اۋىزەكى اڭگىمەلەر. اباي مەن قياسباي
(ءبىرىنشى اڭگىمە)
ءبىر كۇنى قياسباي اباي اۋىلىنا كەلەدى. اباي ونى جاقسىلاپ قوناق ەتەدى. قياسبايدىڭ تاپقىرلىعىنا قىزىققان اباي ادەيى ءسوز تارتىپ، اتتانارىندا ونىڭ بۇيىمتايىن سۇراپتى. قياسباي بالالارىنا كوجە-قاتىق سۇراي كەلگەنىن ايتادى. سوندا اباي بايبىشەسىنە:
- مىنا قياسبايدى ەتحاناعا كىرگىز، قالاعانىنشا ەت الىپ شىقسىن، - دەيدى. ەتحانادا ءبىراز كىدىرگەن قياسباي قويدىڭ باسى مەن ءتورت سيراعىن عانا الىپ شىعادى. بۇعان تاڭدانعان اباي ونىڭ ءمانىسىن سۇراعاندا، قياسباي قولما-قول:
- باسى، ءتورت اياعى بار قوي جەتەككە جۇرە بەرمەي مە؟ - دەپ جاۋاپ بەرەدى. سوزدەن جەڭىلگەن اباي:
- ەندەشە، قورادان تاڭداپ ءبىر قوي ال، - دەيدى. قياسباي قوراداعى قويدى ول شەتىنەن بۇ شەتىنە بىتىراتىپ قۋا بەرەدى. ءبىراق ەشقايسىسىن ۇستامايدى. «مۇندا ءبىر ءمان بار شىعار» دەگەن ويمەن اباي ونى توقتاتىپ الىپ، سەبەبىن سۇرايدى. سوندا قياسباي:
- الدىما سالىپ ايداپ اكەتەمىن دەسەم، جالعىز قوي وتاردان شىعاتىن ەمەس، - دەگەن ەكەن.
سونشا مالدان جالعىز قوي ۇسىنعانىنا قىسىلعان اباي:
- «ءسوز تاپقانعا قولقا جوق»، - دەپ، سول جولى قياسبايعا ايداپ كەتەتىندەي ونشاقتى تۇياق بەرىپتى.
اباي مەن قياسباي
(ەكىنشى اڭگىمە)
قياسباي سىبىزعىشى بولىپتى. ونىڭ قونىشىندا جۇرەتىن ىرعايدان ويىپ، وڭەشپەن قاپتاعان سىبىزعىسى بولادى ەكەن.
ءبىر كۇنى قياسباي سىبىزعىسىن تارتىپ كەلە جاتقانىن اباي ەستىپ، ءبىر جىگىتكە:
- انا قياسباي كەلدى، شاقىر، - دەپتى.
قياسباي كەلىپ وتىرعاننان كەيىن اباي:
- قياسباي، سەنى اقىن دەيدى عوي، ولەڭ ايتشى! - دەپتى. قياسباي سىبىزعىسىن ويناپ، وزىنشە ولەڭدەتىپ قويا بەرىپتى:
- اق سيىردان تۋادى جيرەن ايعىر،
قويعا قاسقىر شابادى شوقاڭ-شوقاڭ.
كوكتەن جاۋىپ كەلەدى بوتالى ىنگەن،
بۋىنعانىم بەلىمدە سەكسەن ارقان.
اباي كوزىنەن جاس اققانشا كۇلىپ، ولەڭىن قايتا ايتقىزىپتى.
اباي مەن قياسباي
(ءۇشىنشى اڭگىمە)
توبىقتىنىڭ شىنجىر بالاق، شۇبار ءتوس شونجارلارى اباي ۇيىندە ءماجىلىس قۇرىپ وتىرادى. وسى ءماجىلىس ۇستىنە كەنەت قياسباي كىرىپ كەلەدى. ەشكىم ونى كەلدىڭ-اۋ، كەتتىڭ-اۋ دەپ ەلەمەيدى. قياسباي ءسال بوگەلىپ تۇرادى دا:
- ۋا، يگى جاقسى تاقسىرلار، - دەيدى داۋىستاپ، - اباي اعامدا وڭاشا ايتارلىق ءبىر شارۋام بار. بارلىعىڭ دا شىعا تۇرىڭدار!
«مىنا نەمە نە دەيدى؟» دەگەندەي، توردە وتىرعاندار تەرىسىنە سىيماي ءدۇرديىسىپ ابايعا قارايدى. اباي:
- ءيا، قياسبايدىڭ وڭاشا ايتارلىق شارۋاسى بولسا، شىعا تۇرىڭىزدار، - دەيدى.
جۇرت امالسىزدان دۇرلىگىپ سىرتقا بەتتەيدى.
- نەمەنە، قياسجان؟ - دەيدى اباي وڭاشا قالعان سوڭ.
- اباي اعا، ماعان ۇرىسا كورمە، جاڭاعى يتتەردىڭ مەنى ادام قۇرلى كورمەدى. سولارعا ءوزىمنىڭ كۇشىمدى كورسەتەيىن دەپ، ادەيى ايتىپ ەدىم، - دەيدى قياسباي.
- قياس، ريزامىن. تاپقىرلىعىڭ ءۇشىن قوي بەرەيىن، الىپ كەتە الاسىڭ با؟ - دەيدى اباي ىشەگى قاتقانشا كۇلىپ.
- الىپ كەتپەيتىن نەسى بار، - دەيدى قياسباي قۋلانا جىميىپ، - اباي اعام وڭگەرتەدى دەيمىسىڭ، ايداتادى دا جىبەردى.
- «ءسوز تاپقانعا قولقا جوق»، - دەپ اباي وعان ون شاقتى قوي ايداتىپ جىبەرىپتى.
اباي مەن قياسباي
(ءتورتىنشى اڭگىمە)
قياسباي ساقا جىگىت بولعانشا ۇيلەنبەپتى. ءبىر كۇنى اباي وعان:
- وسى سەنىڭ نە ويلاعانىڭ بار؟ ۇيلەنەتىن ۋاقىتىڭ جەتتى ەمەس پە؟ - دەپتى.
- ۇناتقان قىزىمدى اپەرسەڭ، ۇيلەنەمىن.
- اپەرەيىن.
- الدىمەن قىز قاراپ كورەيىن. سودان سوڭ ۇناتقانىمدى وزىڭە كەلىپ ايتارمىن.
ءبىر كۇنى قازاننىڭ قارا بورانى سوعىپ تۇرعاندا، قياسباي ەبىل-دەبىل بوپ ابايدىڭ ۇيىنە جەتىپ كەلىپتى.
- اباي اعا، تەزىرەك شىقشى، ۇناتقان قىزىمدى كورسەتەيىن.
اباي شاپانىن جامىلىپ سىرتقا شىقسا، جامىراعان بۇزاۋىنا قاراي جۇگىرىپ بارا جاتقان قىزدى كورسەتىپ:
- اناۋ! - دەپتى قياسباي.
- ەكەۋىڭ بىرىگىپ، شارۋا ۇرىپ كەتە الاسىڭدار ما؟ - دەيدى اباي ءسال ويلانىپ.
- نەسى بار، سىزگە ۇناماي تۇر ما؟
- قايدام...
- ەندەشە، ءوز كوزىڭىزدى بىلاي الىپ قويىپ، ورنىنا مەنىڭ كوزىمدى سالىپ تاعى ءبىر قاراڭىزشى، - دەپتى قياسباي.
- سەزىم ايناسى - كوز، ادىلەت قازىعى - اتالى ءسوز، - دەپتى اباي، - ايتقانىڭ بولسىن. قۇدالىققا كىسى جىبەرەيىن.
اباي مەن قياسباي
(بەسىنشى اڭگىمە)
قياسباي بىردە ابايدىڭ ۇيىنە كىرىپ كەلىپتى. باسىنا كيگەن قىزىل ەلتىرىنىڭ ءجۇنىن سىرتىنا قاراتىپ، پۇشپاعىنان بايلاپ قويىپتى. اباي ونىڭ باسىنا قاراسا قياسباي:
- اباي اعا، سەنى بىلگىش دەيدى، مەنىڭ باسىما كيگەنىم نەنىڭ تەرىسى، تاپشى؟ - دەپتى. اباي كۇلىپ:
- مەن قايدان بىلەيىن، ءوزىڭ ايتپاساڭ، - دەپتى. قياسباي:
- ءبالى، اباي اعا، بۇل اڭ-تاڭنىڭ تەرىسى ەمەس پە، - دەپتى. اباي كوزىنەن جاس اققانشا كۇلىپ:
- جۇرگەن جەرىڭ كۇندە دۋ،
سىرتىڭ - اڭقاۋ، ءىشىڭ -قۋ، - دەپتى.
- تاپتىڭ، اباي اعا، تاپتىڭ، - دەپ قياسباي باسىن يزەپ كۇلىپتى. سونان كەيىن:
- اباي اعا، ماعان مىنا قاعازىڭدى، قارىنداشىڭدى بەرشى، جازايىن، - دەپتى.
- قياس، جازا عوي، - دەپ اباي قاعاز، قارىنداش بەرىپتى.
قياسباي قاعازدىڭ بەتىنە ءيىر-ءيىر ەتىپ شۇبىرتىپ شيمايلاپ شىعىپتى دا:
- اباي اعا، سەنى جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن بىلەدى دەيدى، مىنا جازۋدى وقىشى، - دەپتى. اباي:
- ءاي، قياسباي، مىنا جازعانىڭ وقۋعا كەلمەيدى عوي، - دەپ كۇلىپتى.
- ءاي، اباي اعا-اي، ءسىزدى ەل بوسقا ماقتايدى ەكەن، بۇل ايعىر تىشقانىنىڭ ءىزى ەمەس پە، - دەپتى.
بابالار ءسوزى: ءجۇزتومدىق. - استانا. «فوليانت»، 2013. ت. 96. اۋىزەكى اڭگىمەلەر. -192-196 بەت.