قازاقستان الەمدىك اسكەري رەيتينگتە سوڭعى قاتاردا تۇر
ءبىراق ارمياعا قىرۋار قارجى بولىنسە دە، حالىقارالىق ساراپشىلار ەلدىڭ اسكەري قۋاتىن ءالسىز دەپ باعالايدى.
قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى ناقتى قۇرامى اسكەري قۇپيا بولعانىمەن، ءتۇرلى دەرەك بويىنشا، ونىڭ سانى 60-65 مىڭ ادام شاماسىندا دەپ باعالانادى.
Strategypage.com سايتى دەرەكتەرىنە سايكەس، قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ كوەففيتسەنتى 100 پايىزدىق جۇيە بويىنشا توعىز پايىز دەپ باعالاندى. ون بالدىق جۇيە بويىنشا قازاقستان اسكەري داستۇرلەرى «ەكى» ، ال باسقارۋ ساپاسى «بەس» دەگەن باعا العان.
ال باتىستىڭ تاعى ءبىر ينستيتۋتى - Global Firepower زەرتتەۋ ۇيىمىنىڭ دەرەگى بويىنشا، اسكەري قۋات رەيتينگىندە قازاقستان 106 ەلدىڭ ىشىندە 80-ورىندى يەلەنگەن. ال بۇل رەيتينگتە 21-ورىندا تۇرعان ۋكراينا قارۋ- جاراعىنىڭ 90 پايىزى ەسكىرگەن دەپ سانالادى. ۋكرايناداعى سوڭعى وقيعالار ەلدىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ شىعىستاعى سەپاراتيستەرگە قارسى تۇرۋعا قاۋقارسىز ەكەنىن كورسەتتى.
قارجىلاندىرۋ مەن قارۋلانۋ
قازاقستان ارميا ۇستاۋعا قىرۋار اقشا جۇمسايدى. ا ق ش ورتالىق بارلاۋ باسقارماسى (س ر ۋ) سايتىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستان جىل سايىن جالپى ىشكى ءونىمنىڭ (ج ءى و) 1,2 پايىزىن قورعانىس سالاسىنا بولەدى.
قازاقستان قارجى مينيسترلىگى دەرەكتەرى بويىنشا، 2014-جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتە قورعانىس سالاسىنا 362 ميلليارد 700 ميلليون تەڭگە ءبولۋ جوسپارلانعان. بۇل-بيۋدجەتتىڭ جالپى شىعىسىنىڭ شامامەن 5,3 پايىزى، ياعني ەكى ميلليارد ا ق ش دوللارىن قۇرايدى. بيىل بولىنگەن سومانىڭ 30 پايىزعا جۋىعى قارۋ- جاراق، اسكەري جانە وزگە دە تەحنيكانى جەتىلدىرۋ، قالپىنا كەلتىرۋ جانە ساتىپ الۋعا جۇمسالۋى ءتيىس.
وتان قورعاۋشىلار كۇنى استانادا وتكەن پارادقا قاتىسقان قازاقستان ارمياسىنىڭ ساربازدارى. 7-مامىر 2014-جىل.
كەيبىر ساراپشىلار اسكەري بيۋدجەت كولەمى جىل سايىن ۇلعايعانىنا قاراماستان، قازاقستان ارمياسى ءالى كۇنگە دەيىن وتكەن عاسىردا شىققان ەسكى، قازىرگى زامانعا ساي ەمەس تەحنيكامەن جاراقتانعان دەپ ەسەپتەيدى.
قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى كوبىنەسە نەگىزىنەن سوۆەت وداعى تۇسىندا جانە رەسەيدە شىققان ت-72 تانكتەرى، ب م پ-2, ب ت ر- 80 ا جانە بتر-82 ا بروندى ماشينالارى، ميگ-27, ميگ-23, ميگ-29, ميگ-31, سۋ-27 ۇشاقتارىمەن جابدىقتالعان.
زاپاستاعى گەنەرال- مايور امىربەك توعىسوۆتىڭ پىكىرىنشە، قارۋ- جاراق پەن تەحنيكامەن قامتىلۋ جاعى-قازاقستان ارمياسىنىڭ وسال تۇستارىنىڭ ءبىرى. قازاقستاننىڭ قورعانىس ونەركاسىبى سوۆەت وداعى كەزىندەگى الەۋەتىنەن ايىرىلىپ قالعان.
زاپاستاعى گەنەرال- مايور ماحمۇت تەلەقۇسوۆ ازاتتىققا بەرگەن سۇحباتىندا ستراتەگيالىق قارۋ-جاراق ساتىپ الۋ كولەمىن ۇلعايتۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋدارادى. ويتكەنى، ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ارمياسى نەگىزىنەن وتكەن عاسىردىڭ-شامامەن 1970-جىلدارى شىققان ءۇشىنشى بۋىن تەحنيكاسىمەن جاراقتانعان.
- ونى جەتىلدىرىپ، ءتورتىنشى بۋىن تەحنيكاسىنا اينالدىرعىلارى كەلەدى. ءبىراق بۇل مۇمكىن ەمەس ءارى اقىلعا قونبايتىن قيال. ال قازىر اسكەري تەحنيكانىڭ بەسىنشى بۋىنىن پايدالانىپ وتىرعان الەم ەلدەرى جۋىردا التىنشى بۋىن تەحنيكاسىنا كوشپەك،-دەيدى ول.
قازاقستان قورعانىس ءمينيسترىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسارى، زاپاستاعى گەنەرال-مايور امىربەك توعىسوۆ.
كەيبىر جەرگىلىكتى ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان ارمياسىنىڭ اسكەري تەحنيكاسى كوبىنەسە وقۋ-جاتتىعۋلار مەن اسكەري پارادتار وتكىزۋگە عانا جارايدى. ال رەسمي تۇلعالاردىڭ پىكىرى وزگەشە. قازاقستان ارميا بولىمشەلەرىنىڭ مامىردىڭ 7-كۇنى استانادا وتكەن پارادىندا ەلدىڭ قارۋلى كۇشتەرى «ورتالىق ازياداعى ەڭ ۇزدىك ءارى كۇردەلى اسكەري مىندەتتەردى ورىنداۋعا قابىلەتتى ارميا» دەپ سيپاتتالدى.
سوڭعى ەكى جىل ىشىندە قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى «اسكەري تەحنيكانى ساتىپ الۋ مەن جوندەۋ كەزىندە كورۋپتسيالىق قىلمىستارعا جول بەردى» دەگەن ايىپپەن تالاي جانجالعا ىلىكتى. بىلتىر جازدا قورعانىس مينيسترلىگى قارۋ-جاراق باس باسقارماسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى الماس اسەنوۆ «ءىرى كولەمدە پارا الدى» دەگەن ايىپپەن 11 جىلعا سوتتالىپ، گەنەرال شەنىنەن ايىرىلدى ءارى دۇنيە-مۇلكى تاركىلەندى. گەنەرالمەن بىرگە ۋكراينانىڭ ەكى ازاماتى-اسكەري تەحنيكانى ەكسپورتتايتىن «ۋكرسپەتسەكسپورت» كومپانياسىنىڭ ماماندارى دا سوتتالدى.
دوكترينا: ۇجىمدىق كومەككە ارقا سۇيەۋ
2011-جىلدىڭ قازانىندا قازاقستاننىڭ اسكەري دوكتريناسى قابىلداندى. بۇل دوكتريناعا سايكەس، ەلدىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ نەگىزگى مىندەتى-ارميانىڭ ىشكى ساياسي تۇراقتىلىقتى ساقتاۋعا ازىرلىگى مەن تومەن جانە ورتاشا دارەجەدەگى اسكەري شيەلەنىستەردە تويتارىس بەرۋ مىندەتتەرىن ورىنداۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
گەنەرال-مايور ماحمۇت تەلەقۇسوۆتىڭ پىكىرىنشە، قازاقستاندا تومەن دارەجەدەگى شيەلەنىستەردىڭ الدىن الۋ جاتتىعۋلارى عانا وتەدى. ياعني ەل اسكەرى اتىس قارۋى مەن قولدان جاسالعان جارىلعىش قۇرىلعىلارمەن عانا قارۋلانعان تەروريستىك ۇيىمدار، باندالىق قۇرىلىمدارى جويۋ ءادىس-تاسىلدەرىن عانا ۇيرەنەدى.
«دالا قىرانى» جاتتىعۋىنا قاتىسىپ جاتقان اسكەري تەحنيكا. الماتى وبلىسى، 24-تامىز 2010-جىل.
- 2006-جىلدان بەرى ورتاشا دارەجەدەگى قاۋىپ- قاتەرگە تويتارىس بەرۋگە ۇيرەتەتىن ءبىر دە جاتتىعۋ وتكەن جوق. بۇل-ەكونوميكالىق جانە اسكەري پوتەنسيالى السىزدەۋ مەملەكەتتەر اراسىنداعى سوعىس. بريگادا كومانديرلەرىنەن باستاپ قورعانىس ءمينيسترى ورىنباسارلارىنا دەيىن ۇيرەتۋ ءۇشىن وسىنداي جاتتىعۋلار وتكىزۋ قاجەت،-دەيدى ماحمۇت تەلەقۇسوۆ.
اسكەري دوكتريناعا سايكەس، مەملەكەت جوعارى دارەجەلى شيەلەنىس كەزىندە اسكەري قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەتىن ۇجىمدىق جۇيەلەردىڭ كومەگىنە سۇيەنەدى. قازاقستان ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك كەلىسىمشارتى ۇيىمى (ۇ ق ك ۇ) جانە شانحاي ىنتىماقتاستىعى ۇيىمى (ش ى ۇ) سياقتى ۇجىمدىق ۇيىمدارعا مۇشە.
بۇل ەكى ۇيىمنىڭ نەگىزگى ويىنشىلارى-رەسەي مەن قىتاي. اسكەري الەۋەتى جاعىنان ەكى ەلدىڭ ارميالارى ا ق ش ارمياسىنان كەيىن ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىندا تۇر.
دەريا اتابايەۆ
ماقالانى ازىرلەۋگە ماقپال مۇقان قىزى قاتىستى.