنىڭ وسىعان قاتىسىن زەرتتەۋ ماسەلەسى ءسوز بولدى.
ورال قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆتىڭ اتاپ وتكەنىندەي، بۇدان 550 جىل بۇرىن جانىبەك پەن كەرەي حاندار قازاق حاندىعىن قۇرعانىن جاريالاعانى بەلگىلى. قازىرگى تاڭدا بۇل مەرەيتوي ەلىمىزدە كەڭىنەن اتالىپ وتىلۋدە. بۇل قازاق ەلىنىڭ باي تاريحىن زەردەلەپ، ونى ورىندى ماقتانىش ەتە وتىرىپ، بۇگىنگى جانە كەلەشەك ۇرپاققا جەتكىزۋ ءۇشىن كەرەك. اتالمىش شارا دا قازاقستان تاريحىن ناقتىلاي ءتۇسۋ، وعان عالىمداردىڭ، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ، بارشا حالىقتىڭ نازارىن اۋدارۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسىندا ر ف عىلىم اكادەمياسىنىڭ مۇشە- كوررەسپەندەنتى، گەوگرافيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، رعا ۋرال بولىمشەسى دالا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، ورىنبورلىق بەلگىلى عالىم الەكساندر چيبيليەۆ دالالىق ەۋرازيا تۋرالى ءوز وي- تولعامىن جەتكىزسە، ماسكەۋدەن كەلگەن تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، رعا ن. ن. ميكلۋحو- ماكلاي اتىنداعى ەتنولوگيا جانە انتروپولوگيا ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى ە م م ا زيليۆينسكايا بقو اۋماعىنداعى التىن وردا كەزەڭىنە جاتاتىن تاريحي ەسكەرتكىشتەر جونىندە باياندادى. اتىراۋلىقتار، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور الدار سارسەنوۆ، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اسىلبەك مادەنوۆ، سونداي- اق م. وتەمىسوۆ اتىنداعى باتىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى جاڭابەك جاقسىعاليەۆ جانە باسقالارى قازاق حاندىعىنا بايلانىستى ءوز ۇسىنىس- پىكىرلەرىن ءبىلدىردى. سونىڭ ىشىندە قازاق حاندىعىنىڭ ىزدەرى باتىس قازاقستاندا دا سايراپ جاتقانى ايتىلدى. نوعايلى، التىن وردا كەزەڭىنەن باستاپ ون توعىزىنشى عاسىرداعى بوكەي حاندىعىنا دەيىنگى ەل تاريحى ءالى دە زەرتتەي ءتۇسۋدى قاجەت ەتەدى. قازاق حاندارىنان قالعان ناقتى تاريحي مۇرا قازىرگى بوكەي ورداسى اۋدانىنداعى حان ورداسى ەكەندىگى ءمالىم.
ورال قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن وسى جيىندى ۇيىمداستىرعان «اقجول» عىلىم جانە ءبىلىم قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور مۇرات سىدىقوۆتىڭ ايتۋىنشا، كەيىنگى جىلدارى تابىلعان ارحەولوگيالىق ولجالار ورال قالاسىنىڭ تاريحى دا ورتاعاسىرلىق كەزەڭنەن باستاۋ الاتىنى بەلگىلى بولىپ وتىر. قالا توڭىرەگىندەگى جايىق قالاشىعى، سونداي- اق وبلىس اۋماعىنداعى وزگە دە ورتاعاسىرلىق قالاشىقتاردى جان- جاقتى زەرتتەۋ ناتيجەسىندە بولاشاقتا ورال قالاسىنىڭ ناقتى جاسىن انىقتاۋعا بولادى. بۇل باعىتتاعى ىزدەنىس جۇمىستارى جالعاسا بەرمەك.