ا ق ش قىتايدىڭ قارجى ساحناسىنداعى جەڭىسىن مويىنداۋعا ءماجبۇر
ا ق ش- تىڭ جانتالاسا قارسىلىق كورسەتكەنىنە قاراماستان ق ح ر جاھاندىق قارجى قوزعالىسىندا كوشباسشى بولاتىن مۇمكىندىگى مول ازيالىق ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيتسيا بانكىن (ا ى ى ۆ) قۇرماق. بۇل جاڭا قارجى ورتالىعىنا مۇشە بولعىسى كەلەتىندەر قاتارى كۇن سايىن كوبەيىپ كەلەدى. ۆاشينگتون اسپاناستى ەلى قۇرعان ا ى ى ۆ بولاشاقتا بەيجىڭنىڭ سىرتقى ساياساتتاعى ىقپالدى قۇرالىنا اينالاتىندىعىنان قاۋىپتەنەدى. سوندىقتان اق ءۇي ق ح ر- دىڭ ازيا قارجى رىنوگىندا كۇش الىپ، باسقا قۇرلىقتارداعى قارجى ويىندارىندا شەشۋشى ءرول اتقارۋىنا توسقاۋىل قويماق.
وسى ماقساتپەن ۆاشينگتون قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساپ باقتى. بۇل رەتتە ول ەڭ الدىمەن وزدەرىنىڭ سەنىمدى وداقتاستارىنا سۇيەندى. ا ق ش ءوزىنىڭ ەۋروپالىق جانە ازيالىق وداقتاستارىنا بۇل بانكتەن «اۋىلىن اۋلاق سالۋىن» ەسكەرتىپ- اق باقتى. ءبىراق «ءوز كويلەگىم وزىمە جاقىن» قاعيداسىن ۇستانعان وداقتاستارى اق ءۇيدى «ساتىپ كەتتى» . ءسويتىپ، ازيالىق ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيتسيا بانكىنە مۇشە بولۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كەزەكتە گەرمانيا، فرانتسيا جانە يتاليا نيەت بىلدىرسە، ا ق ش- تىڭ ەڭ سەنىمدى جاقتاستارى اۆستراليا، جاڭا زەلانديا جانە كانادا مەملەكەتتەرى دە وسى قاتاردان كورىنبەك. ءتىپتى، ۆاشينگتوننىڭ ايتقانىنان شىقپايتىن لوندون دا بۇل جولى ا ق ش- تىڭ مۇددەسىنە كەرەعار باعىتتى ۇستاندى. ازيا قۇرلىعىنداعى قارجى ساحناسىندا بەيجىڭنىڭ تولىق ۇستەمدىك قۇرعانىن ا ى ى ۆ بانكىنە جاپونيانىڭ مۇشە بولۋى دا دالەلدەيدى. بۇعان دەيىن ازيا دامۋ بانكىندە جاپونيا مەن امەريكا باسىمدىق تانىتىپ كەلگەن ەدى. ەندى ازيا دامۋ بانكىنە بىردەن- ءبىر باسەكەلەس ا ى ى ۆ بولعالى تۇر.
جاڭا قارجىلىق ورتالىقتىڭ بۇل مىندەتتى ابىرويمەن اتقاراتىنىنا ساراپشىلاردىڭ سەنىمى مول. ويتكەنى، قازىردىڭ وزىندە بۇل بانككە مۇشە بولۋعا نيەت بىلدىرگەن مەملەكەتتەردىڭ قاتارى ارتىپ وتىر. ارينە، بۇل رەتتە ا ى ى ۆ- عا مۇشە بولۋعا بارىنشا ىقىلاستى بولىپ وتىرعان دامۋشى مەملەكەتتەر ەكەنىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. ا ى ى ۆ بەلسەندى جۇمىس ىستەي باستاعان كەزەڭدە ا ق ش- تىڭ دامۋشى ەلدەر اراسىنداعى بەدەلى بۇرىنعىدان دا تومەندەيتىنى انىق. ازيالىق ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيتسيا بانكىنىڭ نەگىزگى قۇرىلتايشىسى ق ح ر جاڭا قارجى ينستيتۋتىنا ميللياردتاعان دوللار اقشا سالۋمەن بىرگە، باس قۇرىلتايشى رەتىندەگى ءوزىنىڭ ۆەتا قويۋ قۇقىعىنان دا باس تارتتى. بۇل قادام بانككە مۇشە بولۋشى مەملەكەتتەردىڭ بولاشاق قارجى ينستيتۋتىنا دەگەن سەنىمىن ارتتىرا ءتۇستى. بانكتى باسقارۋ جانە باسقارۋشى ورگاننىڭ قۇرىلىمىن بەلگىلەۋ جونىندەگى كەلىسسوزدەر ءالى اياقتالعان جوق. وسى كەشەندى ماسەلەلەر بويىنشا كەزەكتى پىكىر الىسۋ ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىندا قازاقستاندا وتكىزىلمەك. بەيجىڭنىڭ مالىمدەۋى بويىنشا، قۇرىلتاي كەلىسىمشارتى ماۋسىم ايىندا دايىن بولىپ، ازيالىق ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيتسيا بانكى جىل سوڭىندا تولىق قۋاتىندا جۇمىسقا كىرىسەدى. الدىن الا بەلگىلى بولىپ وتىرعانىنداي، داۋىس بەرۋ قۇقىعىنىڭ 75 پايىزى 27 ازيالىق مەملەكەتتىڭ، ال قالعان 25 پايىزى باسقا قۇرىلىقتاعى مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ۇلەسىنە بەرىلمەك. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ا ى ى ۆ- ءتىڭ قۇرىلۋىنا باستى سەبەپ قازىرگى كەزەڭدە ازياداعى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى قارجىلاندىرۋعا بۇكىل الەمدىك بانكتىڭ جانە ازيا دامۋ بانكىنىڭ الەۋەتىنىڭ جەتپەي جاتقاندىعىندا بولىپ وتىر. ەكونوميستەردىڭ پىكىرىنشە، بۇل ماقساتقا جىل سايىن ورتا ەسەپپەن 750 ميلليارد دوللار قارجى قاجەت. ال باس ەكونوميست ۆەي ءشانتسزيننىڭ ايتۋى بويىنشا، وتكەن جىلى ازيا دامۋ بانكى 22 ميلليارد دوللار عانا قارجى سالعان. ازيالىق ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيتسيا بانكىنىڭ ۋاقىتشا پرەزيدەنتى مىندەتىن تسزين ليتسيۋن اتقارۋدا. ول ا ى ى ۆ بانكىنىڭ جۇمىسىنا الەمنىڭ ەڭ تاجىريبەلى قارجىگەرلەرىن تارتۋدا. ولاردىڭ ىشىندە بۇرىن بۇكىل الەمدىك بانكتە جانە حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىندا قىزمەت ىستەگەن ماماندار دا بارشىلىق. ماسەلەن، ا ى ى ۆ- تە قىزمەت اتقارۋ ءۇشىن تسزين بۇكىل الەمدىك بانكتىڭ بۇرىنعى زاڭگەرى ناتالي ليحتەنشتەيندى تارتىپ وتىر. قازىردىڭ وزىندە الەمنىڭ 35 مەملەكەتى ا ى ى ۆ- كە مۇشە بولدى. ناۋرىز ايىنىڭ سوڭعى كۇنىنە دەيىن ولاردىڭ قاتارى بۇدان دا ارتادى. بەيجىڭنىڭ بولجامى بويىنشا، وڭتۇستىك كورەيا دا، ا ق ش- تىڭ ازيا- تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى باسقا دا وداقتاستارى ا ى ى ۆ- كە مۇشە بولماق. ق ح ر العاشقىدا ا ى ى ۆ بانكىنىڭ جارعىلىق كاپيتالى 50 ميلليارد دوللار دەپ بەلگىلەسە، ەندى ونى ەكى ەسە ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىر. الەمدىك قارجى ساحناسىنداعى قىتايدىڭ بۇل جەڭىسىن اق ءۇي مويىنداۋعا ءماجبۇر بولدى. وعان ۆاشينگتوننىڭ بۇكىل الەمدىك بانككە جانە حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنا جاڭا قارجى ينستيتۋتىمەن ىنتىماقتاسا جۇمىس ىستەۋ جونىندەگى كوزقاراسى دالەل بولسا كەرەك.
«ەگەمەن قازاقستان»