بابالار ءسوزى: شوقاننىڭ قازاسىن ەستىرتۋ
بۇل جوبا اياسىندا «بابالار ءسوزى»، «قازاق حاندارى»، «ەجەلگى قالالار تاريحى»، «حالىق قازىناسى» قاتارلى جاڭا ايدارلار اشىلدى.
«بابالار ءسوزى» ايدارى نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر- تولعاۋلارى، قيسسا- داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى.
«قازاق حاندارى» ايدارىندا تاريحىمىزدا ەلىنە قورعان بولعان حانداردىڭ ءومىرى تۋرالى دەرەكتەر بەرىلەدى. ال «ەجەلگى قالالار تاريحى» ايدارىنا قازاق دالاسىنداعى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە قالالاردىڭ تاريحى تۋرالى جازبالار جاريالانادى.
«حالىق قازىناسى» ايدارى بويىنشا، قازاقستانداعى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت- داستۇرلەرى، قولونەر، قارۋ- جاراقتارى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىلمەك. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانىپ وتىرادى.
***
قازاقتىڭ اتاقتى عالىمى، بەلگىلى اعارتۋشى، ءارى ساياحاتشى شوقان ءۋاليحانوۆ قايتىس بولعاندا، تەزەك تورە ونى شىڭعىس سۇلتانعا ەلدىڭ باستى ادامدارى ارقىلى ەستىرتەدى...
تەزەكتىڭ سۋىت حابارلاۋى بويىنشا، اتىعاي كەلدىبەك ءبي مەن ادىلبەك باتىر كوپ نوكەر ەرتىپ شىڭعىس سۇلتاننىڭ ۇيىنە كەلىپ تۇسەدى. كەلسە، سۇلتان ىشتەي سەسكەنىپ وتىر ەكەن. كەلدىبەك ءبي ويلى پىشىنمەن جادىراي سويلەپ:
- تورە، دۇنيەدە نە قىمبات؟ - دەيدى.
- ادام قىمبات، - دەپتى شىڭعىس.
- ادامعا نە قىمبات؟
- بالا قىمبات، ەگەر سۇيەنىش بولار پەرزەنت تۋسا...
- جانسىزدا نە قىمبات ەكەن؟
- جانسىزدا قىمبات گاۋھار دەۋشى ەدى...
- تەڭىزدىڭ تۇڭعيىق جاتقان سول گاۋھاردىڭ دا يەسى بولا ما؟
- ە، يەسىز دۇنيە بار دەيسىڭ بە، ءار نارسەنىڭ ەكى يەسى بار عوي.
- ەگەر وسى جاندى- جانسىز ەڭ قىمباتتىعا سول ەكى يەسى تالاسسا، قايسىسى الار ەدى، - دەگەندە، شىڭعىس تورە: «ەڭ كۇشتىسى، كۇشتىسى الادى» دەپ ءوز سانىن ءبىر سوعىپتى دا: - مەنىڭ گاۋھارىم مۇحاممەد قاناپياعا ءتاڭىردىڭ وعى تيگەن ەكەن عوي»، - دەپ وكىرە جىلاپ، جەر باۋىرلاپ جاتىپ الىپتى.
كەلدىبەك ءبي توقتاۋ ايتىپ:
- ۋا، سۇلتان، بالا سىزدىكى ەدى، باقىتى حالىقتىكى ەدى. پۇلسىز بەردى، قۇنسىز الدى، نە شارا! - دەپ كەمسەڭدەپ، توڭىرەگىنە كوز تاستاعاندا، ۇيدەگىلەردىڭ ءبارى ەڭىرەپتى.