اتام ەدى رامازاننىڭ بەرەكەسى
وسى رامازان ايى كەلگەندە ورازانى اسىعا كۇتەتىن مارقۇم اتام ەسىمە تۇسەدى. مەن اتامنىڭ تۇڭعىش نەمەرەسى بولعاندىقتان، اتام مەنى جانىنان تاستاماۋشى ەدى. ءوزى بارعان ورتادا مەنى دە ەرتە جۇرەتىن. اتامنىڭ ءبىر قاسيەتى قوناققا بارعاندى عانا ەمەس، قوناق شاقىرۋدى دا جاقسى كورۋشى ەدى. بۇل اتامنىڭ قوناقجاي بولعاندىعىن اڭعارتسا كەرەك. جىل سايىن ورازا ايى باستالعاندا اتام اۋىلدىڭ بۇكىل قاريالارى مەن جاستارىن ۇيگە جيناپ، تاراۋيح نامازىن وقىتۋشى ەدى. ەل-جۇرت اۋىزدارىن اشىپ بولعان سوڭ، تاراۋيح نامازىن وقۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ ۇيگە جينالاتىن.
جاماعات تولىق جينالعانعا دەيىن داستارحان باسىندا وتىرىپ ءتۇرلى عيبراتتى اڭگىمەلەر ايتىلاتىن. ال، اجەم كەلگەن كىسىلەرگە ءشاي ۇسىنىپ، داستارحانىن جاياتىن. كىسىلەر جينالعان ورتاعا ءشاي تاسىپ مەن جۇرەتىنمىن. سول كەزدەرى اۋىل اقساقالدارىنىڭ عيباراتتى اڭگىمەلەرى مەن قىزىقتى ءارى ءدىني تاقىرىپتاعى حيكايالارىن تىڭداعاندى جانىم سۇيەتىن. اۋىل جاستارى دا اقساقالداردىڭ اڭگىمەسىن بولمەي قىزىعا تىڭدايتىنىن بايقاۋشى ەدىم. تاعى ءبىر بايقاعانىم، قاريالار يسلام ءدىنىنىڭ قازاقي سالت- داستۇرمەن بىتە قايناسىپ، ادەپ-عۇرپىمىزعا ساي كەلەتىنىن ءجيى تىلگە تيەك ەتەتىن.
داستارحان باسىنا جينالعان اۋىل اقساقالدارىنىڭ ءسوز ساپتاۋى مەن ادەپكە نەگىزدەلگەن اڭگىمەلەرى قانداي كەرەمەت دەسەڭشى. سول جىلدارى ورازا ايى قىس مەزگىلىنىڭ سوڭعى ايلارىنا سايكەس كەلەتىندىكتەن، اۋىل اقساقالدارى مەن جاستار دا «كەبىس» كيۋشى ەدى. سول اقساقالداردىڭ تارتىمدى بەينەسى ءالى كۇنگە كوز الدىمدا. ۇستىلەرىنە ىلگەن ويۋلى شاپاندارى، باستارىنا جاراسا كەتكەن تاقيالارى، قاريالاردىڭ ءسانىن كەلتىرىپ تۇرعان كەبىسى مەن قالتا ساعاتتارى، يەگىنەن كەۋدەسىنە دەيىن تۇسكەن اق ساقالدارى مەن قولدارىندا توقتاۋسىز اينالىپ تۇرعان تاسپيحتەرى. ءبارى دە كەرەمەت جاراسىپ تۇر. ەڭ باستىسى جۇرەكتەرىندەگى كىرشىكسىز پاك يماندارى مەن جاستارعا ۇلگى-ونەگە بولعان عيبراتتى اڭگىمەلەرى.
نامازعا كەلگەن جاماعات تولىق جيانالعاندا 20 راكاعات تاراۋيح نامازى باستالادى. الدىڭعى ساپتا تۇرعان قاريالاردىڭ سوڭىنان ءبىز -جاستار قاتارلاسا ساپ تۇزەپ نامازعا جىعىلامىز. ءبىز نامازدى باستاعاندا اجەم ۇيدەگى بالا-شاعانى كەلىندەرىنە ايتىپ شۋلاتقىزباي، تەلەديداردىڭ داۋىسىن باسەڭدەتىپ، نامازعا جينالعان قاۋىمعا بار جاعدايدى جاسايتىن. وتىز كۇن ورازانىڭ كەيبىر كۇندەرى اۋىلداعى كورشى- قولاڭدار اۋىزاشار جاسايتىن.
كەي كەزدەرى تاراۋيح نامازى سوندا وقىلاتىن. ال مەن اتاما قاراپ: «ەل اۋىزىن اشىپ، تاماقتان ءدام تاتتى، ەندى نامازدى ءبىزدىڭ ۇيگە بارىپ وقىسىنشى»، - دەپ سىبىرلايتىنمىن، ال اتام: «قاريالاردى ءارى-بەرى سەندەلتپەي وسىندا وقي بەرەيىك، تاراۋيحتىڭ ساۋابى وسى ءۇيدىڭ يەلەرىنە دە تيە بەرسىن»، - دەۋشى ەدى. سونداي-اق اتامنىڭ قالىپتاستىرعان وزىندىك ءبىر ءداستۇرى بولاتىن. ءاربىر ورازانىڭ ءار جيىرما جەتىنشى كۇنى، ياعني قاسيەتتى قادىر ءتۇنى، بۇكىل اۋىل تۇرعىندارى مەن اعايىن-تۋىستاردى جيىپ ۇيدە اۋىز اشار بەرەتىنبىز. سول ءتۇنى اۋىزاشارعا جينالعان بارلىق جاماعات ءبىزدىڭ ۇيدە قالىپ قادىر ءتۇنىن كۇتەتىن. مەن ءۇشىن ءاربىر ورازا ايى ساعىندىرا كەلەتىن قادىرلى اي بولسا، قادىر ءتۇنى مەيرام بولاتىن.
اۋىزاشارعا جينالعان قاۋىمنىڭ قولىنا سۋ قۇيىپ العىسىن ەسىتىپ، باتاسىن الامىن. اۋىل اقساقالدارىنىڭ «نەمەرەڭ ەر جەتىپ، ازامات بولىپ قالىپتى. وركەنى ءوسسىن» دەگەن سوزدەردى اتام ەستىگەندە، ءبىر مارقايىپ قالۋشى ەدى. تاڭ اتقانشا كوز ىلمەي، اللادان مەدەت، پايعامباردان شاپاعات تىلەپ، جاراتقانعا قۇلشىلىق ەتىپ وتكىزەتىنبىز. قادىر ءتۇنىنىڭ قاسيەتى جايلى اتامنىڭ ايتقاندارى ءالى جادىمدا. «قادىر تۇنىنەن سوڭ، تاڭ اتقان كەزدە پەرىشتەلەرگە جابىرەيىل (ع. س.) : «كەتىڭدەر- كەتىڭدەر!» دەيدى. سوندا پەرىشتەلەر: «ءاي، جابىرەيىل (ع. س.) اللا تاعالا مۇحاممەد (س. ع. س.) پايعامبار ۇممەتىنىڭ دۇعا- تىلەكتەرىن نە ىستەدى؟»، - دەپ سۇرايدى. حازىرەتى جابىرەيىل (ع. س.): «بۇگىنگى قادىر تۇنىندە كىرپىك ىلمەي قۇلشىلىق ەتكەن پەندەلەرگە حاق تاعالا راحمەت نازارىمەن قاراپ، كۇنالارىن كەشىردى. تەك ءتورت كىسىنىڭ تىلەگى قابىلدانباي قالدى»، - دەدى. «ۋا، جابىرەيىل (ع. س.) ، ولار كىمدەر؟»، - دەپ پەرىشتەلەر تاڭدانا سۇراستى. جابىرەيىل (ع. س.) : «اراق ىشكىش، اتا-اناسىنىڭ قارعىسىن العان، تۋىستارىنان قول ۇزگەن، مۇسىلمان باۋىرىمەن ءۇش كۇننەن ارتىق ارازداسىپ جۇرگەن ادامدار»، - دەپ جاۋاپ بەردى»، - دەيتىن. مەن دە اتامنىڭ وسى عيبراتتى وسيەتتەرىنە ساي امال ەتكىم كەلەدى.
تاڭ اتا بارشا جينالعان قاۋىمعا اجەم ارنايى قايتا اس ازىرلەتىپ، سارەسىن بەرەتىن. جينالعان قاۋىم ءبىزدىڭ ۇيدەن اۋىز بەكىتىپ، تاڭ نامازىن وقىپ ءۇيدى-ۇيلەرىنە تارقاساتىن. ارادان ءۇش كۇن ءوتىپ ورازا ايى دا سوڭىنا جەتەدى. اۋىل تۇرعىندارى مەشىتكە بارىپ ايت نامازىن وقىپ بولعان سوڭ، اۋىلدىڭ بارلىق ۇيىنە ايتتاپ باراتىن. ادەتتەگىدەي مەن دە اتامنىڭ جانىندا اۋىل اقساقالدارىمەن بىرگە ايتتايتىن ەدىم. ءاربىر ۇيگە كىرىپ، قۇران وقىپ، جاقسى تىلەكتەر ايتىسىپ تارقاساتىن.
مەن دە وزگە بالالار سەكىلدى ورازا ايتتى جاقسى كورەتىنمىن، الايدا ورازا ءارى قاراي جالعاسا بەرسە ەكەن دەيتىنمىن. سەبەبى، ورازا ۋاقىتىندا ۇيدە قوناق كوپ بولادى، قوناق بولسا، ۇيدە بەرەكە مەن مەرەكە قاتار كەلەتىن. مەن اتاما: «نەگە ورازا ءبىر عانا اي بولادى، ءارى قاراي بىرنەشە اي قاتار كەلگەندە، ءتىپتى كەرەمەت بولۋشى ەدى»، - دەسەم، اتام ماعان: «بىلەسىڭ بە، ورازا دا بىزگە جەتكەنشە اسىعادى، بايقاساڭ ورازا جىل سايىن ون كۇنگە ەرتە كەلەدى. سوندىقتان، بالام، سەن ورازانى قالاي كۇتسەڭ، ورازا دا ساعان جەتكەنشە سولاي اسىعادى»، - دەۋشى ەدى.
ورازا جىل سايىن ون كۇنگە جىلجىپ، بيىل، مىنە، جاز مەزگىلىنە دە سايكەس كەلدى. اتام مەن بىرگە تاراۋيح نامازىندا ساجدەگە بىرگە باس ۇرىپ، قادىر ءتۇنىن كۇتكەن كەزدەرگە، اقساقالداردىڭ قولدارىنا سۋ قۇيىپ، باتاسىن العان ساتتەرگە، ورازا ايتتا اۋىل تۇرعىندارىمەن بىرگە اتامنىڭ جانىندا بىرگە ىلەسە ەرىپ ايتتاعانىمىزعا دا مىنە بىرنەشە جىلدار ءوتىپتى. اتام دۇنيەدەن وزعان سوڭ بۇرىنعىسىنشا ۇيىمىزدە تاراۋيح نامازىن وقۋ ءداستۇرى ءبىر-ەكى جىل جالعاسىن تاۋىپ ەدى. كەيىننەن ول ءداستۇر قالىپ قويدى. ازىرگە جالعاسىن ۇزبەي تاۋىپ كەلە جاتقان ءبىر ءداستۇر - ءار جيىرما جەتىنشى ورازا كۇنى ۇيىمىزدە اۋىزاشار بەرىلەتىنى. الايدا، بۇرىنعىسىنشا قادىر ءتۇنىن كۇتپەيدى، اۋىزاشاردان سوڭ بارلىعى ءۇيدى- ۇيلەرىنە تارقاسادى. سول كەشتە اتامنىڭ ەسىمى اۋىزعا الىنىپ، ول كىسىگە دە ارناپ قۇران باعىشتالادى.
ال تاراۋيح نامازىنا قايتا كەلەر بولسام، بۇگىن دە اۋىل تۇرعىندارى تاراۋيح نامازىن مەشىتكە بارىپ وقيتىن بولعان. الايدا، بۇرىنعىداي نامازعا جينالاتىن اۋىل تۇرعىندارىنىڭ، اسىرەسە، اقساقالداردىڭ سانى ازايعان سەكىلدى. اتاممەن ءبىر جاينامازدا ساجدەگە باس ۇرعان اتامنىڭ قاتارلاستارىنىڭ كوپشىلىگى دۇنيەدەن وزدى، ەندى بىرەۋلەرى ەگدە تارتىپ، قاشىقتاعى مەشىتكە بارۋعا شامالارى كەلمەيدى. مەن قازىر بۇرىنعىداي ۇيدە ءشاي ءىشىپ وتىرىپ اقساقالداردىڭ ايتاتىن عيبراتتى اڭگىمەلەرىن ساعىندىم. بىلەمىن مەندەگى ساعىنىش كەزىندە اتالارىمىزبەن ءبىر داستارحاندا ءدام تاتقان، ءبىر جاينامازدا تاراۋيح وقىعان اۋىل جاستارىنىڭ بارىندە بار. بۇيىرتسا، ەر جەتىپ، ازامات بولعان سوڭ، اتامنىڭ ىزگى ءىسىن جالعاپ، مەن دە اۋىل تۇرعىندارىن جيناپ، تاراۋيح وقىتۋدى ماقسات ەتتىم. جاراتقان ىزگى نيەتىمىزدى قابىل ەتىپ، جاقسى امالداردان جازسىن.
يمانالى دىنمۇحانمەد
«الاش ايناسى»