زەڭبىرەك اۋزىنا بايلانىپ اتىلعان باتىر تۇلعا
باتىر قوقاننىڭ قىسقا كۇندە قىرىق قۇبىلعان ىشكى ساياسي- اكىمشىلىك جۇيەسى مەن حالىقتىڭ جات جۇرتقا تاۋەلدى بولعان اۋىر الەۋمەتتىك جاعدايى شەگىندە العان باعىتىنا، ءسوزى مەن ىسىنە تياناقتى، تۇراقتى بولدى، حالىقتىڭ ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتارىن ساقتاۋ مەن قورعاۋدى ءوزىنىڭ ومىرلىك ماقساتىنا بالادى، ازاماتتىق ۇستانىمىنا اينالدىردى.
ەل- جۇرتتىڭ جاتقا تاۋەلدىلىگى جاعدايىندا ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جوعالتىپ الۋ قاتەرى ۇدايى ءتونىپ تۇراتىنى انىق. جاتقا تاۋەلدىلىكتىڭ بارلىق اۋىرتپالىعىن ءۇن- ءتۇنسىز، تۇياق سەرىپپەي كوتەرۋ قۇلدىق سانانىڭ قالىپتاسۋىنا الىپ كەلەدى. قۇلدىق سانا قالىپتاسقان ەل ەل بولۋدان قالادى، ويتكەنى، قۇلدىق ساناعا بوي الدىرعان ءاربىر قۇل ءوزىنىڭ قولىنداعى قۇلدىق كىسەنىن ماقتان كورەتىن دارەجەگە جەتپەي قالمايدى. ەردىڭ ازۋى، ەلدىڭ توزۋى دەگەن وسىندايدا بولادى. بايزاق ەردىڭ ازۋىنان، ەلدىڭ توزۋىنان ساقتاندى. قوقاڭداعان قوقان تۇسىندا اقىلدىڭ الىمى، بىلەكتىڭ كۇشى، نايزانىڭ ۇشى ءبىربۇتىن بولىپ تۇتاسىپ تۇرماسا، ەل ىزدەگەن تاۋەلسىزدىكتى، ەل جوقتاعان ادىلەتتى تابۋ دا، ساقتاۋ دا قيىن ەدى.
كۇش جوق جەردە ادىلەتتى تابۋ، ادىلەتتى قورعاۋ مۇمكىن ەمەس، ادىلەت بولماعان جەردە قارا كۇشتەن قايىر جوق. بايزاقتىڭ بولمىسىندا ادىلەتتى جاقتارلىق قاسيەت تە، ەلدى قورعايتىن كۇش تە بار ەدى. بايزاققا قارا ورمانداي قالىڭ ەل قارادى. ول قارا ورمانداي قالىڭ ەلىنە ارقا سۇيەدى، سول ەلدىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتادى، سول ەلدى قولداپ، سول ەلدى قورعادى. بايزاق زامانىندا قوقاننىڭ قوي زەكەت، تۇندىك زەكەت، قىرمان زەكەت، قول پۇل، تارتۋ سياقتى تولىپ جاتقان الىم- سالىقتارى ەلدىڭ ەسىن الدى، ەڭسەسىن باستى.
زەكەتشىلەر مال العاندى قاناعات تۇتپاي، ار مەن جانعا قول سالا باستادى. مالىن العانعا كونگەن جۇرت جانى مەن ارىنا قول سالعانعا شىداي المادى. قوقاندىقتاردىڭ زورلىعى مەن قورلىعىنا قارسى ەلدىڭ نارازىلىعى 1809 -جىلى كۇزدە اشىق كۇرەسكە اينالادى. بايزاق باتىر وسى قارۋلى قاقتىعىستىڭ قاق ورتاسىندا بولدى. بۇل تۇستا ول 25 جاستاعى قايراتى تاسىعان جىگىت ەدى. قوقان حانى قازاقتاردىڭ كوتەرىلىسىن باسۋعا قاپىسىز دايىندالىپ، ءار رۋ ءوز قىستاقتارىنا بارىپ قونعان شاقتا، وسى جىلدىڭ قىسىندا جورىققا شىعادى. حان جازالاۋشى اسكەرىن اتتاندىرىپ تۇرىپ، جولدا كەزدەسكەن قازاقتاردىڭ ەشقايسىسىن ءتىرى قالدىرماي، ءبارىن دە توناپ، قىرىپ- جويۋ تۋرالى جارلىعىن جاريالايدى.
قىستاۋ- قىستاۋدا ءبىر- بىرىنەن الشاق ءارى قامسىز وتىرعان قازاقتار قوقاننىڭ جاسانىپ شىققان جازالاۋشى اسكەرىنە قارسى قايرات كورسەتە المايدى. قاپىدا قالعان جۇرت تونالىپ، تالان- تاراجعا تۇسەدى. 1813-1814 -جىلدارى قوقان حاندىعىنا 200 مىڭ سومدىق دۇنيە- مۇلىك ارتقان كەرۋەندى باستاپ كەلگەن فيليپپ نازاروۆ شىمكەنت ماڭىنان ءالىمحان تۇسىندا بولعان وسىنداي شاپقىنشىلىقتىڭ اسەرىنەن قاڭىراپ، يەسىز قالعان قازاق قىستاقتارىن، قورا- جايلارىن كورىپ، ولاردىڭ يەلەرىنىڭ شىعىسقا قاراي ىعىسىپ كەتكەنىن جازادى.
ف. نازاروۆ 1814 -جىلى شىمكەنت قوقانعا باعىنعانمەن، تۇركىستان جانە سوزاق قوقانعا باس يمەي، ونىمەن سوعىس جۇرگىزىپ جاتقانىن كورسەتەدى. بۇل سوعىستىڭ تۋىن ۇستاۋشى ەل ىشىنەن شىققان باتىرلار بولسا، بايزاق سولاردىڭ كورنەكتىلەرىنىڭ ءبىرى ەدى. انتالاپ اڭدىعان جاۋ تاشكەنتتەن اۋليەاتا، ودان شۋعا دەيىنگى ەلدى وزىنە قاراتتى. قوقان بيلەۋشىلەرى مۇنىمەن توقتاماي، قازاق ورتاسىنداعى بيلىگى مەن ىقپالىن نىعايتۋ ءۇشىن، ەل ىشىندەگى باتىرلار مەن بيلەردى ءوز جاعىنا تارتىپ، ولارعا ءتۇرلى شەن- شەكپەن ۇسىندى. ولار ەل ىشىندەگى بەدەلدى كىسىلەردىڭ كوڭىلىن تابۋ ارقىلى، قارۋدىڭ كۇشىمەن جەتە الماعان مۇراتتارىنىڭ ۇدەسىنەن شىعۋعا كۇش سالدى.
بۇل رەتتە قوقان حاندىعىنا ءالىمحاننان كەيىن وتىرعان ومارحان كوپ ىسكە ۇيىتقى بولادى. ول ەل ىشىندەگى باتىرلار مەن بيلەرگە، رۋباسىلارعا سۇيەنىپ، حاندىقتىڭ ىشكى جاعدايىن نىعايتىپ الۋعا ەرەكشە كوڭىل اۋدارادى. حان قازاقتىڭ ەل باسىنداعى ءبىرقاتار بەلگىلى باتىرلارى مەن بيلەرىنە داتقا دەگەن اتاق بەرىپ، باۋىرىنا تارتتى. قوقان حاندىعىنىڭ ءىش تارتۋىنا، بەرگەن شەن- شەكپەنىنە قاراماستان، بايزاق باتىر قوقاندىقتاردىڭ ەل ىشىندە ويران سالۋىنا جول بەرمەدى، ءوز ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى تۋرالى تۇپكى ويلارىنان قايتپادى.
وسىنداي جاعدايدا قازاق ەلىنىڭ تۇتاستىعى، مەملەكەتتىك دەربەستىگى، ەگەمەندىگى تۋرالى ۇران كوتەرگەن كەنەسارى قوزعالىسىنىڭ مۇرات- مۇددەسى بايزاق باتىردىڭ تۇپكى نىساناسىمەن ۇندەس كەلدى. كەنەسارى ەلدىڭ اقساقالدارىمەن، باتىرلارىمەن اڭگىمەسىندە، ولارعا ارناعان ۇندەۋلەرىندە ءوزىنىڭ وڭتۇستىك قازاقستان مەن جەتىسۋ وڭىرىنە كەلگەندەگى باستى ماقساتى قازاق پەن قىرعىزدىڭ باسىن قوسىپ، ولاردى قوقان ەزگىسىنەن ازات ەتۋ ەكەندىگىن باسا ايتىپ وتىرعان. بۇل ماقسات قوقان ەزگىسىنەن ەسى شىققان قالىڭ ەلدىڭ دە، ەل باسىنداعى ەستى ازاماتتاردىڭ دا كوكەيىنە قونىپ، ولاردىڭ تاۋەلسىزدىك تۋرالى ومىرلىك ءمانى جوعارى ۇلى تىلەكتەرىمەن مەيلىنشە ۇندەسىپ، ۇيلەسۋشى ەدى.
بايزاق باتىر باستاعان وتانشىل رۋحتاعى باتىرلار، ەر- ازاماتتار ەلدىڭ ازاتتىعى مەن دەربەستىگى، ەگەمەندىگى ءۇشىن ەرەۋىل اتقا ەر سالىپ، كۇرەس مايدانىنا شىقتى. بايزاق باتىر نار تاۋەكەل ىسكە بارىپ، ساربازدارىن سوڭىنان ەرتىپ، كەنەسارىعا قالىڭ قول بولىپ قوسىلىپ قانا قويماي، جاۋىنگەر جاساققا ات- كولىك رەتىندە ءۇيىر- ءۇيىر جىلقىسىن دا الدىنا سالىپ ايداپ كەلدى.
نىسانباي جىراۋدىڭ «كەنەسارى- ناۋرىزباي» داستانىنداعى ناۋرىزباي سوعىسقا مىنەتىن كوك دونەن مەن كەرتايلاق بايزاق باتىردىڭ سايگۇلىكتەرىنىڭ الدى ەدى. 1840 - جىلى قوقان حاندىعى مەن بۇحارا حاندىعى اراسىندا سوعىس ءورتى لاپ ەتە ءتۇستى. بۇعان قوقان حاندىعىنىڭ حان تاعىندا وتىرعان مادەلى حاننىڭ ەلدىڭ ءداستۇرلى دۇنيەتانىمىنا، ادەت- عۇرپىنا، شاريعاتقا قايشى ىسكە بارۋى سەبەپ بولدى. قوقان مەن بۇحارا اراسىنداعى سوعىستا كەنەسارى بۇحارا جاعىنا شىعادى.
1841 - جىلى ول قوقاننىڭ بىرنەشە بەكىنىستەرىن الادى. بۇل سوعىستا كەنەسارى جاعىندا ءبىر بايزاق قانا ەمەس، قازاقتىڭ باسقا دا بەلگىلى باتىرلارى بولادى. سوعىس ناتيجەسىندە قازاقتار تۇركىستان ولكەسىندەگى بىرنەشە قالالارىن قوقاندىقتاردان ازات ەتەدى. سوزاقتى بيلەپ تۇرعان وتىنشى جانە سۋشى دەگەن قوقان بەكتەرى ءولىم جازاسىنا كەسىلدى. 1845 - جىلى كەنەسارى الاتاۋ قازاقتارىنا سۇلتان بولىپ تۇرعان تۋىسى رۇستەم ابىلاي ۇلىنىڭ ماڭىنا كەلەدى.
كەنەسارى قوقانعا قاراعان قازاقتاردى ازات ەتۋ جولىنداعى كۇرەسىن ەندى الاتاۋدىڭ ەتەگىنەن باستاعاندى دۇرىس كورەدى. بايزاق بۇل جولى دا ساربازدارىمەن كەنەسارىنىڭ قاسىنان تابىلادى. بايزاقپەن بىرگە كەنەسارىعا ءبىر توپ باتىرلار قوسىلادى. كەنەسارىنىڭ تاپسىرۋىمەن بايزاق باتىر قوقاننىڭ ءبىرقاتار بەكىنىستەرىن الادى. مەركى قامالىن الۋدا ۇلكەن قايرات كورسەتتى. سوعىس قوقاندىقتاردىڭ قىرعىز ەلىنىڭ ىشىندەگى بەكىنىستەرىنە، بىشكەك قامالىنا قاراي ويىسقاندا، قوقان بيلەۋشىلەرى قازاقتاردىڭ ازاتتىق كۇرەسىنىڭ بەتىن بۇرىپ، ولاردى قىرعىز حالقىمەن شابىستىرۋدى كوزدەيدى. سونىمەن قاتار، قازاق جەرىن ءار تاراپتان وتارلاپ كەلە جاتقان رەسەيدىڭ اسكەري- باسقارۋ اپپاراتى قازاقتاردى ءوزارا ءبىر- بىرىنە ايداپ سالۋ، قازاق، قىرعىز اراسىندا ۇرىس- سوعىس ءورتىن تۇتاتۋ ءۇشىن، ارانداتۋ امالدارىنىڭ نەشە الۋان تۇرلەرىن قولداندى.
اقىرىندا ورىس وتارلاۋشىلارى مەن قوقاندىقتار قازاقتاردىڭ قىرعىزدارمەن بىرلەسە وتىرىپ، قىرعىز جەرىندەگى قوقان بەكىنىستەرىن الۋعا باعىتتالعان اسكەري جورىقتارىنا قارسى قىرعىز حالقىن ايداپ سالدى. ونىڭ ۇستىنە قىرعىز ماناپتارى جانتاي مەن ورمان كەنەسارىنىڭ قازاق پەن قىرعىزعا بىردەي باس بولعىسى كەلگەن شەشىمىنە ءۇزىلدى- كەسىلدى قارسىلىق ءبىلدىردى. ولار كەنەسارىنىڭ بيلىگىن مويىنداعاننان گورى قوقاننىڭ ەزگىسىندە قالا بەرگەندى دۇرىس دەپ ءبىلدى. كەنەسارىنىڭ جىبەرگەن ەلشىلەرىنە ايتقان سوزىندە ورمان قازاق پەن قىرعىز - ەكى ەلدىڭ دە بيلىگىن وزىنە بەرۋدى، ال كەنەسارىنىڭ بارلىق ءىستى وزىمەن كەلىسە وتىرىپ قانا ىستەۋى شارت بولۋىن تالاپ ەتتى. قىرعىز بەن قازاقتىڭ باسىن قوقاندىقتاردىڭ ەزگىسىنەن ازات ەتۋ تۋرالى ۇلى ماقسات، وسىلايشا، قىرعىز ماناپتارى تاراپىنان قولداۋ تاپپايدى دا، ءسوزدىڭ ءمانى، ويدىڭ جۇيەسى بيلىك، اتاق، مانساپ توڭىرەگىنەن ۇزاپ شىعا الماي قالىپ قويادى. قىرعىز بەن قازاق اراسىنداعى شاعىن قاقتىعىستاردىڭ ۇلعايىپ، شيەلەنىسۋى ورماندى دا، كەنەسارىنى دا اشىندىرعان ۇستىنە اشىندىرا تۇسەدى.
اشىق ۇرىس باستالادى. ۇرىس باستالعاندا، بايزاق باتىر كەنەسارىنىڭ قاسىندا بولادى. نىسانباي جىراۋدىڭ جىرلاۋى بويىنشا، قىرعىز باتىرى بيدەر ورتاعا شىعىپ، قازاق باتىرلارىن جەكپە- جەككە شاقىرادى. قازاقتان ورتاعا باتىر شىقپاي، جۇرت مازاسىزدانا باستايدى. بايزاقتىڭ قولىنان قىرعىز باتىرىمەن جەكپە- جەككە ۇمتىلىپ شىققان جان بولمايدى. بۇل قازاق قولىنىڭ قىرعىزدارعا قارسى قان- مايدان سوعىس اشۋعا ىقىلاسى بولماعانىن اڭعارتادى... كەنەسارى باستاعان ۇلت- ازاتتىق سوعىسى اقىرعى شەگىنە جەتتى. كەنەسارى دا، بايزاق باتىر دا ەل- جۇرتىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە جەتە المادى.
بايزاق باتىردىڭ كەنەسارىدان كەيىن ەل- جۇرتىنىڭ ورتاسىنا كەلۋى ول ءۇشىن ءوزى قارسى كۇرەسىپ جۇرگەن قوقان بيلىگىن مويىنداۋمەن پارا- پار ەدى. باتىر مۇنداي ىسكە امالسىزدىڭ كۇنىنەن كونگەن بولسا كەرەك. وسىلايشا، بايزاق باتىر بۇرىن كەتىسكەن قوقاندىقتارمەن ەندى كەلىسۋگە ءماجبۇر بولادى. قوقانعا قاراعان حالىقتىڭ جاعدايى تاشكەنت اكىمى بولىپ مىرزا احمەت پارۆانشى كەلگەن كەزەڭدە قاتتى تومەندەيدى. 1857 -جىلى اۋليەاتا ايماعىنىڭ بايزاق داتقا باستاعان قازاقتارى قوقان ەزگىسىنە قارسى تاعى كوتەرىلەدى. كوتەرىلىسكە قىرعىزدار دا بەلسەنە قاتىسادى. مىرزا احمەت ءار رۋعا، ءار رۋدىڭ ءار اتاسىنا جۇزدەن، ەكى جۇزدەن زەكەتشىلەر جىبەرىپ، ەلدى ەستەن تاندىرادى.
مىرزا احمەت شاشقان شىعىننىڭ ورنىن ەلدەن جينالاتىن الىم- سالىق جابا المايتىن جاعداي دا تۋادى. ەل قاتتى كۇيزەلەدى. مىرزا احمەت الىم- سالىق تولەي الماعان جۇرتتىڭ جاسوسپىرىم بالالارىن تارتىپ الىپ، ولاردى سارتتارعا قۇلدىققا ساتا باستايدى. ول سونداي- اق 1 ءدىلدا زەكەت تولەمەگەن قىزدىڭ كۇيەۋگە شىعۋىنا تىيىم سالادى. سىرداريا ولكەسىنىڭ اسكەري باسشىسىنىڭ ورىنبور گەنەرال- گۋبەرناتورىنا 1858 - جىلى 7 - ماۋسىمدا جازعان اقپارىنا قاراعاندا، اشىنعان جۇرت مىرزا احمەتتىڭ ءىنىسى مىرزابي، بەس ءجۇز قولدىڭ باسشىسى موللا مايسۇپ باستاعان زەكەتشىلەردىڭ جاساعىنىڭ جازاسىن بەرەدى. قارىم- قاتىناستىڭ شيەلەنىسۋى قوقان حاندىعىنداعى ىشكى تارتىستى كۇشەيتە ءتۇستى.
1862 -جىلى 23 - اقپاندا حانعا قارسى توپ حان سارايىنا باسىپ كىرىپ، مالليا حاندى ءولتىردى دە، حان تاعىنا ونىڭ ون ءتورت جاسار باۋىرى سامۇراتتى وتىرعىزادى. ارحيۆ قۇجاتتارىندا بۇل حابار مىناداي تۇردە ساقتالدى: «قوقان حانىنىڭ ءولىمى تۋرالى الىپ- قاشپا سوزدەر شىندىققا اينالىپ وتىر. ناۋرىزدىڭ 14 - كۇنى شىمىر بيلەرىنىڭ ءبىرىنىڭ بالاسى قاشقارلىقتارعا كەلىپ مىنانى ايتقان:
ول ناۋرىزدىڭ 12-دە جولعا شىعىپتى. سول كۇنى، بۇل جولعا شىعار الدىندا، تاشكەنتتەن بايزاق ءبيدىڭ ۇلى اقمولدا كەلىپ، قوقان حانىن قىپشاق وتەمباي داتقانىڭ بالاسى ولتىرگەنىن، حاننىڭ دۇنيە- مۇلكى حانتالاۋعا تۇسكەنىن، ال تاققا ونىڭ كىشى ءىنىسى سامۇرات (شاح- مۇراد) وتىرعانىن ايتقان. قاناتشا بۇل كەزدە جاڭا قورعاندا ەكەن، حانتالاۋدان تۇسكەن دۇنيەدەن وعان 2000 ءدىلدا الىپ كەلگەن».
1862 - جىلى كۇزدە گەنەرال- مايور سيممەرمان ون ءبىر كۇنگە سوزىلعان سوعىستان كەيىن توقماق پەن بىشكەكتى وزىنە قاراتادى. 1863 -جىلى رەسەي اسكەرىنىڭ سىرداريالىق توبى سوزاقتى، تۇركىستاندى الدى. 1864 - جىلى 5 - شىلدە كۇنى تاڭەرتەڭ اۋليەاتا چەرنيايەۆتىڭ قولىنا كوشتى. چەرنيايەۆ 1864 - جىلدىڭ 7 - شىلدەسىندە شىمكەنتكە شابۋىل جاسايدى. ارتيللەريالىق سنارياد جەتىسپەگەندىكتەن، ول شىمكەنتتى قورعاۋشىلاردى ىعىستىرا المايدى دا، وق- ءدارى، قارۋ- جاراق قورىن مولايتۋ ءۇشىن، تۇركىستان مەن اۋليەاتاعا كەرى قايتادى.
شىمكەنتتەگى قوقان اسكەرى، سەيىت حان مەن ءالىمقۇل وزدەرىنىڭ «جەڭىسىن» اسپانعا زەڭبىرەكتەن وق اتىپ، سىرنايلاتىپ اتاپ وتەدى. قوقاننىڭ بار بيلىگىن قولىندا ۇستاعان ءالىمقۇل ءوزىن شاپقالى تۇرعان ورىس اسكەرىنە قارسى قانداي قايرات قىلارىن بىلمەيدى. امان قالار جول ىزدەگەن ءالىمقۇل نارمات پارۆانشىعا ەلدەگى بايزاق داتقانى الدىنا الىپ كەلۋدى بۇيىرادى. نارمات پارۆانشى بايزاققا حات جولداپ، ونى حاندىق قاۋىپسىزدىگىنە بايلانىستى كەڭەسكە شاقىرادى. بايزاق نارماتتىڭ حاتىنا سەنىپ، ونىڭ قولىنا قاپىلىستا تۇسەدى. نارمات پارۆانشى بايزاقتى، ونىڭ قاسىنا ەرىپ كەلگەن بالاسىن، ءىنىسى ءابدۋالى ءبيدى شىمكەنتتەگى ءالىمقۇلدىڭ الدىنا اكەلەدى.
سەيىت حان مەن ءالىمقۇل اتالىق جاسانىپ كەلگەن جاۋعا قارسى قانداي قايرات قىلۋعا بولاتىندىعى تۋرالى كەڭەس وتكىزەدى. قوقاندىقتار القالاي كەڭەس قۇرعانمەن، اقىلمەنەن وي تاپپادى، ايلامەنەن جول تاپپادى. سەيىت حان مەن ءالىمقۇل كەڭەس ۇستىندە بايزاق داتقا مەن ونىڭ ءىنىسى ءابدۋالى بيگە قوقان مۇددەسىن قورعامادى دەگەن ايىپ تاقتى.
بايزاق داتقا قوقان حانىنا دا، حاننىڭ اتالىعىنا دا، حان كەڭەسىنە دە باسىن يمەدى، تىزەسىن بۇكپەدى، جانىنا اراشا سۇرامادى. قارادان شىعىپ، حان بولعانداي، قاراعان كىسى تاڭ بولعانداي قالپىنان اينىمادى. حان مەن حاننىڭ اتالىعى بۇعان شىدامادى: بايزاق داتقا مەن ءابدۋالى ءبيدى زەڭبىرەكتىڭ اۋزىنا بايلاپ اتتى. جالعان دۇنيە بايزاقتان كەيىن قالدى.
اقموللا باتىر ون مىڭ قولمەن قوقاندىقتاردى تاستاپ، رەسەي اسكەرىنە بارىپ قوسىلدى. بايزاق داتقانىڭ ءولىمى قوقاننىڭ حان رەتىندە ازىپ- توزۋىن، اقىرىندا جويىلۋىن تەزدەتتى. ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگى جولىنا ارناعان ومىردەن ارتىق ماعىنالى، ءماندى ءومىر جوق. ويتكەنى، ءومىردىڭ ءمانىنىڭ ءوزى ونىڭ تاۋەلسىزدىگىندە. تاۋەلدى ەردىڭ ءومىرى - قۇلدىق ءومىر، تاۋەلدى ەلدىڭ تىرلىگى - قۇلدىق تىرلىك. ءبىراق ەردىڭ ەرى ءوزى مەن ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن ولۋگە بار، قۇلدىققا كونۋگە جوق.
ەلدىڭ ىنتىماعى مەن بىرلىگى، تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن تەر توگىپ، بەينەت كەشۋ، قان توگىپ، جان بەرۋ - ەردىڭ ەرىنىڭ عانا قولىنان كەلەتىن ءىس. بايزاق مامبەت ۇلى ەلىنىڭ ىنتىماعى مەن بىرلىگى، تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن قارا تەرىن تامىزىپ، بەينەت كەشتى، قىزىل قانىن اعىزىپ، جانىن پيدا ەتتى، ەل- جۇرتىنىڭ قوعامدىق ساناسىن تاۋەلسىزدىك تۋرالى ۇعىممەن، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەس تاجىريبەسىنىڭ ساباقتارىمەن بايىتتى.
جانعارا دادەبايەۆ، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور. الماتى.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى (2015- جىل)