قئرئم تاتارلارئنا رةسةيدئث قذقايئ تاياپ كةلةدئ

فوتو: None
استانا. قازاقپارات - ؤكراينانئث قئرئم ايماعئ رةسةيگة وتكةلئ مذنداعئ زاثدار دا وزگةردئ.

وسئعان دةيئن ءوز قذقئقتارئن قورعاپ جذرگةن بةلسةندئلةر مةن قاراپايئم مذسئلماندار ةندئ «ةكسترةميست» اتانؤئ مذمكئن.

ورئستئلدئ اقپارات قذرالدارئ قئرئم استاناسئ سيمفةروپولدة ورنالاسقان تاؤةلسئز ATR  تةلةارناسئنئث قوجايئنئ، قئرئم تاتارلارئنان شئققان تانئمال بيزنةسمةن لةنؤر يسلياموأقا شذيلئكتئ.

«ساتقئن»،  «ةكسترةميست»، «ءال-قايدا» وكئلئ»

جاقئندا جارئق كورگةن ءبئر ماتةريالدا ول «قئرئمداعئ الةؤمةتتئك-ساياسي جانة ةتنوسارالئق جاعدايدئ ؤشئقتئرئپ وتئرعان ادام» رةتئندة سيپاتتالئپ، وتكئر سئنعا ئلئكتئ. بذل ازداي ونئ 1944 - جئلعئ قئرئم تاتارلارئن دةپورتاسيالاؤ تؤرالئ فيلمدئ قارجئلاندئرعانئ ءذشئن «قئزئل ارمياعا كذية جاقتئ» دةپ تة ايئپتاي باستاعان.

ATR تةلةارناسئن رةسةيدئث «دوجد» تةلةارناسئمةن سالئستئرؤعا بولادئ. ةكئنشئ دذنيةجذزئلئك سوعئس كةزئندةگئ لةنينگراد بلوكاداسئنا قاتئستئ داؤلئ ساؤالناما جذرگئزگةنئ ءذشئن بذل تةلةارنا كابةلدئك جانة سپؤتنيكتئك جةلئلةردةن ايئرئلعان.

Ridus.ru سايتئ ناؤرئزدئث 19 ئ كذنئ جاريالاعان ماقالاسئندا «ةگةر بذكئل عالامدا رؤسوفوبياعا بايلانئستئ باسئنان داؤ ارئلمايتئن «دوجد» تةلةارناسئنا تةث كةلةر تةلةارنا بار بولسا، وندا ول - سيمفةروپولدةگئ Ridus.ru تةلةارناسئ» دةپ جازدئ.

ورئس ءتئلدئ اقپارات قذرالدارئنداعئ ءبئرقاتار ماتةريالداردا يسلياموأ «ساتقئن»، «ةكسترةميست» جانة «ءال-قايدا» وكئلئ» رةتئندة سيپاتتالدئ.

«تاتار ءتئلئ مةن مادةنيةتئنة ةثبةك سئثئرگةن ادام»

ماسكةؤدة تذراتئن قئرئم تاتارئ، جؤرناليست ءارئ بلوگشئ ايدار مؤجدابايةأتئث ايتؤئنشا، «بذل - رةسةيدة تذراتئن تاتارلار مةن مذسئلماندارعا جاقسئ تانئس سةناري».

«بذل - يسلام دئنئمةن بايلانئسئ بار ادامدارعا قارسئ قولدانئلئپ كةلة جاتقان سةناري. تاتارستاندا دا «ةكسترةميست» دةپ تانئلعاندار بولعان. رةسةي باسشئلئعئ قئرئمدئ تولئق باقئلاؤعا العان سوث ءدال وسئلاي كذية جاعؤ باستالادئ. تاتارلارعا كةز-كةلگةن تيپتةگئ ةكسترةميست دةگةن ايئپ تاعئلادئ» دةيدئ ول.

مؤجدابايةأتئث ايتؤئنشا، «ةث ءبئرئنشئ يسلياموأتئث سئنعا ئلئگؤئ بةكةر ةمةس. سةبةبئ ونئث تةلةارناسئ حالئق اراسئندا تانئمال، ءارئ ول تاؤةلسئز ساياسات ذستانادئ».

 «لةنؤر يسلياموأ اسئرةسة سوثعئ جئلدارئ تاتار ءتئلئ مةن مادةنيةتئنئث دامؤئنا كوپ ةثبةك ءسئثئردئ. ول ATR تةلةارناسئن قذرئپ، ونئ ورئستار مةن قئرئمنئث بذكئل تذرعئندارئنئث اراسئنداعئ جذرت ةث كوپ كورةتئن ارناعا اينالدئردئ» دةيدئ جؤرناليست.

 

قئرئم تاتارلارئ نارازئلئق ءبئلدئرئپ تذر. سيمفةروپول، 14 - ناؤرئز 2014 - جئل. (كورنةكئ سؤرةت)

ساراپشئلار مةن تاتار ذلتئنئث بةلسةندئلةرئ يسلياموأقا شذيلئگؤ ارةكةتئ كةث اؤقئمداعئ قئسئمعا ذلاسئپ كةتة مة دةپ قاؤئپتةنةدئ.

1980 - جئلداردئث سوثئندا تاتارلار قئرئم تذبةگئنة كوشئپ كةلة باستاعالئ قئرئم تاتارلارئ مةن ورئستاردئث اراسئ ناشارلاپ كةتتئ. قئرئم تاتارلارئنئث باسئم كوپشئلئگئ تذبةكتئ رةسةيگة قوسؤ تؤرالئ رةفةرةندؤمعا قاتئسؤدان باس تارتتئ.

تاتارلار ؤادةگة كذدئكپةن قارايدئ

قئرئم مةن سةأاستوپولدةگئ نةگئزئنةن ةتنيكالئق ورئستاردان قذرالعان جاثا ذكئمةت «زاث شئعارؤشئ جانة اتقارؤشئ ذكئمةتتةگئ لاؤازئمدئ ورئنداردئث 20 پايئزئ تاتارلارعا بةرئلةدئ، قئرئم تاتارلارئنئث ءتئلئ رةسمي ءتئل بولادئ، قئرئم تاتارلارئن ةلگة قايتارؤدئث جاثا باعدارلاماسئ قابئلدانادئ» دةگةن ؤادةلةر بةرئپ جاتئر. ال قئرئم تاتارلارئ بذل مالئمدةمةلةرگة كذدئكپةن قاراپ، بولاشاق تاعدئرلارئنا الاثداپ وتئر.

قئرئم ذكئمةتئنئث قازئرگئ مذشةلةرئنئث ئشئندة بئردة-ءبئر قئرئم تاتارئ جوق. پرةمةر-مينيستر ورئنباسارئ رؤستام تةمئرعاليةأ - رةسةيدئث تاتارستان رةسپؤبليكاسئنان كةلگةن قازان تاتارئ. ونئث اكةسئ - ةدئل تاتارلارئنئث «يدةل» اتتئ رةسةيشئل قاؤئمداستئعئنئث باسشئسئ.

ناؤرئزدئث 29 ئ كذنئ قئرئم تاتارلارئنئث ساياسي كةثةسئ - قذرئلتاي وتپةك، وندا ةلدةگئ تاتار ذلتئنئث مارتةبةسئ تالقئلانئپ، رةسةي پاسپورتتارئن الؤ-الماؤ جايئ پئسئقتالادئ.

ورئس ءتئلدئ اقپارات قذرالدارئ ATR تةلةارناسئن «حيزب-ؤت-تاحرير» يسلام قوزعالئسئنئث وكئلئمةن سذحباتتئ ةفيرگة شئعارعانئ ءذشئن ايئپتايدئ. قئرئم تذبةگئندة 10 مئثداي مذشةسئ بار بذل ذيئم ؤكراينادا زاثدئ تذردة ارةكةت ةتةدئ، ال رةسةي ونئ ةكسترةميستئك ذيئمدار قاتارئنا جاتقئزعان. 

ناؤرئزدئث 19 ئ كذنئ بةرگةن سذحباتئندا تةمئرعاليةأ «حيزب-ؤت-تاحريردئث» جابئلاتئنئن ايتئپ:

«رةسةي زاثدارئنا سايكةس ءبئز بذل ذيئمنئث قئزمةتئن شةكتةؤگة ءتيئسپئز. بذل قانداي فورمادا جذزةگة اسادئ، ولارعا تولئقتاي تئيئم سالامئز با، الدة قاتاث باقئلاؤعا الؤ ارقئلئ زاث شةثبةرئنة ءوتؤدئ تالاپ ةتةمئز بة - ول جاعئ جاقئن ارادا شةشئلةدئ» دةدئ.

ارانداتؤ

قئرئمداعئ داؤلئ رةفةرةندؤم بولاردان ةكئ كذن بذرئن «حيزب-ؤت-تاحرير» ذيئمئنئث ؤكراينالئق بولئمشةسئ رةسمي مالئمدةمة جاساپ، «ارانداتؤ ارةكةتتةرئنئث» بولاتئنئن ةسكةرتتئ.

مالئمدةمةدة «ارانداتؤ ارةكةتتةرئنئث بولاتئنئن بولجاپ وتئرمئز. بةلگئسئز ادامدار قاؤئپسئزدئك كذشتةرئنة، نة ازاماتتارعا شابؤئل جاساپ، رةسةيدئث قئرئمعا قوسئلعانئن اقتاپ الؤ ماقساتئندا مذنئ «حيزب-ؤت-تاحريرگة» جابادئ. ءبئز مذنئ الدئن-الا ءذزئلدئ-كةسئلدئ جوققا شئعارامئز. مذنداي وقيعالار بولا قالعان جاعدايدا بارلئق جاؤاپكةرشئلئك قئرئمدئ جاؤلاؤشئلاردئث موينئندا بولادئ» دةپ جازئلعان.

 

يأان سةلةنسوأ. قئرئم، 18 - ناؤرئز 2014 - جئل.

ناؤرئزدئث 17 سئ كذنئ سيمفةروپول قالاسئندا ورئس تئلئندةگئ قذران تاراتئپ جذرگةن جةرئنةن يأان سةلةنسوأ ةسئمدئ قئرئم تاتارئ قاماؤعا الئندئ. ونئث ادأوكاتئ ةميل كؤربةدينوأ ازاتتئقتئث تاتار-باشقذرت قئزمةتئنة بةرگةن سذحباتئندا سةلةنسوأتئث سودان بةرئ «شاعئن بذزاقئلئق جاسادئ» دةگةن ايئپپةن، ئشئمدئك ئشكةن-ئشپةگةنئن تةكسةرؤ ماقساتئندا ؤاقئتشا قاماؤ ورنئندا وتئرعانئن ايتتئ.

ادأوكاتتئث ايتؤئنشا، يأان سةلةنسوأقا قئرئم باسشئلئعئ «ةكسترةميست» دةگةن ايئپ تاعؤئ مذمكئن.

«رةفةرةندؤم كةزئندة مذسئلماندارمةن قالاي قارئم-قاتئناس جاساؤ كةرةكتئگئ تؤرالئ اؤئزشا نذسقاؤ بةرئلگةن... ول قذران تاراتئپ جذرگةن. قالاعا كئرئپ كةلة جاتقان جةرئنةن تةكسةرؤ-وتكئزؤ پؤنكتئندةگئلةر توقتاتئپ، ساقالئ تؤرالئ سذراپ، «ؤاحابسئث» دةپ تيئسكةن. ونئث كولئگئنئث مةملةكةتتئك ءنومئرئن جازئپ الئپ قالعان. قازئر كولئگئ جوعالئپ كةتتئ، ءبئز ونئ تاپپاي جاتئرمئز» دةيدئ ادأوكات. 

«تةراكت بولسا، مذسئلماندار ذستالادئ»

بذل - رةسةيدة تذراتئن تاتارلار ءذشئن تانئس سةناري. رايئس گيماديةأ تاتارستاننئث نابةرةجنئة چةلنئ قالاسئندا تذرادئ. ونئ 2012 - جئلئ تذتقئنداپ، «تةرورلئق ذيئمدارمةن بايلانئسئ بار» دةگةن ايئپ تاققان.

گيماديةأتئث ايتؤئنشا، وتكةن ايدا سوچي وليمپياداسئنا دايئندئق كةزئندة ونئث ذيئنة ءتئنتؤ جذرگئزئلگةن. پوليسةيلةر كومپيؤتةرئن الئپ كةتئپ، قايتارماعان.

«رةسةيدة تةرورلئق اكت بولا قالسا، بئردةن مذسئلمانداردئ ذستايدئ. ةشتةثة تذسئندئرمةستةن مةشئتتةر مةن ذيلةرئن تئنتة باستايدئ. ذرئپ-سوعؤ ارقئلئ ولار مذسئلمانداردئ «كئناسئن مويئنداؤ» مالئمدةمةلةرئنة قول قويؤعا ءماجبذرلةيدئ» دةيدئ رايئس گيماديةأ.

ادأوكات ةميل كؤربةدينوأ «ونئث كليةنتئنئث باسئنداعئ جاعداي وسئعان ذقساس پا» دةپ قاؤئپتةنةدئ. يأان سةلةنسوأ ناؤرئزدئث 17 سئنةن بةرئ رةسمي ايئپ تاعئلماستان قاماؤدا وتئر.

 

گيماديةأتئث ايتؤئنشا، «قئرئمداعئ لةنؤر يسلياموأتئث ATR تةلةارناسئنا كذية جاعؤ سياقتئ ارةكةتتةر - ارانداتؤشئلئق». 

«وسئ كةزگة دةيئن قئرئمدا ءبارئ تئنئش بولدئ. قازئر مذندا ءدال سول ادامدار تذرئپ جاتئر. ولاردئث كوزقاراستارئ وزگةرگةن جوق. ولار بذرئنعئسئنشا ارةكةت ةتةدئ. مذندا ةشقانداي شابؤئل دا، قاقتئعئس تا بولعان ةمةس. ةندئ بئردةثة بولا قالسا، بذعان رةسةيدئث قاتئسئ بار دةگةن ءسوز» دةيدئ ول.

 (روبةرت كوالسوننئث ماقالاسئن اعئلشئن تئلئنةن اؤدارعان - مذحتار ةكةي)

«ازاتتئق»