تاۋەلسىزدىك تولعاۋى: مەملەكەتىمىزدىڭ، كوشباسشىمىزدىڭ حالىقارالىق بەدەلى تۇراقتى تۇردە ءوسۋ ۇستىندە

استانا .قازاقپارات - قازاقستان تاۋەلسىزدىگى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تاريحي كوشباسشىلىعىمەن ماڭگىلىك جانە اجىراماستاي بايلانىستا قاراستىرىلاتىندىعى انىق. ءبىزدىڭ ەگەمەندىگىمىزدى قازىرگى دامۋىمىزداعى ءۇش نەگىزگى باعىتقا ءبولىپ قاراستىرۋعا بولادى.

ءبىرىنشى - قازاقستان حالقىنىڭ عاسىرلىق قۇندىلىقتارى مەن جاڭا جەتىستىكتەرىن بەكىتۋ.

1991 - جىلدىڭ 16 - جەلتوقسانىندا ءبىزدىڭ ەلىمىز ءوزىنىڭ كوپتەن كۇتكەن مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگىنە يە بولدى. بۇل ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ بارلىق ۇرپاقتارى ارمانداپ كەلگەن ۇلى باقىتتى ءسات ەدى. بىزگە وسىناۋ ەرەكشە وقيعانى جۇزەگە اسىرۋ باقىتى بۇيىردى.

 تاۋەلسىزدىك جاعدايىنداعى قازاقستان حالقى قىسقا تاريحي مەرزىمدە ءوزىنىڭ ۋاقىت مويىنعا جۇكتەگەن تاعدىرلى مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋعا قابىلەتتى ەكەندىگىن كورسەتە الدى. پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ كوشباسشىلىعىمەن حالقىمىز نارىق ەكونوميكاسىن، قۋاتتى مەملەكەتتى قۇردى. ەلباسىنىڭ ءاردايىم اتاپ كورسەتەتىنىندەي، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم -  ءبىزدىڭ دامۋىمىزدىڭ باسىم باعىتى بولىپ تابىلادى.

قازاقستان تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ سۋبەكتىسىنە اينالىپ، ب ۇ ۇ، ە ق ى ۇ جانە باسقا دا بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ مۇشەسى بولدى. ەلىمىز كوپ قىرلى سىرتقى ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋدا. ءبىز حالىقارالىق شارتتاردى ءاردايىم تۇراقتى ورىنداپ كەلەمىز. مەملەكەتىمىزدىڭ، ءبىزدىڭ كوشباسشىمىزدىڭ حالىقارالىق بەدەلى تۇراقتى تۇردە ءوسۋ ۇستىندە. قازاقستاننىڭ ە ق ى ۇ- عا ءتوراعالىق ەتىپ، 2010 - جىلى استانادا ونىڭ ماڭىزدى ءسامميتىن وتكىزۋى، 2017 - جىلى وتەتىن حالىقارالىق ەكسپو كورمەسىن وتكىزۋ قۇقىعىنا يە بولۋى - وسىنىڭ ۇلكەن دالەلى. ءبىز ءوزىمىزدىڭ رۋحاني مادەنيەتىمىزگە، تاريحىمىزعا جانە دىنىمىزگە جاڭا قىرىنان قاراي باستادىق. قازىرگىزاماندىق قازاقستان الەمدەگى اشىق تا سىيلى مەملەكەتتەردىڭ بىرىنە اينالدى.

 ەكىنشى -  ماڭگىلىك ەل ۇلتتىق يدەياسىن ايشىقتاندىرۋ مەن «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىن جۇزەگە اسىرۋ.

قازاقستان - تابىستى دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەت. ونىڭ ماقسات- مۇراتتارى بولاشاققا باعىتتالعان. وسىعان وراي، پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «ماڭگىلىك ەل» اسا ماڭىزدى ۇلتتىق يدەياسىن ۇسىنىپ، سونىمەن قاتار، ءبىزدىڭ ەلىمىزدى الەمدەگى ەڭ دامىعان 30 مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسۋ مىندەتىن العا قويدى.

پرەزيدەنتتىڭ ءتۇسىندىرۋى بويىنشا يدەيا دەگەنىمىز - قازاقستان مەملەكەتتىلىگىنىڭ بولاشاققا باعىتتالعان جولدارىن ايقىندايتىن ۇلكەن ماسەلە. تەك دامىعان، ەركىن مەملەكەت قانا ءوزىن كەزدەيسوق قيىندىقتاردان قورعاۋ مۇمكىندىگىنە يە بولا الادى.

ماڭگىلىك ەل يدەياسى مەن «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى - مازمۇندى جانە عىلىمي تۇرعىدا نەگىزدەلگەن ەڭبەكتەر. ويتكەنى، تالداۋ ولاردىڭ ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ نەگىزگى ارمانى عانا ەمەس ەكەندىگىن، ولار قازاقستاننىڭ سوڭعى 23 - جىلدا باسىپ وتكەن دامۋ جولدارى مەن قول جەتكىزگەن مۇمكىندىكتەرىنە نەگىزدەلگەندىگىن كورسەتىپ وتىر. قازاقستان قازىرگى كۇنى الدىڭعى قاتارلى نارىق ەكونوميكاسى قالىپتاسقان، تۇراقتى ساياسي جۇيەسى بار، مادەنيەتى دامىعان ەلگە اينالدى.

قازىرگى ۋاقىتتاعى دامىعان ەلدەر تاجىريبەسى قازاقستاننىڭ بولاشاقتا الەمنىڭ ەڭ الدىڭعى قاتارلى ەلدەرىنىڭ قاتارىنا كىرە الاتىندىعىن دالەلدەۋدە. ارينە، ول ءۇشىن ەكونوميكامىزدى، عىلىمىمىزدى، ادامدىق رەسۋرستارىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى قايتا جاڭعىرتۋىمىز قاجەت. ەلىمىز مىنە، وسى جولدا كەلەدى. سوندىقتان دا، ءوزىمىزدىڭ رەسۋرستارىمىز بەن الەۋەتىمىزگە سۇيەنىپ، قارىشتاپ دامىپ كەلەمىز. العا قويعان ماقساتتارعا جەتۋدىڭ، الەمنىڭ الدىڭعى قاتارلى ەلدەرىنىڭ اراسىنان لايىقتى ورىن الۋدىڭ ناقتى مۇمكىندىكتەرى كۇن وتكەن سايىن قالىپتاسۋ ۇستىندە.

وسىنداي ءورشىل مىندەتتەردى شەشۋ كەزىندە يدەيانىڭ ومىردە قالايشا جۇزەگە اساتىندىعى ەرەكشە مانگە يە بولادى. سوندىقتان «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا بۇل يدەيانى جۇزەگە اسىرۋعا ىقپال ەتەتىن نەگىزگى تەتىكتەر مەن امالدارعا ۇلكەن نازار اۋدارىلعان.

ءۇشىنشى - «نۇرلى جول» - قازاقستاندىق تاۋەلسىزدىكتى تۇلعالاندىرۋدىڭ جاڭا بيىگى.

جالعاسىپ كەلە جاتقان جاھاندىق قارجى- ەكونوميكالىق، گەوساياسي داعدارىس، مەملەكەتارالىق قاتىناستاردىڭ كۇردەلەنۋى جاعدايىندا قوسىمشا قاتەرلەر، جاڭا جاھاندىق سىناقتار بۇكىل الەمنىڭ الدىندا پايدا بولىپ، ولار ءبىزدىڭ دامۋىمىزعا دا كولەڭكەسىن تۇسىرۋدە. بۇل قيىندىقتاردى ەڭسەرۋىمىز قاجەت.

مىنە، سوندىقتان دا قازاقستاننىڭ الەمنىڭ الدىڭعى قاتارلى 30 ەلىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋ مىندەتىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ماڭىزدى كەزەڭى رەتىندە پرەزيدەنت ءوزىنىڭ حالىققا ارناعان جولداۋىندا «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول» اتتى جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتىن ۇسىندى.

ەگەر پرەزيدەنت ءوزىنىڭ بۇرىنعى جولداۋىندا ءوندىرىستى جاڭارتۋعا، ونەركاسىپتى دامىتۋعا، ءوندىرىس پەن اۋىل شارۋاشىلىعىندا عىلىمدى قولدانۋعا باستى نازار اۋدارتسا، سوڭعى جولداۋىندا ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىمىزدىڭ جاڭادان پايدا بولعان سىرتقى تاۋەكەلدەرىن ەسكەرە وتىرىپ، جاڭا كەڭ كولەمدى ەكونوميكالىق باعدارلامانى دايىنداتتى. «نۇرلى جول» اتالاتىن بۇل باعدارلامادا ەكونوميكانىڭ وسىمىنە نەعۇرلىم مول مۋلتيپليكاتيۆتىك تيىمدىكتەر بەرەتىن سالالاردى قولداۋ ارقىلى ەكونوميكالىق ساياساتتى قايىرا باعىتتاۋعا، قۇرىلىمدىق رەفورمالاردى جالعاستىرۋعا ءمان بەرىلگەن.

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ۇلتتىق قوردا شوعىرلانعان قاراجاتتان 2017 - جىلعا دەيىن ءار جىل سايىن 3 ميلليارد دوللار ەكونوميكالىق قيىندىقتاردى ەڭسەرۋ جانە ەكونوميكالىق ءوسىمدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ءبولىنىپ وتىرماق. بۇل رەسۋرستار كولىك- لوگيستيكالىق، ەنەرگەتيكالىق، يندۋستريالىق، الەۋمەتتىك- ينفراقۇرىلىمدىق دامۋعا، تۇرعىن ءۇي ينفراقۇرىلىمدارىن، سۋ جانە جىلۋ جۇيەلەرىن نىعايتۋعا، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋعا باعىتتالاتىن بولادى.

ينفراقۇرىلىمدىق دامۋدىڭ بەس جىلعا ەسەپتەلگەن جوسپارى - جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ وزەگىنە اينالدى. وسى ارقىلى تەك جول سالۋدىڭ ەسەبىنەن عانا 200 مىڭ جۇمىس ورنى قۇرىلادى. بۇل ءوز كەزەگىندە، حالىقتىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋىن جانە تابىسىنىڭ ءوسۋىن قامتاماسىز ەتەدى. استانادان ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىنە اۆتوكولىك، تەمىرجول جانە اۋە ماگيسترالدارى تارايتىنداي كولىك جەلىسى قالىپتاسۋى ءتيىس.

جاڭا ينفراقۇرىلىم ءبىزدىڭ ەكونوميكامىز بەن قوعامىمىزدى جاڭارتادى. ەلىمىزدىڭ بارلىق تۇكپىرلەرىن ورتالىقپەن تىعىز بايلانىستىراتىن بولادى. جۇك اعىمى جەدەلدەي جانە مولايا تۇسەدى. ترانزيت كولەمى ارتادى. الەۋمەتتىك ىقشامدىلىق جاقسارادى. وسىنىڭ ءبارى اقىر اياعىندا ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ تۇرمىسىنىڭ جاقسارىپ، ءومىر ساپاسىنىڭ ارتۋىنا قىزمەت ەتەدى.

پرەزيدەنت قازاقستاندىقتاردى ۇلكەن دە جاۋاپتى جۇمىس كۇتىپ تۇرعاندىعىن اتاپ كورسەتتى. قازاقستان حالقى شىڭدالۋدىڭ جاھاندىق سىناعىنان وتۋگە ءتيىس. وسى ءۇشىن ءبىز بىرلىگىمىزدى ارتتىرىپ، ءوزىمىزدىڭ قول جەتكىزگەن جالپىحالىقتىق جەتىستىگىمىز - بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى نىعايتا ءتۇسۋىمىز جانە ونى ءاردايىم قورعاي ءبىلۋىمىز قاجەت.

سونىمەن بۇتىندەي العاندا، «نۇرلى جول» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ جاڭا ءبىر كەزەڭدى بىلدىرەدى. ءبىزدىڭ الدىمىزدان تەحنولوگيالىق، الەۋمەتتىك جانە مادەني پروگرەستىڭ قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك تاريحىنداعى جاڭا كەزەڭنىڭ بەتىن اشادى.

ХХІ عاسىردىڭ ەكىنشى ونجىلدىعى كۇردەلى، قاراما- قايشىلىقتى بولاتىندىعى بايقالۋدا. سوندىقتان دا، ءبىزدىڭ بارىمىزگە ەلباسى ساياساتى - بەيبىت ءومىر، كەلىسىم، تۇراقتىلىق ساياساتى اياسىندا بىرىگۋ كەرەك. تەك پرەزيدەنت تاڭداپ العان باعىتتى بەكەم ۇستاۋ عانا ءبىزدىڭ تابىستارىمىزدىڭ جانە قازاقستاندىقتاردىڭ بولاشاق ۇرپاقتارى تابىسىنىڭ كەپىلى بولا الادى.

جابايحانجابايحان ءابدىلدين،ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى.

«ەگەمەن قازاقستان»