بابالار ءسوزى: شومبال ءبيدى جەڭگەن جۇمات

فوتو: None
استانا. قازاقپارات - «قازاقپارات» حالىقارالىق اقپارات اگەنتتىگى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ 2015 - جىلى قازاق حاندىعى قۇرىلۋىنىڭ 550  جىلدىعىن وتكىزۋ تۋرالى باستاماسىنا وراي عاسىرلار تەرەڭىنەن جەتكەن اتادان قالعان اسىل ءسوزدىڭ مايەگى - «بابالار ءسوزى» اتتى جاڭا جوباسىن ىسكە قوستى.

جوبانىڭ نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر- تولعاۋلارى، قيسسا- داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانىپ وتىرادى.

***

جاڭگىر حاننىڭ بيلەرىنىڭ بىرەۋى نوعاي قازاق بەرىش شومبال ءبي بولىپتى. شومبال ءبيدىڭ قورىتىپ قويعان كولىنەن اعايىندارى ۇرلاپ تۇز ساتىپ، پايدا ەتىپ جۇرەدى. سول كۇندە ءبيدىڭ اۋىلداسى كىرمە كەدەي جۇمات دەگەن جىگىت ۇرلاپ تۇز ساتىپتى دەگەندى ەستىپ، شومبال جۇماتتىڭ جالعىز اتىن ۇرلاتىپ الدىرىپتى. جۇمات اتىنىڭ قولدى بولعانىن، ءبيدىڭ ۇرلاتىپ الدىرىپ وتىرعانىن سەزىپ، بيگە كەلىپ كوپتىڭ الدىندا مىنا ءسوزدى ايتىپتى:

وسى ءبي دەپ ءجۇر ەدىم اقىلدى ءبي،

قورعار دەپ جاقىن تۇگىل، جاتىڭدى ءبي.

حال قىلىپ، اۋقات شەگىپ وتىرعاندا،

الدىردىڭ نە سەبەپتەن اتىمدى، ءبي؟ !

 

وسى ءبي دەپ ءجۇر ەدىم ءبىلىمدى ءبي،

حالىق تۇگىل، حان قايىرماس ءتىلىڭدى، ءبي.

اجالىم ءبىر كىسىدەن بولا كەتسە،

ءجۇر ەدىم ءسىز سۇرار دەپ قۇنىمدى، ءبي.

 

ساقسىنىپ ساۋىسقانداي جۇرسەم داعى،

 اياعىم ءبىر نارسەگە ءىلىندى، ءبي.

 تۇزىڭنان ون ەكى اربا الىپ ەدىم،

سۇراساڭ، ەندى ايتايىن شىنىمدى، ءبي.

 

 ءتاتتىباي، بۇزاي السا، ۇندەمەيسىڭ،

 وسى جەردەن بوتەندىگىم ءبىلىندى، ءبي.

 شيتتەي بالا- شاعا، جالعىز سيىر،

بەرمەسىن بىرەۋگە دە كۇنىمدى، ءبي.

 تۇزىڭا ەكىنشىلەي جۋىماسپىن،

سالسام دا بىلامىققا قولىمدى، ءبي! - دەپتى.

شومبال: « ءجا، ەندى بارشى، اتىڭ ەشقايدا كەتپەس»، - دەپتى. سوڭىنان اتىن دا تاۋىپ بەرىپتى. ءسوز جۇيەسىن تاپقاندا، مال يەسىن تاۋىپتى.