جۇمابەك تۇرسىن: ءار جەڭىسىمنەن كەيىن «قارا جورعا» بيلەيمىن
وسىدان ىلگەرى 43 جاستاعى اسا تاجىريبەلى قىتاي سپورتشىسىمەن جەكپە-جەكتە قىتاي ەلىنىڭ ۇكىلەگىن ۇزدىگىن «ۇيىقتاتىپ»، «ايبارلى جولبارىس» اتاعىن يەلەندى. قازىرگە دەيىن 30 دان استام جەكپە جەك وتكىزىپ، بارىندە جەڭىسكە جەتكەن. مۇنىمەن قوسا قىتايعا قوناق بولىپ كەلگەن شەتەلدىك «جۋان جۇدىرىقتاردىڭ» دا تالايىنا جەڭىلىستىڭ اشى ءدامىن تاتقىزدى.
جۋىردا، شەكارا اسىپ، شەتەلدە باعىن سىناعان قاراكوزىمىز UFC- ءدىڭ ەكى جارىسىندا دا كانىگى قارسىلاستارىنان ايلاسىن اسىرا الماعانىن كورىپ، بارماق تىستەگەن جايىمىز بار. «ات سۇرىنبەي جەر تانىماس، ەر سۇرىنبەي ەل تانىماس» دەگەن ەمەس پە، «جەڭىلىس-جەڭىستىڭ اناسى» دەگەن قازاق دانالىعىنا جۇگىنسەك تە، ەرەجەسىز جەكپە-جەكتە قاناتىن كەڭگە جايىپ كەلە جاتقان قانداسىمىزدىڭ جەڭىلىسى ءبىزدى بەي-جاي قالدىرمادى. جەڭىلىستىڭ سەبەبى بىلمەككە تەلەفوننىڭ تۇتقاسىنا جارماسىپ، اتپال ازاماتىزدى سوزگە تارتقان جايىمىز بار...
- اسسالاۋماعالايكۋم، جۇمابەك، 8- قاراشا اۆستراليادا وتكەن UFC ەرەجەسىز جەكپە-جەگىندە قارسىلاسىڭ ايلاسىن اسىرىپ كەتتى. ءوزىڭ بۇل جايلى نە ايتاسىڭ؟
- ءيا، قارسىلاسىم قاپىدا ايلاسىن اسىرىپ كەتتى. نە دەيمىن؟ بۇل جارىس.. . ءارقاشان ميىڭدى سەرگەك ۇستاپ، ساق بولۋىڭ قاجەت. نەگىزى بارعان جەردەگى ورتاعا ۇيلەسە المادىم. مەن ءۇشىن 15 كەلى سالماق تاستاۋ قيىنعا سوقتى. سونىڭ كەسىرىنەن ەكى رەت سالماق ولشەۋدەن وتپەي قالدىم. الايدا، قىسقى اۋا رايىندا سالماق تاستاۋ وڭايعا تۇسپەدى. مۇنان بولەك بۇرىنعى جارىستارىمىزدىڭ بارلىعى كەشكى ساعات 6 دا باستالاتىن. ەندى 10 ساعاتتىق بەلدەۋ پارقى بويىنشا تاڭعى ساعات 8 دە باستالدى. تاڭعى 6 دان باستاپ دايىندالدىق. نەگىزى ۋاقىت پارقى ما، جوق الدە ورتاعا ۇيلەسپەۋشىلىك پە بارعاننان ۇيقىنىڭ مازاسى كەتىپ، سول كۇنى ءوزىمدى سەرگەك ۇستاي المادىم. ونان كەيىن، قارسىلاسىمنىڭ بۇرىنعى جارىستارىنىڭ كوپ ۆيدەولارىن كورگەن بولاتىنبىز. ءبىزدىڭ زەرتتەۋىمىزشە، قارسىلاسىمنىڭ اياقپەن شابۋىلدايتىن، ءجيى تەبەتىن ونەرى بولماعان. كوبىندە اياققا تەۋىپ، شالىپ جىعادى ەكەن.
ءبىز تەك سونىڭ الدىن الۋ جاتتىعۋىن جاساعان ەدىك. امال قانشا؟ جارىس ولاي بولمادى. ونىڭ جارىسقا تولىق دايىندالعانى، تەحنيكالىق ورەسىنىڭ جوعارىلىعى بەلگىلى بولدى. ەندىگى جەردە، شەتەلدەگى جارىسقا ۇزاعىنان دايىندالۋ كەرەك سەكىلدى. ول ءۇشىن جارىس بولاتىن نەمەسە سول جەرمەن شامالاس جەردە ۇزاق جاتتىعۋ جاساۋ كەرەك. قازىر قىتايدا بۇل تۇردەگى جارىستىڭ الدىن ءوزىمىز باستاپ تۇرعان سوڭ، جاتتىعۋ جاساۋ ورەمىز دە ءوز توڭىرەگىمىزدە بولماق. نەگىزى تايلاند، ا ق ش سەكىلدى وسى سپورت ءتۇرى كاسىپتىك دەڭگەيدە دامىعان ەلدەرگە بارىپ، سول ەلدىڭ مىقتىلارىمەن بىرگە جاتتىعۋ جاساپ، تاجىريبە الماستىرۋ كەرەك ەكەن.
- جارىس كەسكىنىڭدى كورىپ وتىرىپ، مىنانداي ماسەلەنى بايقادىم. قارسىلاسىڭدى جەڭگەننەن كەيىن شارشى الاڭعا قازاقتىڭ اداي كۇيىن كۇمبىرلەتىپ، «قارا جورعا» بيىنەن كەيىن اينالاڭداعىلارمەن قۇشاقتاسىپ، شارشى الاڭعا كوتەرىلەسىڭ. ءبىراق قارسىلاسىڭا ۇقسامايتىنى، سەن ولاردى ءوزىڭ بارىپ قۇشاقتاپ، جارىسىڭا مەدەت تىلەپ جۇرەسىڭ. شىركىن سول ساتتە قازاقتىڭ جىگىتتەرى جانىڭدا بولسا نەمەسە باپكەرىڭ قازاقتان بولسا، ۇرانىن شىرقاپ، باسىنا كوتەرىپ، سەنىڭ ايباتىڭدى اسىرىپ، جانىڭا كۇش-قۋات سىيلايتىن ەدى. سەن سول كەزدە وسىنداي كۇشكە مۇقتاج بولعان با ەدىڭ؟
- ءيا، دۇرىس ايتاسىز. مەنىڭ قىتايدا وتكەن جارىستارىمدا ءوز قاراكوزدەرىمىز كوپ جانكۇيەر بولاتىن. سەبەبى، ونىڭ كوبىسى ىشكى قىتايدا جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ جاتقان ستۋدەنت جاستار ەدى. سولار ءار جەكپە-جەك سايىن مەدەت بەرىپ، ايعايلاعان داۋىستارىن ەسىتىپ، كوڭىلىم سونداي شاتتانىپ، دەنەمە رياسىز ەرەكشە كۇش جينالاتىن. ءتىپتى، شاتتىقتان «قارا جورعا» ءبيىن بيلەپ، باتىرلارشا ساداق اتۋ ارەكەتىن ىستەيتىنمىن. ال، شەتەلدەگى جارىستارعا ۇنەمى جالعىز شىعامىن. بارلىعى مەن ءۇشىن جات جەر، بەيتانىس سەزىلەدى. كەي-كەيدە كوڭىلىڭ قاتتى قۇلازيدى. قاسىمدا ەرىپ جۇرەتىن قازاق جىگىتتەرى ۆيزا الۋ ماسەلەسى شەشىلسە، اللا قالاسا بارلىعى ءوز ساتىمەن بولادى. قۋانتارلعى، ا ق ش-تاعى جەكپە-جەگىمە قازاقستاننان كەلگەن بىرنەشە اعالارىمىز كەلىپ دەمەۋ بەردى. ارينە قازاقتىڭ داۋسى دا، جانى دا بولەك قوي.
- جۇمابەك، بولاشاقتا سوڭىڭنان ەرگەن ىنىلەرىڭدى وسى ونەرگە باۋلۋ، تاربيەلەۋ تۋرالى جوسپارىڭ بار ما؟ مۇنان تىس ەندىگى جارىستارىڭا قانداي تاجىريبە جيناقتادىڭ؟ قالاي دايىندالماقسىڭ؟
- ءيا، بۇل ونەر ءالى تالاي ەلگە جات. مەن ءوزىم دە بۇل سپورتقا كەيىننەن قاتىستىم. ءبىراز باعىم جانعانداي بولدى. بارلىعى بابامىزدان دارىعان باتىرلىق قاسيەتتىڭ بويىمىزداعى ۇشقىنى بولار. اتا-بابالارىمىز جاۋىنگەر بولدى. ءبىز سول بابالاردىڭ ۇرپاقتارىمىز. بەيبىت زاماندا ءوزىمىزدىڭ كۇشتى ەكەنىمىزدى دالەلدەۋدىڭ ءساتى تۋىپ تۇر. بۇعان قازاق جاستارىنىڭ كۇش-قۋاتى ابدەن جەتەدى. شاكىرت تاربيەلەۋدى بۇرىننان ويلاپ ءجۇرمىن. اللا قالاسا ارتىمنان ەرگەن ىنىلەرىمدى جاتتىقتىراتىن كلۋب اشامىن دەپ جوسپارلاپ ءجۇرمىن. قۇداي قالاسا بارلىعى بولار. «جالعىزدىڭ شاڭى شىقپاس» دەگەندەي وسى سپورتپەن اينالىساتىن قازاق جاستارى كوبەيسە، ەرتەڭ-اق قازاقتان الەم چەمپيوندارى شىعاتىندىعىنا سەنەمىن.
مەن ءۇشىن بۇل رەتكى جەڭىلىس ساباق الاتىن، كەلەسى جەكپە-جەككە تىڭعىلىقتى دايىندالۋىما مۇمكىندىك تۋدىرىپ وتىر. حالىقارالىق جارىسقا ەندى اياق باستىم. ءوزىمنىڭ سپورتتاعى قابىلەتىمدى شەتىنەن بايقاپ كەلەمىن. «باق شابا ما، باپ شابا ما؟» دەگەندەي، باعىمدى اللادان سۇرايمىن. ال، بابىمدى ءوزىم جاساۋىم كەرەك سياقتى. الدا، UFC- مەن بولعان كەلىسىم بويىنشا سوڭعى ءبىر جارىسىم قالدى. ماۋسىم ايىنا تاياپ وتپەك. جوعارىدا ايتىلعان تاجىريبەلەردى جيناقتاي كەلە، 1- اقپاننان باستاپ، 3 اي ۋاقىت تايلاند، سوڭعى 2 ايدا ا ق ش-قا بارىپ وقۋ-جاتىعۋ جاساۋعا بەكىدىم. وسى جولى ءار جاقتان تولىق دايىندالايىن دەپ وتىرمىن. جارىس وسىمەن توقتاپ قالمايدى. سوندىقتان، ەۋروپا مەن ازياداعى ءىرى دودالارعا بىردەي دايىندالىپ، ءوزىمدى مويىنداتۋدى كوزدەۋدەمىن. ەكى قۇرلىقتاعى جارىستارعا دا كەلىسىم-شارتقا وتىردىم. قىسقاسى مەن ءۇشىن قاتتى ءبىر بەلدەسۋ كەرەك بولىپ تۇر. ەندىگىدە جانىما مەدەت بەرەتىن جورا-جولداستارىم، ءوزىمنىڭ قازاقتارىم جەكپە-جەكتەرىمدە بىرگە بولماق.
- ۋاقىت ءبولىپ اڭگىمەلەسكەنىڭىزگە كوپ راحمەت. وسى ونەردىڭ كوشىن باستاپ ءجۇرسىڭ. جۇك بولسا اۋىر. قانشا جەردەن جىعىلساڭ دا العان بەتىڭنەن قايتپاعايسىڭ. ءارقاشان جارىسىڭدا الەمنىڭ جارتىسىن ات تۇياعىمەن تاپتاپ وتكەن اتا-بابا رۋحىن ەسىڭە العايسىڭ. ال، ءبىز ءارقاشان سەنىڭ تابىسقا جەتۋىڭە تىلەكتەسپىز.
اۆتور: مۇحيت امانتاي ۇلى