يساتاي باتىر قالاي قازا تاپتى؟
قارۋلى سالداتتار زەڭبىرەك پەن مىلتىقتىڭ وعىن جاۋدىرادى. قارۋسىز ەرگەن يساتايدىڭ نوكەرلەرى جاۋعا قاتتى تويتارىس بەرە المايدى. قورىققان قارۋسىز ادامداردىڭ اراسىندا قوبالجۋ پايدا بولادى. كەيبىرەۋلەر ءوز بەتىمەن قاشىپ كەتەدى. نارىننىڭ «قۋانىش قورىعى» دەگەن جەردە قۋىپ جەتەدى. سول جەردە يساتايدىڭ اقبوز اتى وققا ۇشىپ ولەدى. وسى شايقاستا رىسالى، قالدىباي دەگەن يساتايدىڭ ەكى باتىرى دا قازا تابادى. سودان كەيىن ونىڭ قولى بىتىرايدى.
يساتاي مەن ماحامبەت قاسىندا قالعان از عانا قوسشىلارىمەن جايىقتىڭ ارعى بەتىنە وتەدى. ول بەتتەگى سۇلتانسيىقتىڭ باتىرلارىنان كومەك سۇرايدى. ونىڭ ىشىندە كوتىبار، جۇمىر، ساسىق، ساربوپە، ساتاي دەگەندەر بولىپتى. ولار وتىز باتىر، ەكى مىڭ كىسى قول دايارلاپ بەرەدى.
كوتىبار باتىر يساتايدى شىعارىپ سالىپ تۇرىپ: «مىناۋ كۇرەڭ ات جۇيرىك، قۋسا، جەتەدى، قاشسا، قۇتىلادى، تەك ساپارى جولسىز. مىناۋ كۇرەڭ ات توساڭداي شابادى، ءبىراق ساپارى جولدى، بىرەۋىن ءمىنىپ كەت»، - دەيدى. سوندا يساتاي:
«جىلقى ءيتتىڭ جولى، جولسىزىنا قاراعان ساپار بار ما؟ جۇيرىگىن مىنەمىن»، - دەيدى.
كوتىبار: «اناۋ تاۋ باسىنداعى بيىك تام - اتاڭ اعاتايدىڭ تامى. «ءولى ريزا بولماي، ءتىرى بايىمايدى» دەگەن، باسىنا بارىپ زيارات ەتىپ كەت»، - دەيدى. يساتاي تۇرىپ: «ءاي، باتىر-اي، سول مىنەزىڭ بار بولسىن-اۋ. الدەقاشان قۋراپ قالعان سۇيەكتە نە بار؟» - دەيدى.
يساتايدىڭ بۇل سوزىنە كوتىبار ىشىنەن رەنجىپ، سول جەردە قوشتاسىپ قالادى. يساتاي وتىز باتىر، ەكى مىڭ كىسىمەن ەكى كۇنشىلىك شولەيتتەن ءوتىپ، سۋعا جەتەمىز دەپ جۇرەدى. ىشىندە حان جاقتى جانسىزدار الدە قاشان حابار بەرىپ، ورىنبوردان شىققان سولداتتار ول سۋعا بۇلاردان بۇرىن بارىپ، كۇتىپ جاتادى. يساتاي ءتۇس كەزىندە وتىز باتىرىمەن سۋعا كەلىپ قۇلايدى. اسكەر كەيىندەۋ قالعان ەكەن. ورىس سالداتتارى تۇس-تۇستان دۇرسە قويا بەرەدى. قارۋلى اسكەردەن يساتايلار قاشىپ، كەيىن اسكەرگە قاراي شەگىنەدى. سولداتتار جەتەر بولعان سوڭ، جولسىز جۇيرىك كۇرەڭمەن ساداقتاپ وق اتىپ، اسكەردى بوگەيدى.
ءوزى سول مەزگىلدە جالعىز قالادى. اسكەر ءالى كەيىندە، قاسىنداعى باتىرلارى كەيىن شەگىنە بەرەدى. سول ۋاقىتتا ءبىر اتتى ادام شاۋىپ كەلىپ، اتىنان ءتۇسىپ اتقاندا، جولسىز كۇرەڭنىڭ وكپەسىنەن وق ءوتىپ، جىعىلادى. اتىنان ءتۇسىپ اتقان ورىس سولداتتارىنىڭ مەرگەنى بولادى. سول بويدا يساتايدى قورشاپ الادى. ونى كورىپ تۇرعان ماحامبەت پەن يساتايدىڭ ۇلكەن بالاسى وسپان قورشاپ تۇرعان قولدى قاق جارىپ قايتا كەلسە، يساتاي قۇبىلاعا قارسى قاراپ وتىر ەكەن.
اقتابان اتتى جەتەلەپ كەلىپ: «ءمىن مىنا اتقا!» - دەگەندە، يساتاي: «جاڭگىردى جەتى مىڭ كىسىمەن شابامىن دەپ ەدىم، ساقىرعا كەلىپ وتىز باتىر ەكى مىڭ كىسىمەن قارسىلاسقان دۇشپانعا قايرات كورسەتەم دەپ ەدى. «قىساڭشىلىق كەلگەندە ءبىر تايعا مىڭگەسىپ قاشتى» دەپ دوسىم دا، دۇشپانىم دا ايتار. ماعان كەلگەن ۋاقىت بولار، جولدارىڭنان قالماڭدار، شىراقتارىم!» - دەيدى.
سوندا ماحامبەت رەنجىپ: «بۇل بويلاي وسىلاي ەتەدى عوي، قوش بول!» - دەپ قورشاپ تۇرعان اسكەردى قاق جارىپ شىعىپ كەتىپتى.
سودان كەيىن اسكەرلەر يساتايدىڭ باسىن كەسىپ، نايزاعا شانشىپ جوعارى كوتەرەدى. ورىنبوردان شىققان اسكەر ءىسىن ءبىتىرىپ كەرى قايتادى. يساتايدىڭ اسكەرى تارايدى.
ماحامبەتتىڭ سول جاقتا ءجۇرىپ حان ادامدارىنىڭ ولتىرگەنى بەلگىلى. ال يساتايدىڭ بالاسى وسپان ۇرگەنىشكە بارىپ، ونىڭ حانىنا جولداس بولا ءجۇرىپ، سول جاقتان ايەل الىپ، ەكى بالالى بولعان سوڭ اۋىرىپ، ءوز جاستىعىنان قايتىس بولىپتى دەيدى.
يساتايدىڭ ءدۇيىن-بايان دەگەن بالاسى ەلدە ورنىندا قالادى. ونان وتەپقالي تۋادى. وتەپقالي - 1916-جىلعى پاتشاعا جىگىت بەرمەي حالىقتىڭ قوبالجۋىنا قاتىسقانى ءۇشىن ۇستالىپ، استراحاننىڭ تۇرمەسىندە جاتقان ادامنىڭ ءبىرى.
«بابالار ءسوزى»