بابالار ءسوزى: اۋليە اتا اتاۋى قايدان شىققان
بۇل جوبا اياسىندا «بابالار ءسوزى» ، «قازاق حاندارى» ، «ەجەلگى قالالار تاريحى» ، «حالىق قازىناسى» قاتارلى جاڭا ايدارلار اشىلدى.
«بابالار ءسوزى» ايدارى نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر- تولعاۋلارى، قيسسا- داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى. «قازاق حاندارى» ايدارىندا تاريحىمىزدا ەلىنە قورعان بولعان حانداردىڭ ءومىرى تۋرالى دەرەكتەر بەرىلەدى. ال «ەجەلگى قالالار تاريحى» ايدارىنا قازاق دالاسىنداعى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە قالالاردىڭ تاريحى تۋرالى جازبالار جاريالانادى. «حالىق قازىناسى» ايدارى بويىنشا، قازاقستانداعى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت- داستۇرلەرى، قولونەر، قارۋ- جاراقتارى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىلمەك. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانادى.
***
ەجەلدە قاراحان اتتى باتىر بولعان دەسەدى. ول ايشا بيبىگە عاشىق بولادى. ءبىراق ايشا ءبيبىنىڭ اكەسى مەن قاراحان باتىر ءبىر- بىرىنە جاۋ بولاتىن. ءبىر كۇندەردە قاراحان ايشا ءبيبىنىڭ اكەسىنىڭ اۋىلىن شاۋىپ، ايشا ءبيبىنى الىپ قاشپاقشى بولادى. قاراحان ايشا ءبيبىنى الىپ قاشىپ بارا جاتقاندا اكەسى جەندەتتەرىن جىبەرىپ ەكەۋىن ولتىرتپەك بولادى.
ەلىنەن ۇزاتىلىپ قاراحانمەن بىرگە قاشىپ بارا جاتقان ايشا بالا كەزىنەن وسكەن جەرى اسا وزەنىنە ءبىر شومىلماق بولىپ سۋعا تۇسەدى. وسى كەزدە قىزدىڭ اكەسى جىبەرگەن جەندەتتەر ايشانىڭ ساۋكەلەسىنە جىلان سالىپ جىبەرەدى. سۋعا شومىلىپ كوڭىلى شاتتانعان ايشا ساۋكەلەسىن كيگەن كەزدە جىلان شاعىپ، ەسىنەن تانىپ، السىرەي باستايدى. وسى ساتتە قاراحان ەسىنەن تانعان ايشانى كوتەرىپ الىپ، مولداعا اپارىپ، نەكە قيعىزدىرادى.
سول ايشا ءبيبىنىڭ قايتىس بولعان جەرىنە مازار تۇرعىزىپ، قاسىنا ءوزى دە ءبىر ورىن قالدىرتادى. سودان كەيىن- اق قاراحان اق سالدە، اق جيدەمەن ءجۇرىپ، كوز جۇمار شاعىنا دەيىن ايشا ءبيبى مازارىن كۇزەتىپ، ءومىرىن سوندا وتكىزگەن دەسەدى.
قاراحاننىڭ وسىنداي ءىس- ارەكەتىنە قاراي ەل ونى اۋليە دەسەدى. سول جەردى ەل «اۋليەاتا» اتاپ كەتىپتى.