انا ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسىرايىق - م. يحسانعالي، ب ق و
ونىڭ «قازاق قازاقپەن قازاقشا سويلەسسىن» دەگەنى بۇگىندە قاناتتى سوزگە اينالدى. وتان جانە تاۋەلسىزدىك، تۋعان جەر مەن ءتىل، تۋ مەن ءانۇران ۇعىمدارى قاشاندا قاستەرلى. ونىسىز قاي ەل دە ارىنداپ العا باسا المايدى. سونىڭ ىشىندە ءتىلسىز دامۋ جوق. ءتىلسىز مەملەكەت تە جوق. وسىعان وراي حالىقارالىق «قازاقپارات» اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى عايساعالي سەيتاق باتىس قازاقستان وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ماحامبەت يحسانعاليمەن تىلدەسكەن ەدى.
- ەلباسى ۇلىتاۋ تورىندەگى تولعانىسىندا ءتىل تاقىرىبىن ارنايى قوزعاي كەلىپ: «ءبىز ەلىمىز ءۇشىن، جۇرتىمىز ءۇشىن تاريحىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى، سانامىزدى، عۇرپىمىزدى ءوزىمىزدىڭ ءتىلىمىز ارقىلى جەتكىزە الامىز»، دەپ اتاپ كورسەتكەن بولاتىن. ەندەشە، وسى وزەكتى ماسەلە توڭىرەگىندە ءسىز نە ايتا الار ەدىڭىز؟
- الدىمەن ايتا كەتەيىن، ەلباسىمىز بيىلعى جولداۋىندا ۇلىتاۋ تورىندەگى تولعانىسىن جالعاستىرىپ، قازاق ەلى ۇشقان قۇستىڭ قاناتى تالاتىن ۇلان- عايىر اۋماقتىڭ يەسى ەكەندىگىن اتاپ كورسەتتى. مىنە، پرەزيدەنتىمىز اتاپ وتكەنىندەي، وسى كەڭ-بايتاق ەلىمىزدەگى استانا، الماتى سياقتى ءىرى قالالارىمىز بەن بارلىق وبلىس ورتالىقتارى تەمىرجول، تاسجول، اۋە جولى ارقىلى تىعىز بايلانىستا بولىپ، ءبىر-بىرىمەن ميداي ارالاسىپ جاتۋى كەرەك.
دۇنيە جۇزىنە تانىمال، ەكونوميكالىق تيىمدىلىگى جوعارى ۇلى جىبەك جولى ارقىلى شىعىستان ەۋروپاعا قاراي وتەتىن جولدارىمىزدى قالپىنا كەلتىرىپ، قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك مۇمكىندىگىن ارتتىرۋعا ۇلكەن كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. ەلدىڭ كۇرەتامىرىنا جان ءبىتىرىپ، قان جۇگىرتەتىن قاتىناستىڭ ءبىرى «جەزقازعان- بەينەۋ»، «ارقالىق- شۇباركول» جاڭا تەمىر جول جەلىلەرىن اشۋعا ارنايى بارعان ەلباسىمىز قازاقتىڭ قاسيەتتى جەرى ۇلىتاۋعا كەلىپ، ءوزىنىڭ كوكىرەگىنەن جارىپ شىققان سوزدەرىن تەبىرەنە جەتكىزىپ، تۋعان حالقىمەن سىر ءبولىستى.
قازاقستاننىڭ كوپ قاتپارلى، سان عاسىرلارعا كەتەتىن تاريحىن ايتا كەلە، مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسىنە دە ناقتى توقتالدى. شىنىندا دا مەملەكەتتىك ءتىلدى تولىققاندى دامىتپايىنشا، تاريحىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى، سالت-ءداستۇرىمىزدى جوعارى دەڭگەيگە كوتەرەمىن دەۋ قيىن. ءتىلدىڭ قازىرگى ساياساتتاعى الاتىن ورنى ۇلكەن، ماڭىزى زور. مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ ارقىلى تاريحي وتانىمىزدا بىتە قايناسىپ كەتكەن بىزبەن تاعدىرلاس وزگە ۇلت وكىلدەرى دە ولشەۋسىز رۋحاني بايلىققا كەنەلەدى.
ءسويتىپ ءبارى بىردەي تىزە قوسىپ، باس بىرىكتىرىپ، ەڭ باستى قۇندىلىلىعىمىز - تاۋەلسىزدىگىمىزدى قورعاپ، نىعايتۋعا ۇلەس قوسا الاتىندىعىن جەتكىزدى پرەزيدەنتىمىز. ەلىمىزدى مەكەندەيتىن تۇرعىنداردىڭ ءبارى قازاق حالقىنىڭ ءتىلىن ءبىلىپ، مادەنيەتى، تاريحى، تۇرمىس- تىرشىلىگىمەن ەتەنە جاقىن بولعان كەزدە باسقا ۇلت وكىلى دەپ ايتپايتىن دا بولامىز. ويتكەنى وركەنيەتى دامىعان مەملەكەتتەردە باسقا ۇلت وكىلى دەگەن تۇسىنىك قولدانىلمايدى. ماسەلەن، فرانتسيادا باسىم كوپشىلىگى نەگىزگى ۇلت بولعانىمەن، باسقالارى دا شىققان تەگىنە قاراماستان، وزدەرىن فرانسۋزبىن دەپ ەسەپتەيدى.
قازاقستاندا دا وسىعان جەتۋ ءۇشىن اركىم مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋى كەرەك. ەلباسىنىڭ قازاق تىلىندە مىنبەدەن سويلەپ تۇرعان كەزدە ونى قازاقستان حالقىنىڭ ءبارى بىردەي تۇسىنەتىن جاعدايعا جەتكەنىن ارماندايتىنىن ايتۋى دا شىنايى ەكەنى ءسوزسىز. سونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ تاعدىرىنا الدىمەن قازاق حالقىنىڭ جاۋاپتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
سەبەبى ءبىز ءوزىمىز سانامىزدى وزگەرتىپ، انا تىلىمىزگە دەگەن قۇرمەتتى ارتتىرىپ، جۇرەگىمىزدىڭ تۇكپىرىندە ساقتامايىنشا، بەلگىلى ءبىر ناتيجەگە جەتۋ قيىن. مۇنى جارلىقتىڭ نە قاۋلىنىڭ كۇشىمەن شەشۋ قيسىنعا كەلمەيدى.
- ونىڭىز، ارينە، ورىندى. ەلباسىنىڭ وسى مەملەكەتتىك جانە وزگە تىلدەردى دامىتۋ باعىتىنداعى تاپسىرمالارى وڭىردە قالاي ورىندالۋدا، ەندى سوعان توقتالساڭىز؟
- ەلىمىزدە تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ الدىمەن 2001-2010 - جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى جاسالىپ، جۇزەگە اسىرىلعانى بەلگىلى. مىنە، سونى قورىتىندىلاعان كەزدە ەلباسىمىز قوعامدا بۇرىن بولعان «قازاق ءتىلى قۇرىپ كەتەدى» دەگەن قورقىنىشتىڭ جويىلعانىن اتاپ ءوتىپ، بارلىق وبلىستارداعى ءتىل جاناشىرلارىنىڭ اتقارعان جۇمىستارىنا وڭ باعا بەردى. قازىرگى تاڭدا تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ 2011-2020 - جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ءۇش كەزەڭگە (2011-2013، 2014-2016، 2017-2020 - جىلدار) ءبولىنىپ، ورىندالۋدا.
بۇل باعىتتا باتىس قازاقستاندا دا وبلىس اكىمدىگى بەكىتكەن ءىس-شارالار جوسپارىنا سايكەس ءتيىستى جۇمىستار اتقارىلۋدا. ماسەلەن، بيىل تىلدەردى دامىتۋعا وبلىستىق بيۋدجەتتەن 61 ميلليون تەڭگە ءبولىندى. مۇنىڭ باسىم كوپشىلىگى - رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى شارالار.
ءبىز ونىڭ دەنىن وتكىزىپ، بايقاۋلاردىڭ جەڭىمپازدارىن انىقتاپ، ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزۋدەمىز. ايتالىق، مەملەكەتتىك ءتىلدى ناسيحاتتاۋ باعىتىندا سوڭعى ءتورت جىلدىڭ ۇشەۋىندە جەرگىلىكتى ت د ك-42 تەلەارناسى تەندەر ارقىلى وزىپ شىعىپ، ءارقايسىسى 25 مينۋتتىق 74 باعدارلامانى (ونىڭ 50 ى ورىس، قالعانى قازاق تىلىندە) كورسەتىپ كەلەدى. رەسپۋبليكاداعى جانە وبلىستاعى عالىمدارمەن بىرلەسە وتىرىپ، قازاق حالقىنىڭ ءتىلى مەن تاريحىنا، ونوماستيكا، تەرمينولوگياعا قاتىستى تانىمدىق حابارلار قولعا الىندى.
سول سەكىلدى «جايىق پرەسس» ج ش س ارقىلى وبلىستىق «ورال ءوڭىرى» جانە «پريۋرالە» گازەتتەرى ارقىلى دا مەملەكەتتىك ءتىل ۇدايى ناسيحاتتالۋدا. وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى وسىنىڭ ءبارىن ەسكەرىپ، بۇل سالادا قۇقىقبۇزۋشىلىق بولسا، تەكسەرىپ، رەتتەپ وتىرادى. ەلباسى جولداۋىندا ايتىلعان ماقسات- مىندەتتەر اياسىندا، اتا زاڭىمىزدا ايشىقتالعان باپتاردى باسشىلىقتى الا وتىرىپ، جۇمىستانۋدامىز.
ورىس ءتىلى جونىندە ءسوز قوزعاساق، كەيدە ونى رەسمي ءتىل دەپ ايتىپ قالىپ جاتادى. بۇل ولاي ەمەس، ويتكەنى رەسمي ءتىل مەملەكەتتىك ءتىل دەگەن ۇعىمنىڭ ءسينونيمى بولىپ ەسەپتەلەدى. راس، ورىس ءتىلى ءىس قاعازدارىن جۇرگىزۋدە، ۇلتتار اراسىندا قارىم-قاتىناس ءتىلى رەتىندە قولدانىلا بەرەدى. ونىڭ دامۋ دەڭگەيى ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدا وتە جوعارى دەۋگە بولادى. مۇنى مىنادان-اق اڭعارۋعا بارادى. ورال قالاسى مەكتەپتەرىنىڭ تۇلەكتەرى سانكت-پەتەربور سىندى قالالارعا بارىپ، الدىڭعى ورىنداردى يەلەنىپ، كەلىپ جاتادى.
- ءسوزىڭىز اۋزىڭىزدا، ەلباسىمىز بيىلعى جولداۋىندا: «ەشكىمدى كەمسىتپەي، ەشكىمنىڭ ءتىلى مەن ءدىلىن مانسۇقتاماي، بارلىق ازاماتتارعا تەڭ مۇمكىندىك بەرۋ ارقىلى تۇراقتىلىقتى نىعايتىپ كەلەمىز»، دەپ اتاپ كورسەتتى. ەندەشە، وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ ءتىلىن دامىتۋ دا نازاردا عوي؟
- ءيا، وعان ءسوز بار ما! ماسەلەن، ۇلتتىق-مادەني ورتالىقتاردىڭ باستاماسىمەن جەكسەنبىلىك مەكتەپتەردە تاتار، ەۆرەي تىلدەرى وقىتىلۋدا. بولاشاقتا وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى شەشەن، ارميان، ءازىربايجان جانە وزگە تىلدەردى وقىتۋعا مۇددەلى. تەك ول ءۇشىن سۇرانىس بولۋى كەرەك. ياعني ۇلتتىق-مادەني ورتالىقتاردان تاپسىرىس ءتۇسىپ، قانشا ادامنىڭ وقيتىنى بەلگىلى بولۋى قاجەت. سوندا ءبىز ءبارىن ەسەپتەپ، وبلىستىق بيۋدجەت ارقىلى قارجى الا الامىز. ەڭ باستىسى، ءتىل - وتە نازىك ماسەلە. سوندىقتان، پرەزيدەنتىمىز ساقتاندىرىپ وتىرعانىنداي، پاتريوتيزمدى جەلەۋ ەتىپ، داۋرىقپالىققا، قىزۋقاندىلىققا سالىنباۋىمىز، ورىنسىز جەرگە پىشاق ۇرماۋىمىز قاجەت. ويتكەنى قازاق ەلىنىڭ دە الەمدىك قاۋىمداستىقپەن بىرگە دامۋ ساتىسىندا ەكەندىگىن ەسكەرە وتىرىپ، اينالامىزدا بولىپ جاتقان ساياسي، ۇلتارالىق ماسەلەلەردەن ساباق الا بىلۋگە ءتيىسپىز.
مىسالى، ۋكراينادا بولىپ جاتقان جاعدايدى ەلدىڭ ءبارى بىلەدى. وعان ءتىل ماسەلەسىنىڭ ۋشىعۋى دا سەبەپ بولماي قالعان جوق. سونىڭ سالدارىنان باۋىرلاس ەكى سلاۆيان حالقىنىڭ اراسىنا جىك ءتۇستى. ءتىل ەڭ الدىمەن تاتۋلىققا ۇندەپ، بەيبىتشىلىككە دەگەن ۇمتىلىستى بەكىتۋ قاجەت. قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋدە ءبىز، بىرىنشىدەن، زاڭدىلىقتى بۇزباۋىمىز كەرەك. ەشكىمدى زورلاپ، ماجبۇرلەپ وقىتا المايمىز. ءبارى دە - مادەنيەتتى، سانالى تۇردە جۇزەگە اساتىن ماسەلە.
ايتا كەتەيىك، ءبىزدىڭ وبلىستىق باسقارمانىڭ قۇرىلعانىنا ون جىل بولدى. وسى كەزەڭگە كوز جۇگىرتسەك، وڭىردە مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتىنىڭ العا باسقاندىعىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ياعني قالىپتى ارناعا ءتۇستى، باسقارما دا كورسەتكىشتەر جونىنەن رەسپۋبليكا دەڭگەيىندە اقتوبەدەن كەيىنگى الدىڭعى ورىندا كەلەدى. مۇنى دا ءبىزدىڭ شىعارماشىلىق ۇجىمنىڭ جەتىستىگى دەپ باعالاۋعا بولادى.
- ءتىل ساياساتىنىڭ ءبىر سالاسى - ونوماستيكا. بيىل موراتوري الىنىپ تاستالعاننان كەيىن كوشەلەرگە اتاۋ بەرۋ جۇمىسى قايتا جانداندى. وسى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟
- كەيىنگى ون جىل ارالىعىندا ونوماستيكا بەس رەت موراتوريدەن ءوتتى. بيىل بۇل جۇمىس جالعاسىپ، قىزۋ جۇرگىزىلۋدە. بۇل ماسەلە دە كۇردەلى، سوندىقتان وعان اسىعىستىق جۇرمەيدى. زاڭعا دا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. ماسەلەن، اتاۋ بەرۋ ماسەلەسى تالقىلانباستان ءبىر اي بۇرىن وبلىستىق، اۋداندىق گازەتتەرگە حابارلاندىرۋ بەرىلۋى كەرەك. بۇل تالاپتى اتقارۋشى ورگاندار ورىنداماسا، پروكۋراتۋرانىڭ ارالاسۋىمەن شەشىمنىڭ كۇشى جويىلادى.
جيىندا تالقىلانعاننان كەيىن وسىنداي تاعى ءبىر حابارلاندىرۋ بەرىلەدى. سوندا بەلگىلى ءبىر نىسان اتاۋىن وزگەرتۋگە ءتورت- بەس ايداي ۋاقىت كەتەدى. وسى جەردە استىن سىزىپ ايتاتىن جايت، ونوماستيكا ماسەلەسى تالقىلانعاندا، سول اۋماقتا تۇراتىن تۇرعىنداردىڭ پىكىرى ەسكەرىلەدى. بۇل قاعيدا كەشىگىپ بەكىتىلدى. ياعني موراتوري قاڭتار ايىندا الىنعانىمەن، قاعيدا ماۋسىمدا كۇشىنە ەندى. سوندىقتان ونوماستيكا ءىسى وبلىستا ەكىنشى جارتىجىلدىقتا ءورىس الدى. سونىڭ وزىندە وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقتيار ماكەن ءتوراعالىق ەتەتىن وبلىستىق ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ ەكى مارتە وتىرىسى ءوتىپ، ورال قالاسىنا قاراستى زاچاگان، دەركول، كرۋگلووزەرنىي، سەرەبرياكوۆ كەنتتەرى مەن ون ەكى اۋدان اۋىلدارىنداعى 731 كوشەنىڭ اتاۋى اۋىستىرىلدى. 51 كوشەنىڭ اتاۋى كوميسسيا تاراپىنان قولداۋ تاپپادى، ەندى بۇلار بويىنشا جۇمىستار قايتا جۇرگىزىلەتىن بولادى. سول سەكىلدى م. وتەمىسوۆ اتىنداعى باتىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اتاۋىن ماحامبەتپەن اۋىستىرۋ، ا. گايدار اتىنداعى وبلىستىق بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر كىتاپحاناسىنا حامزا ەسەنجانوۆتىڭ، وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنا حاديشا بوكەيەۆانىڭ ەسىمىن بەرۋ جونىندە قۇجاتتار زاڭعا سايكەس قايتا جيناقتالىپ، رەسپۋبليكالىق ونوماستيكالىق كوميسسياعا جولداندى.
ورال قالاسىنىڭ كوشەلەرى تۋرالى ايتساق، وبلىس ورتالىعى بولعاندىقتان، ونى وزگەرتۋدى رەسپۋبليكالىق كوميسسيا شەشەدى. ءبىز قالا اكىمدىگىنەن تۇسكەن قۇجاتتاردى رەتتەپ، سوندا جىبەرەمىز. ەگەر وندا قولداۋ تاپسا، قالا اكىمىنىڭ شەشىمى شىعىپ، كوشە اتاۋى جاڭارادى. تاعى ءبىر ماسەلە - ەلدى مەكەندەر اتاۋلارى. وبلىستا ون ەكى اۋدان بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قازىرگى ساياساتىنا، تاۋەلسىزدىك تالاپتارىنا ساي كەلمەيتىن ەلدى مەكەندەر ءتىزىمى جاسالدى. اتقارۋشى ورگاندار سول اۋىلدار تۇرعىندارىمەن كەزدەسۋلەر وتكىزىپ، بىزگە ۇسىنىس تۇسىرگەننەن كەيىن ونى رەسپۋبليكالىق كوميسسياعا جولدايمىز. ال اۋداننىڭ اتى وزگەرە قالعاندا، ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسى، قالا اتاۋىنا قاتىستى پرەزيدەنتتىڭ جارلىعى شىعۋى كەرەك. كۇنى بۇگىن بۇل باعىتتا ۇسىنىس ءتۇسىپ جاتقان جوق. ول جونىندە اۋداندارعا «ولاي ەت، بۇلاي ەت» دەپ ەشكىم تاپسىرما بەرە المايدى، باستاما سول جەرگىلىكتى جەردەن كوتەرىلۋى كەرەك.
- سوڭعى ساۋال ۇلتى قازاق بالالارىنىڭ انا تىلىندە ءبىلىم الۋى جايىندا. وسى ورايدا وڭىردە زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارى قولعا الىنعانى بەلگىلى. قازىرگى جاعدايدى قالاي دەپ باعالار ەدىڭىز؟
- بۇل رەتتە ورال قالالىق ءبىلىم بەرۋ بولىمىنەن مامىر ايىنىڭ سوڭىنا قاراي ءبىرىنشى سىنىپقا قانشا بالانىڭ باراتىنى جونىندە اقپارات تۇسەدى. 1 - قىركۇيەككە دەيىن ۋاقىت تىعىز بولسا دا، ءتىل جاناشىرلارى، قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى مەكتەپتەرگە بارىپ، جينالىس وتكىزىپ، ءوز ۇسىنىس-تىلەكتەرىن جەتكىزەدى.
ۇلتى قازاق بالالاردىڭ باسقا تىلدە ءبىلىم الۋ ءۇردىسى ازايعانىمەن، ءالى جالعاسىپ كەلە جاتىر. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، قازاق بالالارى تىم قۇرىعاندا باستاۋىش سىنىپتا انا تىلىندە ءبىلىم العانى ءجون. ارينە، اتا زاڭىمىزدا كورسەتىلگەنىندەي، ءبىلىم الۋ ءتىلىن اركىم ءوزى تاڭدايدى. سوندىقتان اتا-انا بالاسىن قالاعان تىلىندە وقىتۋعا بەرەدى.
سوڭعى كەزدە ورال قالاسى مەن ءبورلى، زەلەنوۆ اۋداندارىندا قازاق مەكتەپتەرىنىڭ جەتىسپەۋىن بايقاۋ قيىن ەمەس. ماسەلەن، ورالدا 1200 ورىندىق مەكتەپتە 1600 دەي بالا ءبىلىم الادى. سول سەبەپتى كەيدە ورىن بولماي جاتادى. جىل سايىن وڭىردە جاڭادان اشىلاتىن مەكتەپ، بالاباقشانىڭ ءبارى مەملەكەتتىك تىلدە ءبىلىم بەرەدى. سونىڭ وزىندە تابيعي ءوسىمنىڭ اسەرىنەن قازاق مەكتەپتەرىنە سۇرانىس جوعارى بولىپ وتىر.
تاعى ءبىر جايت، ارالاس ءتىلدى مەكتەپتەر ماسەلەسى. مۇندا ساباق ەكى تىلدە بەرىلگەنىمەن، نەگىزگى ۇيىمداستىرۋ، تاربيە جۇمىستارى ورىسشا جۇرگىزىلەدى. سول مەكتەپتەردىڭ باسشىلارى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرمەسە، ول دا كەرى اسەر ەتەدى. ياعني باسشىلاردىڭ ءبارى ورىس تىلىندە سويلەپ جۇرگەننەن كەيىن قازاق سىنىپتارى وزدەرىن تومەن سەزىنەدى. بۇل جونىندە وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنا رەسمي حات تا جازىلدى.
سونداي-اق وزگە ۇلت وكىلدەرى جوق جانىبەك، بوكەي ورداسى، قازتالوۆ سىندى الىس اۋدانداردا بۇرىننان كەلە جاتقان ورىس تىلىندە ساباق بەرەتىن سىنىپتاردى قالايدا ساقتاپ قالۋ امالى كوڭىلگە قونبايدى. بۇل جەردە سول تىلدە ساباق بەرەتىن مۇعالىمدەردى قايدا جىبەرەمىز دەگەندەي، جەلەۋلەر ايتىلادى. ولاردىڭ قازاق تىلىندە ءدارىس بەرۋىنە تولىق بولادى عوي.
قورىتا ايتقاندا، باسقا تىلدەرگە قۇرمەتپەن قاراي وتىرىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى بارىنەن دە جوعارى تۇرۋى كەرەك دەر ەدىك.
ۇلىتاۋ تورىندە «... ءتىل تۋرالى زاڭدى قولدانىپ، وزىمىزبەن ءوزىمىز قازاقشا سويلەسۋىمىز كەرەك. ءتىلدى قولدانىپ، باتىل سويلەۋىمىز كەرەك. ءتىلدىڭ مايىن تامىزىپ سويلەپ، باسقا جۇرتقا ۇلگى كورسەتۋىمىز كەرەك»، دەپ ەلباسىمىز ايتتى عوي. بۇدان ارتىق قانداي باعىت-باعدار قاجەت. ەندەشە، انا ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسىرۋ جۇرەگى ەلىم دەپ سوققان ءار ازاماتتىڭ بورىشى ەكەندىگىن ەستەن شىعارمايىق.
اۆتور: ەلجان ەرالى