ەربوسىن نۇرمۇحان ۇلى: مەنىڭ ماقساتىم - كونسەرت بەرۋ ارقىلى شەتتەگى قازاق ونەرپازدارىن وتانعا تارتۋ

استانا. قازاقپارات - بۇگىنگى تاڭدا ءيىسى قازاق بالاسىنا «تاۋەلسىزدىك» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز قاسيەتتى ۇعىم بولىپ قالىپتاستى. وسى ءبىر عاجايىپ ۇعىم - ءار قازاق بالاسىن باقتتىڭ «بەسىگىنە» بولەپ، شۋاعىنا شومىلدىردى. الىستاعى قانداستارىمىز دا ەل ەگەمەندىگىن العان سوڭ اتا-جۇرتىنا اعىلا باستادى.

ولار ەلگە قۇر كەلگەن جوق. حالقىمىزدىڭ قايماعى بۇزىلماعان تاپ-تازا ساقتالعان ۇلتتىق بولمىسىن، ادەت-عۇرپىن، ساپ التىنداي سالت-ءداستۇرىن، تەلەگەي مۇراسىن، سونداي-اق وزگە ەلدەن بىلگەن-تۇيگەن تەرەڭ ءبىلىمىن، تەحنيكانىڭ تەتىگىن، كاسىپتىڭ قىر-سىرىن، شارۋاشىلىقتىڭ الۋان ءتۇرىن وزدەرىمەن بىرگە الا كەلدى.

وسىنداي ازاماتتاردىڭ ءبىرى كەشە عانا ەلگە ورالعان  قىتاي قازاقتارىنداعى ەڭ ءىرى «جاڭا اۋەن» كونسەرتتىك كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى - ەربوسىن نۇرمۇحان ۇلى!

ول قىتايداعى قانداستارىمىز اراسىندا حالقىمىزدىڭ مادەني مۇرالارىنىڭ ءبىرى - ءان-كۇي ونەرىنىڭ دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. قازاقتىڭ بايىرعى جانە قازىرگى ءان ونەرىن زامان تالابىنا سايكەس تەحنيكانىڭ تىلىمەن ۇندەستىرە بىلگەن ازامات. تالايلاعان ءانشى، ءبيشى، كۇيشى بولام دەگەن جاس تالانتتاردىڭ ارمانىن ۇشتاپ، قاناتىن قومداپ ونەر ولكەسىنە اتتاندىردى. العاش رەت قازاق ەلىنىڭ ونەرپازدارىن قىتايعا شاقىرىپ، ونداعى قانداستارىمىزبەن قاۋىشتىرىپ، ەكى ەل اراسىنا مادەني كوپىر سالدى.

قازىر ەربوسىن باۋىرىمىز ەلگە كەلگەننەن كەيىن دە سول كاسىبىن جانداندىرىپ، ەكى ەل اراسىنداعى ونەر جۇلدىزدارىن ءبىر-بىرىنە تانىتپاق. ول الداعى جۇما، ياعني 20- ناۋرىز كۇنى استانا تورىندەگى «جاستار» سارايىندا ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - ناۋرىز مەيرامىنا ارناپ، قىتاي قازاق ەسترادا جۇلدىزدارىنىڭ ورىنداۋىمەن «ەلگە سالەم» اتتى ءان كەشىن ۇيىمداستىرماق. وسىعان وراي جوبا جەتەكشىسى ەربوسىن باۋىرىمىزدان ارنايى سۇحبات الىپ قايتقان ەدىك.

- ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - ناۋرىز مەيرامىنا وراي قويعالى وتىرعان بۇل «ەلگە سالەم» اتتى كونسەرتتەرىڭىز ەلگە كەلگەننەن بەرگى ءبىرىنشى قويعالى وتىرعان ءان كەشتەرىڭىز بە؟

- جوق، وسىعان دەيىن، الماتى، وسكەمەن قالاسىندا، سونداي-اق، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءبىر قاتار اۋداندارىندا تۋرا وسىنداي اتپەن بىرنەشە كونسەرت قويدىق. ال استانادا ءبىرىنشى رەت وتكىزگەلى وتىرمىز.

- العاشقى كونسەرتتەرىڭىزدى ەل قالاي قابىلدادى؟

- وتە جوعارى باعالادى. قاي قالادا، قاي اۋداندا وتكىزسەك تە، كورەرمەن قاۋىمنىڭ قوشامەتىنە بولەندىك. ءتىپتى، زالعا كورەرمەن سىيماي قالعان كەزدەرى دە بولدى.

- ءاربىر ءىستى باستار الدىندا بەلگىلى ءبىر ماقسات بولاتىنى انىق. سىزدەردىڭ كونسەرت بەرۋدەگى باستى ماقساتتارىڭىزدى بىلسەك.

-  ارينە، ءار ءىس بەلگىلى ماقساتپەن ورىندالادى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز - كونسەرت بەرۋ ارقىلى وزگە ەلدەردەگى قانداستارىمىزدى اتاجۇرتىمىزعا شاقىرۋ، شەتتە جۇرگەن قازاق ونەرپازدارىنىڭ ونەرىن ەلگە تانىتۋ. ال مىنا ءان كەشىمىزدى  ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - ناۋرىز مەرەكەسىنە ارناپ وتىرمىز.

- بۇل كونسەرتتە قانداي ونەرپازدار ونەر كورسەتەدى؟

- قىتايداعى قازاق ەستراداسىنىڭ جۇلدىزدارى - احمەتجان رابجان، اينۇر قاجيموللا، «دوس» توبى، جانە مۇباراك قايراتبەك باستاعان تانىمال انشىلەر ءوز ونەرلەرىن ورتاعا سالادى. سونىمەن قاتار ەلگە ەرتەرەك كەلىپ، ونەر ساحناسىندا جۇرگەن ازاماتتار دا ونەر كورسەتەدى. ولاردىڭ ءبىرى - جاقىندا عانا كورەرمەن كوزايىمىنا اينالعان «قازاقستان داۋسى» جوباسىندا باق سىناپ، شيرەك فينالعا دەيىن جەتكەن ءداستۇر اسىلحان ۇلى. بۇل ونەرپازداردىڭ بارلىعى دا جاندى داۋىسپەن ەسترادالىق جانە ءداستۇرلى باعىتتا ءان شىرقايتىن بولادى.

- بۇل كونسەرتتى ۇيىمداستىرۋعا كىمدەر تۇرتكى بولدى؟ بيلىك تاراپىنان قولداۋلار بولدى ما؟

- ەشكىم تۇرتكى بولعان جوق. ءوزىمنىڭ جوبام. بيلىكتەن كومەك سۇراعان جوقپىز. بەلگىلى ورىنداردان رۇقساتىمىزدى الىپ، بارلىق شىعىندارىن ءوز قالتامىزدان شىعارىپ، ۇيىمداستىرىپ جاتىرمىز. ەلگە كەلگەندە «ەل نە بەرەدى» دەپ كەلگەم جوق. ەلگە «نە بەرەم» دەپ كەلگەن ازاماتتاردىڭ ءبىرىمىن. كونسەرت قويۋ مەن ءۇشىن اسا قيىن ەمەس. سەبەبى، وزىمىزدە بارلىق مۋزىكالىق اسپاپتار مەن تەحنيكانىڭ بارلىعى بار. ەشكىمنەن سۇراپ، ەشكىمگە جالىنبايمىز. قىتايداعى كاسىبىم كونسەرتتىك باعدارلامالاردى ۇيىمداستىرۋ بولعاندىقتان بۇل جاعىنان ءبىراز تاجىريبە دە جينادىق. قالاي وتكىزگەندە ارزان بولاتىنىن دا جاقسى بىلەمىز. سوندىقتان بيلەت باعالارىن دا حالىقتىڭ قالتاسى كوتەرەتىندەي ەتىپ جاسادىق. ەڭ قىمبات بيلەت 5 مىڭ تەڭگە بولسا، ەڭ ارزانى 1000 تەڭگە. ءبىز كونسەرت بەرۋ ارقىلى پايدا تاپقالى وتىرعان جوقپىز. بيلەتتەن تۇسكەن اقشا ءوزىن-ءوزى اقتاسا دا جەتىپ جاتىر.

- ءسىز قىتايدا كونسەرتتىك باعدارلارمالار ۇيىمداستىرۋمەن ەسىمىڭىز ەلگە تانىمال بولدى. ال ەلىمىزدە ءوتىپ جاتقان شوۋ-بيزنەستەرگە ارالاسىپ جاتسىز با؟

- ەلگە كەلگەننەن كەيىن، «جىبەك جولى - شوۋ تەحنيكا» دەگەن اتاۋمەن كومپانيا قۇردىم. بۇل كومپانيامنىڭ اتقاراتىن قىزمەتتەرى - كونسەرت ۇيىمداستىرۋ، كونسەرتتەرگە تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، قىتاي مەن قازاق ەلى اراسىنداعى مادەني بايلانىستى ودان ارمەن دامىتۋ. سونىڭ ىشىندە باستى جۇمىسىم - ەلىمىزدە ءوتىپ جاتقان ۇلكەن دەڭگەيدەگى مەرەكەلىك شارالاردى، گالا-كونسەرتتەردى بەزەندىرۋ، شوۋ، اكۋستيكا، LED ەكران بويىنشا ەڭ جاڭا تەحنيكالارمەن ارلەندىرۋ. 2013-جىلدان قازىرگە دەيىن كونسەرت ۇيىمداستىرۋدىڭ سىرتىندا ءبىراز شارۋالار ىستەپ ۇلگەردىك. «دالا داۋسى» فەستيۆالىنىڭ كونسەرتتەرىن، «ناۋرىز» مەرەكەسىنە بايلانىستى قويعان كونسەرتتەردى تەحنيكالىق جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىپ، دەكوراتسياسىن جاسادىق. «ۇلتتىق شوۋعا» كوپتەگەن جۇمىستار ىستەدىك. ەۋرازيا كانالىندا ءجۇرىپ جاتقان «X-factor» جوباسىنىڭ LED ەكراندارىن ءبىز قويىپ جاتىرمىز. ك ت ك ارناسىنداعى «قاباتوۆ شوۋ» ءبىزدىڭ بىرلەستىكتىڭ LED ەكراندارىنىڭ كومەگىمەن قويىلىپ جاتىر. «بەنەفيس شوۋدا» قىزمەت كورسەتىپ جاتقان ءبىزدىڭ «شوۋ-شىراقتارىمىز». باسقادا كوپتەگەن ۇسىنىس، تاپسىرىستار الىپ جاتىرمىز. جالپى ايتقاندا جۇمىسىمىز جامان ەمەس.

- سوندا ءسىز اتاپ وتىرعان وزىق تەحنيكالار وسىعان دەيىن ءبىزدىڭ ەلدە بولماعان با؟

- جوق، ولاي ەمەس. قازىر قاي ەلدەن قانداي تەحنيكا اكەلەم دەسەڭىز سونى الىپ كەلۋگە بولادى. بۇل اپپاراتتاردىڭ بارلىعى دا بار. ءبىر عانا وكىنەرلىگى سول تەحنيكالاردىڭ بارلىعى وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ قولىندا. كەلگەلى بىردە-ءبىر ءوز قانداسىمىزدىڭ وسىنداي قىزمەتپەن كوزگە ءتۇسىپ جۇرگەنىن كورگەن جوقپىن. ءبىز وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋىمىز كەرەك. مەنىڭ قىتايداعى «جاڭا اۋەن» كونسەرتتىك كومپانيام ءالى جۇمىسىن جالعاستىرىپ جاتىر. وندا وسى كاسىپپەن 40-50 ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىرمىن. ال ەلگە كەلگەن سوڭ دا 20 ادامعا جۇمىس بەرىپ، وسى كاسىپكە باۋلىپ جاتىرمىن.

- ءوزىڭىز بۇل ونەرگە قالاي كەلدىڭىز؟

- مەن نەگىزى ونەرگە قىزىققانىم بولماسا، ءانشى، كۇيشى، جىرشى ەمەسپىن. وقىعان ماماندىعىم ەكونوميست. وسى ونەرگە كەلمەس بۇرىن وقىعان ماماندىعىم بويىنشا ءبىر قانشا جىل مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەدىم. ءبىر كۇنى جۇمىستان شىعىپ بارا جاتىپ، ۇرىمجىدەگى بازارلاردىڭ بىرىنەن قازاق انشىلەرى ورىنداعان ءان-جىرلارىنىڭ جيناق تاسپالارىن الماقشى بولىپ بۇرىلا كەتتىم. بارسام ەكى-اق جەردە ساتىلادى ەكەن. ونىڭ ءبىرىن - قىتاي، ءبىرىن - ۇيعىر ساتىپ تۇر. سوسىن، قازاق انشىلەرىنىڭ ءان-كۇي تاسپالارىن نەگە قازاق ساتپايدى دەگەن وي كەلدى. اقىرى جۇمىسىمدى تاستاپ، سول بازارعا سول قىتاي مەن ۇيعىردىڭ قاسىنا بارىپ، قازاقتىڭ ءان-كۇي تاسپالارىن ساتۋعا كىرىستىم. ارى-بەرى وتكەن قازاقتاردىڭ بارلىعى مەنەن الادى. ساۋدام جۇرە باستادى. ءبىر جىلعا تولماي الگى قىتاي مەن ۇيعىردى بازاردان ىعىستىرىپ شىعاردىم. كەيىن دامىتىپ، CD ديسكتەردى ساتا باستادىم. سولاي دا سولاي دامىپ، كونسەرت قوياتىن دارەجەگە جەتتىم. ءتىپتى، مەن تۇڭعىش بولىپ قازاق ەلىندەگى «قازاق كونسەرت» بىرلەستىگى ونەرپازدارىنىڭ، «مۋزارت» پەن «شانشار» سەكىلدى كوپتەگەن ونەر توبى مەن تەاترلاردى، مارقۇم ورازالى دوسبوسىنوۆ باستاعان ايتىسكەرلەردى شاقىرىپ، قىتايلىق قانداستارىمىزعا كونسەرت قويدىردىم. قىتايدا ءشامشى قالداياقوۆ پەن مۇقاعالي ماقاتايەۆتى ەسكە الۋ كەشتەرىن وتكىزدىم. ال باسقادا ەل ءۇشىن، ۇلت ءۇشىن ىستەگەن جۇمىستارىم جەتەرلىك. ونىڭ بارلىعىن ماقتانعانداي ايتا بەرۋدىڭ قاجەتى شامالى.

- الدا تاعى قانداي جوسپارلارىڭىز بار؟ بيىل قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى تويلانعالى جاتقانىن جاقسى بىلەسىز. بۇل ايتۋلى شاراعا قوسار قانداي ۇلەستەرىڭىز بار؟

- جوسپارىمىز وتە كوپ. بىرتە-بىرتە كەلە جاتىرمىز. ال قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلىعىنا ءبىر ۇلكەن قويىلىم قويساق دەگەن جوسپارىمىز بار. ونى تويعا جاقىنداعاندا ايتاتىن بولامىز.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت! ىستەرىڭىز ىلگەرى باسا بەرسىن...

سۇحباتتاسقان كۇنسۇلتان وتارباي