بابالار ءسوزى: قۇرمانقۇلدىڭ ناۋرىزبايدىڭ ەرلىگىنە ريزا بولۋى
بۇل جوبا اياسىندا «بابالار ءسوزى»، «قازاق حاندارى»، «ەجەلگى قالالار تاريحى»، «حالىق قازىناسى» ءتارىزدى جاڭا ايدارلار اشىلدى.
«بابالار ءسوزى» ايدارى نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر- تولعاۋلارى، قيسسا- داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى. «قازاق حاندارى» ايدارىندا تاريحىمىزدا ەلىنە قورعان بولعان حانداردىڭ ءومىرى تۋرالى دەرەكتەر بەرىلەدى. ال «ەجەلگى قالالار تاريحى» ايدارىنا قازاق دالاسىنداعى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە قالالاردىڭ تاريحى تۋرالى جازبالار جاريالانادى. «حالىق قازىناسى» ايدارى بويىنشا، قازاقستانداعى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى، قولونەر، قارۋ-جاراقتارى تۋرالى ماعۇلماتتار بەرىلەك. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانىپ وتىرادى.
***
احمەت پراۆيتەل كەنەسارى، ناۋرىزبايدان قورعانۋ ءۇشىن ءبىر بولەك اسكەر ۇستايدى. ول اسكەردىڭ باستىعى قىپشاق رۋىنىڭ ارىق تايپاسىنان شىققان قۇرمانقۇل تۇردىقۇل بالاسى دەگەن باتىر بولادى.
ناۋرىزباي احمەت پراۆيتەلدىڭ ورداسىن شاۋىپ، بىرنەشە قولمەن جىلقىسىن ايداپ كەتەدى.
احمەت پراۆيتەل «اۋلىمدى قايتا ورالىپ شاپپاسىن» دەگەن قاۋىپپەن ءبىر توپ اسكەرىن قاراۋىلعا جىبەرەدى. باستىعى جاڭاعى قۇرمانقۇل.
قۇرمانقۇل اسكەرىن تاۋدىڭ ەتەگىنە ءتۇسىرىپ، ءار جەردەن قاراۋىل قويىپ قاراپ تۇرادى. تاڭ سارعايىپ اتقان كەزدە، تاۋدىڭ باسىنان ەتەكتەگى اسكەرگە قاراي اعىپ كەلە جاتقان جالعىز قارانى كورەدى. الگى قارانىڭ جۇلدىزداي اعۋىمەن قاتار، ەكپىن ءدۇرسىلى تاۋدى سولقىلداتقانداي. بۇل كىم، بۇل نە دەپ اسكەر ۇرەيلەنەدى. قۇرمانقۇل اسكەرىن باستاپ تارتىپكە سالىپ، توبىن جازدىرماي قاز-قاتار ءتىزىلىپ تۇرادى. اعىزىپ كەلە جاتقان ناۋرىزباي ەكەن. ماناعى ءدۇرسىل اقاۋىزدىڭ جەردى تەسىپ كەتكەندەي جەلىسى بولىپ شىعادى. قۇرمانقۇل جانە ونىڭ اسكەرى قورقىپ تەگىس قول قۋسىرىپ اياعىنا باس يەدى. سودان كەيىن ناۋرىزباي امانداسىپ، ءجون سۇراسىپ تىلدەسەدى. سوندا استىنداعى اقاۋىز شيىرشىق اتىپ تىنىش تۇرماي، باسقان جەرىن اياعىمەن جەر وشاق قىپ قازىپ، ەسىك پەن توردەي جەرگە اتىلادى. ناۋرىزباي توقتاتپاسا، اقاۋىز تاپتاپ كەتەردەي، قامىس قۇلاقتارى تاستوبەسىندە، كوزدەرى وتتاي جانعان، تاناۋلارى شەلەكتەي كوككە قارعىپ تۇرادى. ناۋرىزباي ولارمەن تانىسقاننان كەيىن قوش ايتىسىپ، احمەت پراۆيتەلگە جەتكىزۋگە قۇرمانقۇلعا بىرنەشە ءسوز تاپسىرىپ، كەرى قايتادى.
ناۋرىزباي ۇزاڭقىراعان مەزگىلدە وسى قولدىڭ ىشىنەن شابدار دەگەن مىلتىق اتادى. ناۋرىزباي مىلتىقتىڭ داۋسىن ەستىپ، قىلىشىن سۋىرىپ شابدارعا كەلگەندە، شابدار شىداي الماي، قاشىپ، قالىڭ توپتىڭ اراسىنا كىرىپ كەتەدى.
قۇرمانقۇل ناۋرىزبايدىڭ الدىنا بارىپ: «مۇنىڭ ءوزى قالاي بولسا سولاي ەسالاڭ كىسى ەدى»، - دەپ كوپشىلىكتىڭ ناۋرىزبايعا باعىناتىندىعىن ايتادى. «ءا، سولاي ما ەدى؟!»، - دەپ ناۋرىزباي قىلىشىن قىنابىنا سارت ەتكىزىپ سالادى دا، اينالىپ جۇرە بەرەدى. سوندا قۇرمانقۇل: «ناۋرىزبايدىڭ ەرلىگىنە ريزا بولدىم»، - دەپتى.