ماڭگىلىك ەل بولۋ ءۇشىن تاريحىمىزدى قاستەرلەۋىمىز كەرەك - گ. ءابدىقالىقوۆا، مەملەكەتتىك حاتشى - فوتو

ورال. قازاقپارات - ورالدا ساياسي قۋعىن- سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىنە ارنالعان «تاريحتان تاعىلىم - وتكەنگە تاعزىم» جوباسى اياسىندا ق ر مەملەكەتتىك حاتشىسى گۇلشارا ءابدىقالىقوۆانىڭ قاتىسۋىمەن «شەرلى شەجىرە اماناتى» اتتى حالىقارالىق فورۋم ءوتتى.

مارتەبەلى مەيماندار قالالىق مادەنيەت جانە دەمالىس ساياباعىندا «قازاق حالقىنا مىڭ العىس» ەسكەرتكىشى جانىندا ەسكە الۋ شاراسىندا بولىپ، وبلىستىق قازاق دراما تەاترىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ «تاريحتان تاعىلىم - وتكەنگە تاعزىم» جوباسىنا ارنالعان عىلىمي ەڭبەكتەر كورمەسى، سونداي- اق «باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ تاريحى - جاسامپازدىق پەن جەتىستىكتەر جولى» قۇجاتتىق- ەكسپوناتتىق كورمەسىمەن تانىسقاننان كەيىن «ماڭگىلىك ەل» - ۇلتتىق تاريح پەن تاريحي زەردەدەگى قۇبىلىس رەتىندە» اتتى حالىقارالىق عىلىمي- تاجىريبەلىك كونفەرەنسيانىڭ پلەنارلىق وتىرىسىنا قاتىستى.

جيىندى اشقان باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرلان نوعايەۆتىڭ ءمالىم ەتكەنىندەي، 2010 - جىلى باستاۋ العان «تاريحي تاعىلىم - وتكەنگە تاعزىم» جوباسى اياسىندا شارالار ەلىمىز قالالارىندا جىل سايىن ۇيىمداستىرىلىپ كەلەدى. بيىل كەزەك باتىس قازاقستان وڭىرىنە دە جەتىپ، تاريحي ماڭىزدى كەزەڭدە ءوتىپ وتىر. 2015 -جىلدى ق ح ا جىلى دەپ جاريالاپ، ەل بىرلىگىن نىعايتۋ جولىندا جاڭا مىندەتتەر قويۋمەن بىرگە ەلباسىمىز «100 ناقتى قادامدى» بەلگىلەپ بەرگەندىگى بەلگىلى. سوعان بايلانىستى بار كۇشىمىزدى سارقا جۇمساي وتىرىپ، بۇل تاپسىرمالاردى ورىنداپ، كوزدەگەن مەجەدەن كورىنۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى.

ماجىلىستە ق ر مەملەكەتتىك حاتشىسى گۇلشارا ءابدىقالىقوۆانىڭ ءمالىم ەتكەنىندەي، كونەدەن باستاۋ الاتىن تاريحىمىزدى قاستەرلەپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى بايىتىپ، وتانداستارىمىزدىڭ ورتاق رۋحىن كوتەرۋ جولىندا مۇنداي ءمانى زور، ماڭىزى ەرەكشە شارا ق ح ا جىلى اياسىندا وتكىزىلىپ وتىر. ەلباسىمىز ۇلىتاۋ تورىندەگى تولعانىسىندا «تاريحىن بىلمەگەن ۇلتتىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر» ەكەندىگىن اتاپ كورسەتىپ، قازاق ەلىنىڭ الدىندا تۇرعان كوكەيكەستى ماسەلەلەردى تەرەڭنەن قوزعاپ، شەشىلۋ جولدارىن نۇسقاعان بولاتىن. سوناۋ Ⅷ عاسىردا ءومىر سۇرگەن تونىكوك بابامىزدىڭ ماڭگىلىك ەل بولساق دەگەن ارمانى ەلباسىنىڭ بۇگىنگى كورەگەن ساياساتىمەن ۇشتاسىپ جاتىر.

 اق جايىقتىڭ ارداقتى ۇلدارىنىڭ ءبىرى جۇبان مولداعاليەۆتىڭ «مەن قازاقپىن، مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن» دەگەن جالعىز اۋىز سوزىنەن- اق قازاق حالقىنىڭ قانشاما قاسىرەت شەگىپ، وراسان زور تاۋقىمەت جۇگىن ارقالاعانىن سەزىنۋگە بولادى. وتكەندى ءبىلۋ پارىز. سونىڭ ىشىندە اتا- بابالارىمىزدىڭ ازاتتىق جولىنداعى عاسىرلارعا سوزىلعان كۇرەسىن سەزىنە وتىرىپ، ولاردىڭ ەرلىك جولىن كەيىنگى ۇرپاققا ۇلگى ەتۋ ورتاق بورىش بولماق. ياعني جالپىۇلتتىق تاريحي سانانى قالىپتاستىرىپ، بيىككە كوتەرە ءبىلۋىمىز كەرەك. سونىمەن قاتار قازاقستان وسىندا كۇشتەپ جەر اۋدارىلعان قانشاما حالىقتى باۋىرعا باستى. جەرىن تولعان لاگەرگە اينالدىرسا دا، بار اۋىرتپالىقتى سول ۇلت وكىلدەرىمەن بىرگە كوتەردى.

سوندىقتان ساياسي قۋعىن- سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن دا ۇمىتپاي، ولارعا تاعزىم ەتۋ ۇنەمى ەستەن شىقپاۋى ءتيىس. ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ارىستارىمىز اقتالىپ، كوپتەگەن اقتاڭداقتار بەلگىلى بولىپ، ازالى كىتاپتار جارىققا شىقتى. 1998 -جىلى 31 مامىر ساياسي قۋعىن- سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى رەتىندە بەكىتىلدى. بۇل باعىتتاعى جۇمىستار الداعى ۋاقىتتا دا جالعاساتىن بولادى. تاريحىمىزدى تورگە شىعارىپ، بۇگىنىمىزدىڭ بيىگىن بولاشاقپەن بۇتىندەسەك قانا ەلباسىمىز ايتقان ماڭگىلىك ەلگە جەتە الامىز.

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، حاتشىلىق مەڭگەرۋشىسى ەرالى توعجانوۆ «الاش» قوزعالىسىنىڭ 100 جىلدىعىنا بايلانىستى اتقارىلاتىن شارالار، 1921-1923 جانە 1932-1933 -جىلدارى ورىن العان اشتىق، وتكەن عاسىردىڭ وتىزىنشى، قىرقىنشى جانە ەلۋىنشى جىلدارىنداعى ساياسي زوبالاڭدار، ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىنا وراي جاڭادان اشىلىپ جاتقان بەتتەر جونىندە ءسوز قوزعادى.

ق ر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى جالپى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءمىربولات جاقىپوۆ ۇلت تاريحىن بەزبەندەۋدە ق ر  پرەزيدەنتىنىڭ مۇراعاتى ۇلكەن قىزمەت اتقارعاندىعىن، وسى باقىتتا جاسالىپ جاتقان جۇمىستاردى بايانداپ بەردى.

 كونفەرەنسيادا سونداي- اق بەلگىلى قازاقستاندىق عالىمدار، ت م د، ا ق ش، وڭتۇستىك كورەيا، چەحيا ەلدەرىنەن كەلگەن ساراپشىلار ءوز وي- تولعامدارىمەن ءبولىستى. فورۋم اياسىندا تاريحي ساباقتار، جاڭا كىتاپتاردىڭ تانىستىرىلىمى، قالا جاستارىمەن كەزدەسۋ بولىپ، سونداي- اق ەرتەڭ كۇنباتىس الاشورداسى تۋ تىككەن جەر - سىرىم اۋدانىنىڭ ورتالىعى جىمپيتى اۋىلىندا شارالار شوعىرى وتپەكشى.

 ايتا كەتەيىك، باتىس قازاقستان وبلىسىنا جۇمىس ساپارى بارىسىندا گۇلشارا ءابدىقالىقوۆا قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي بوكەي ورداسى اۋدانىنداعى بوكەي ورداسى تاريحي- مۇراجايلىق كەشەنىندە بولدى. بوكەي حاندىعىنىڭ ءداۋىرى 1801 - جىلى بوكەي سۇلتاننىڭ قاراماعىنداعى ەلىمەن جايىق پەن ەدىلدىڭ اراسىنا قونىس اۋدارۋىنان باستالعانى ءمالىم. كەيىن ونى بوكەيدىڭ ۇلى جاڭگىر حان جالعاستىرىپ، ەۋروپالىق ءىلىم- ءبىلىم مەن وركەنيەتكە، وتىرىقشىلىققا بەت بۇرىپ، اسىرەسە، وقۋ- اعارتۋ ءىسىن دامىتتى.

اۆتور: ەلجان ەرالى