ەلگە كەلگەن قانداسىمىز جىلقى تەرىسىنەن اياق كيىم تىگىپ، ەڭبەگى جاندى
شاعىن دۇكەندەر تولى كۇتىمسىزدەۋ كورىنگەن ەكى قاباتتى بۇل ۇيگە كىرۋ ءبىرتۇرلى كوڭىلسىز كورىندى. كاسىپكەرلىككە دەگەن كوزقاراستىڭ قاباق شىتىپ الاتىنى ءوز ءىسىن باستايىن دەگەن ادامعا بوگەت. ال، اۋىلدا ءتىپتى قيىن. ءبىراق، بەيبىتتىڭ «رىمحان كۇنتۋعان» اتتى جەكە كاسىپكەرلىك شارۋاسى قازىر بىرتىندەپ جولعا تۇسكەندەي. وسى ۋاقىتتا دەيىن 40 شاقتى اياق كيىم تىگىپ، ونى ساتىپ تا ۇلگەرىپتى.
- مىنە، مىناۋ ەر ادامنىڭ باتەڭكەسى، ولشەمى - 43، ارنايى تاپسىرىسپەن جىلقى تەرىسىنەن تىكتىم، - دەدى بەيبىت قوڭىر ءتۇستى اياق كيىمدى بىزگە كورسەتىپ.
- جىلقىنىڭ تەرىسىنەن دەيسىز بە؟ قىستا سوندا جىلى بولا ما؟ - دەپ قىزىعۋشىلىقپەن سۇراپ جاتىرمىز.
- قىتايدىڭ ەتىكتەرىنە قاراعاندا مىقتى، قانداي سۋىق، ىستىق بولسىن سىنبايدى. اتا-بابالار كاسىبى - تەرى يلەۋ قايتا ورالدى دەگەن وسى، - دەيدى بەيبىت.
شاعىن عانا بولمە ىشىندە ءبارى دە بار، ەتىك تىگەتىن قۇرال-جابدىقتار، جىپتەر، كەسىلگەن بىلعارى قيىندىلارى، اياق كيىم قالىپتارى، تاباندار دەيسىز بە تولىپ تۇر. ءبىر بۇرىشتا جوندەۋگە اكەلىنگەن اياق كيىمدەر جينالىپ قالىپتى. ەتىكشى جىگىتتىڭ جۇمىسى كوپ، ەرتەلى-كەش وسى ءبىر شاعىن بولمەدە وتىرىپ ەتىكتىڭ كەسكىنىن جاسايدى، بىلعارىنى جۇمسارتادى، قالىپقا سالىپ ولشەيدى، شەبەرلىكپەن تىگەدى، جوندەيدى، قيالىنداعى، ويىنداعى دۇنيەنى جاسايدى.
كۇنى بويى بەيبىتتىڭ شاعىن بولمەسىنەن كىسى ۇزىلمەيدى ەكەن. ەڭبەگىڭە، جاساعان زاتىڭا دەگەن سۇرانىس وسى. ءبىز اڭگىمەلەپ وتىرعان بەيبىت حادىس ۇلى موڭعوليانىڭ بايان-ولگەي ايماعىندا تۋىپ-وسكەن. سول جاقتا 3 جىل اسكەر قاتارىندا بولىپتى. كىشكەنە كۇنىنەن سۋرەت سالۋعا بەيىم جىگىت بويىنداعى بۇل تالابىن اكە-شەشەلەرىمىزدىڭ تۋعان اتامەكەنگە دەگەن ساعىنىشقا تولى اڭساۋ اڭگىمەلەرىنەن تۋعان دا بولار دەيدى.
1992-جىلى ەكى ەل اراسىنداعى ەڭبەك شارتىمەن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ەلگە جەتكەن ەكەن. اۋەلدە ءوزى تۇرىپ جاتقان اۋداننىڭ بەسقاراعاي اۋىلىنا كەلىپ، قوي باعادى. ءبىر كۇنى اۋىلداعى قويمادا ءۇيىلىپ بوستان-بوسقا جاتقان مال تەرىلەرىن كورىپ قالادى. شەت جاقتا جۇرگەندە كىشكەنتايلارىنان تەرى يلەۋدىڭ حالقىمىزدىڭ قولونەرى ەكەنىن كورىپ وسكەن بەيبىتكە ەتىك تىگۋ جايلى وي وسى كەزدە كەلەدى.
تەرىنى يلەپ، الدىمەن «ۋنتى» اتتى اياق كيىم تىگە باستايدى. - ودان كەيىن قازىرگى ۇلكەن-جاس ءۇشىن ءساندى سانالاتىن ۋگيلەر دە تىگەتىن بولدىم. كاسىبىڭ اقىرىنداپ جاندانا باستاعان سوڭ، زامانعا ساي تالپىنىس جاسايدى ەكەنسىڭ. قىتايعا، ومبىعا، سەمەيگە بارۋعا تۋرا كەلدى، - دەيدى بەيبىت اڭگىمە بارىسىندا،
- ويتكەنى، ەڭبەكسىز ادامنىڭ كۇنى جوق. ءبىر عانا ەڭبەك، ىزدەنىس، ەرىنبەي جۇمىس جاساۋ ءبىزدى كاسىپكەرلىك جولعا ءوزى-اق الىپ شىعادى. اۋىلداستارىنان بەيبىتتىڭ سۋرەتشى ەكەنىن ەستىپ، اۋداندىق اكىمدىك شاقىرىپ، اۋدان ورتالىعى كوشەلەرىندەگى بيلبوردتارعا 2000-جىلدارى ەلدىكتى، ەگەمەندىكتى كورسەتەتىن تاقىرىپتىق سۋرەتتەردى قولمەن سالىپ، جازۋ جازىپ تا ءجۇردى.
سودان، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى قابىلدانعان كەزدە قاتىسۋعا ۇسىنىس جاسايدى. جەكە كاسىپكەر بولعىسى كەلەتىن اۋىل تۇرعىندارىن وبلىس ورتالىعىنا شاقىرىپ «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى 6 ايداي وقىتادى.
ءسويتىپ، بەيبىت حادىس ۇلى ارنايى گرانتتى ۇتىپ الادى، قولىنا سەرتيفيكات بەرىلەدى. قىزۋ جۇمىس باستالدى دا كەتتى. ساپالى ونىمدەر قاجەت بولدى. سەمەيدەن ەتىك تىگۋگە قاجەتتى بۇيىمدار، تەرى يلەۋگە قاجەتتى ونىمدەر، ومبىدان اياق كيىمنىڭ تاباندارىن اكەپ الدى.
قىتايعا ساپارلاپ ەتىك تىگەتىن ءىس ماشينكەلەرىن، ارنايى قالىپتار، جىپتەر جەتكىزدى.
- جىلقى تەرىسىنەن تىگىلگەن اياق كيىمنىڭ سوندا ەرەكشەلىگى قانداي؟
- ەرەكشەلىگى - سوندا - ول كەۋىپ قالمايدى. مىنە، قاراڭىزشى جۇپ-جۇمساق. اياقتى تەرلەتپەيدى. تابان جىلى جۇرەدى. دەنساۋلىققا پايدالى، - دەپ جاتىر بەيبىت.
- ءسىزدىڭ اۋىلدا تىككەن اياق كيىمدەرىڭىزدىڭ باعاسى قالاي؟
- قىمبات ەمەس. اۋىلدىقتار ءۇشىن - 5-7 مىڭنىڭ اينالاسىندا. ارنايى تاپسىرىس بەرۋشىلەر دە از ەمەس. ۇلتتىق ورنەكتى اياق كيىمدەر تىگۋ دە ويىمدا بار. وتاندىق ءونىم، وتاندىق زات جاساپ شىعارۋ ءبىر باقىت. بۇلار الداعى كۇننىڭ جوباسى، - دەدى ول ءوز جوسپارلارىن ايتىپ.
ەڭبەك ادامىنىڭ كاسىبىن دوڭگەلەتىپ، ىرىزدىعىن كورىپ وتىرعانىنىڭ ءبىر مىسالى وسىنداي. تەك اكىمدىكتەر تاراپىنان شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك يەلەرىنە، اسىرەسە، اۋىلداعى كاسىپكەرلەرگە ناقتى قولداۋ، جىلى كوزقاراس قاجەت.
ەكىنىڭ ءبىرى بەيبىت سياقتى ءوز قولىمەن تىگىپ «اۋىلدا جاسالعان» دەگەن بەلگىسىمەن اياق كيىم جاساپ جاتقان جوق شىعار. - جۇمىستان كەيىن ارينە، وتباسىما اسىعامىن. جۇبايىم رىمحان، بالالارىم راسۇل، ەلدوس، قۇرالاي، قۋانىش، ءنۇرالى كۇتىپ وتىرادى. ەڭبەكتەن تاپقان باقىت - وتباسى شاتتىعىنا، كوپ بالالى اكە-شەشە بولۋدىڭ قىزىعىنا جەتەدى. ەلگە كەلىپ، ەڭسە كوتەردىك، بۇعان مىڭ دا ءبىر شۇكىر، - دەيدى بەيبىت.
فاريدا بىقاي،
«ەگەمەن قازاقستان».
پاۆلودار وبلىسى، لەبياجى اۋدانى.