قىتايداعى قولى - ونەرلى، ويى - ورەلى قانداسىمىز - ايدىن مولداحىمەت ۇلى - فوتو

استانا. قازاقپارات - «ونەر - تۋادا قانىمەن، انا سۇتىمەن كەلەدى» دەگەنگە ءوز باسىم سەنەمىن. شىندىعىنا كەلسەك، اللانىڭ تاعدىرعا جازعانىنان ەشكىمدە اسا المايدى. ءبىر قىزىعى، ءبىز ونى ولاي ويلاي بەرمەيمىز. «ول - تالانىت، ول - قاسيەت، ول - ەرەكشەلىك» دەپ سانايمىز.

ال ارى قاراي ۇڭىلسەك، ونىڭ تاعدىرعا بەرىلگەن اللانىڭ سىيى ەكەنىن ابدەن بىلۋگە بولادى. مەن بۇل جەردە ءوز كوزقارىسىمدى عانا ايتىپ وتىرمىن. تالانتتى ادامدى ءار قىرىنان تانۋ كەز كەلگەن ادامنىڭ ءوز ەركىندە. مەنىڭ تۇيسىگىم وسىلاي سەزەدى.

1981-جىلى قىتايدىڭ ش ۇ ا ر - نىڭ ىلە وبىلىسى، قۇلجا اۋدانى، اۋليە قىستاعىندا دۇنيەگە كەلگەن ايدىن مولداحىمەت ۇلى دا قانىندا بار، جانىندا بار تالانتىمەن كورىنىپ جۇرگەن ازامات. ونىڭ قولىنان شىققان سان الۋان ونەردى كورگەندە ەرىكسىز كىدىرەسىز. ءبىز بىلە بەرمەيتىن قازاقتىڭ وسىنداي جىگىتتەرىن كورىپ، ءوزىڭنىڭ قازاق ەكەنىڭە قۋانباسقا بولماس.

ايدىن اسپازدىق ماماندىعىن 2001-جىلى بىتىرگەن. ءوزى وقىعان وقۋ ورنىن جاقسى ناتيجەمەن بىتىرگەن ول، بەلدى ءبىر ورىننىڭ اسپازى بولىپ ىستەيدى. ءوز كاسىبىنە شوگەل ايدىننىڭ قولىنان شىققان ءاربىر تاعامنىڭ ءدامى بولەك. ول ءوزىنىڭ ماماندىعىن جان-تانىمەن جاقسى كورەتىنى سونشا، ءارتۇرلى بايقاۋلارعا قاتىسىپ، جۇلدەلى ورىندار ەنشىلەپ، ەل كوزىنە تۇسە باستاعالى دا ءبىراز جىلدىڭ ءجۇزى بولدى.

2010-جىلى قىتايدا رەسپۋبليكا كولەمىندە وتكەن «20-رەتكى جوڭگو اسپازدار مەرەكەسى» مەن «مۇسىلمان تاعامدارى مادەنيەت فەستيۆالىنە» قاتىسىپ كۇمىس جۇلدەنى يەمدەنگەن ول شىنجاڭ قازاقتارىنا ۇلكەن ابىروي سىيلادى. بۇل جارىستىڭ ماقساتىنىڭ ءوزى - وسى ەلدەگى اسپازداردى جانە ۇلتتىق تاعامداعى ەرەكشەلىكتەردى الەمگە تانتۋ ەكەنىن ايقىن اڭعارۋعا بولاتىن ەدى. قىتاي بويىنشا 300 گە تارتا ءار ۇلتتىڭ وكىلدەرى قاتىسقان بۇل سايىسقا ايدىننىڭ الىپ شىققان تاعام ءتۇرى قازاقتىڭ نارىنى مەن قاتتاما سامساسى بولاتىن. ول ءوز قولىنان شىققان تۋىندىسىمەن كەلگەن جۇرتتى تاڭقالدىردى. سەبەبى، باسقا ۇلتتاردان قاتىسقانداردىڭ كوبى بۇرىننان تاجىريبەسى مول، تالاي جارىستاردا ۇلكەن جۇلدەلەرگە يە بولىپ جۇرگەن اسپازدار ەكەن. ايدىن مۇنداي جارىسقا ءبىرىنشى رەت تاۋەكەل ەتىپ، قازاق ۇلتىنىڭ ەرەكشەلىگىن كورسەتۋ نەگىزىندە قاتىسقانىن اڭعارتتى.

ايدىن تەك ءبىر عانا ماماندىقتىڭ سوڭىندا جۇرگەن جوق. ول بويىنداعى ارتىقشىلىقتارىن حالىقتىڭ قاجەتىنە كورسەتۋمەن كەلەدى. سونىڭ ءبىرى - حاتكەرلىك ونەرى. ول بۇل جاعىناندا كوزگە ءتۇسىپ، ءتۇرلى جارىستارعا قاتىسىپ ءجۇر. «قىتاي قازاق حاتكەرلىك» كورمەسىنە قاتىسىپ جۇلدەلى ورىننان كورىنگەن ول الداعى ۋاقىتتا دا ءوزىنىڭ بۇل سالاداعى ورەسىن شىڭداي تۇسۋگە قۇلشىناتىنىن، ۇلتتىڭ ەرەكشەلىگىن كورسەتەتىنىن ايتتى.

«جىگىتكە جەتى ونەر دە ازدىق ەتەدى» دەگەندەي، ايدىننىڭ جازعان تارتىمدى ماقالالارى، اۋدارمالارى، حاتكەرلىك جايلى كوزقاراستارى «شىنجياڭ گازەتى»، «ىلە گازەتى»، «ىلە جاستارى» سياقتى بەلگىلى باسىلىمداردا ءجيى جارىق كورگەن. ون ساۋساعىنان ونەر تامعان، ونەرىن حالقىنا سىيلاپ جۇرگەن ايدىننىڭ جاساعان ءتۇرلى قولونەر بۇيىمدارى كورگەننىڭ كوزىن سۇرىندىرەدى. ءتۇرلى مارجانداردان جاساعان بۇيىمدارى مەن جەمىس-جيدەك، كوكونىستەردەن جاسالعان ويۋلى تاعامداردى كورگەندە جەۋگە قيمايسىز. بۇل ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىن شەبەرلىك دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى.

ول جاساعان كەز كەلگەن تۋىندىنىڭ سۇرانىسقا يە ەكەنىنە ءوزىم دە كۋا بولدىم. ءبىز بىلمەيتىن تاعى دا ونەرى بار سياقتى. ويتكەنى ءبىر سوزىندە «ادام شىنداپ قۇلشىنسا بارىنە دە قول جەتكىزەدى، مەن ءالى تالاي قول جەتكىزەتىن جۇمىستاردى كوزدەپ ءجۇرمىن» دەگەن ەدى. سول سوزىنە قاراعاندا، بۇل جىگىتتىڭ بويىندا جەتى ونەر ەمەس، جەتەرلىك ونەر بار سياقتى.

مەن ايدىننىڭ قولعا العان ءىسىن ناتيجەمەن اياقتاماي تىنبايتىن سوزىنەن-اق بايقادىم. ول ءوزىن ەشقانداي بوس قالۋعا داعدىلاندىرماپتى. «بوس وتىرۋدىڭ ءوزى - اۋرۋ دەپ ويلايمىن» دەيدى. اسىرەسە جاستاردىڭ بوس بولۋى - جالقاۋلىقتىڭ بەلگىسى دەپ قارايتىنىن جاسىرعان جوق. راسىندا كەيبىر جاستارىمىز اكە-شەشەگە قول ارتادى. ونەرى بولماسا دا، ءوزىن دۇرىس الىپ ءجۇرۋدىڭ ءوزى، اكە-شەشە ءۇشىن ۇلكەن كومەك ەكەنىن جاسىرۋعا بولماس مىنا قوعامدا. ال ايدىن سياقتى شەبەر قازاق جىگىتتەرىنىڭ جولى اشىق، ويلاعان ماقساتى ورىندالسىن! - دەيمىز، شىن نيتپەن.

اۆتور: ءلاززات يگىسىن

baq.kz