كوكسايدئث قذپياسئ

فوتو: None
استانا. قازاقپارات - الماتئ وبلئسئنئث رايئمبةك اؤدانئنداعئ قؤرايلئ دةگةن جةردة ءبئر ذثگئر بار.

ونئ بئرةؤلةر «جذمباق ذثگئر»، ةندئ ءبئرئ «جالماؤئز ذثگئر» دةپ ايتادئ.

1950 مةن 1960 - جئلدارئ ارالئعئندا قؤرايلئنئث كوكسايئندا قوي باققان شوپانداردئث ءبئردئ-ةكئلئ ةشكئلةرئنئث جوعالؤئ مالشئلاردئ ءبئراز ابئگةرگة ءتذسئرئپتئ.

كوكساي كذثگةيئندةگئ ذثگئردةن كذدئكتةنگةن شوپاندار وعان كئرئپ تة كورگةن.

ذثگئر جيئرما، وتئز قوي سئيئپ كةتةرلئكتةي. تةرةثدةپ ةنگةن كئسئگة تاؤسئلمايتئن ذثگئر.

الدارئنان تئك شذثقئردئث قازئلعانئن كورگةندةر دة بار.

شذثعئردئث ذستئثگئ جاعئ جارتئلاي كيئزبةن جابئلعان. قازئلعان شذثقئر ئشئندة قذلاعان ةشكئلةر دة بولعان. جوعالعان ةشكئلةردئث وسئندا جاتقانئنا كوزدةرئ جةتكةن شوپاندار سودان كةيئن ونئ «جالماؤئز ذثگئر» دةپ اتاپ كةتكةن ةكةن.

ذثگئرگة قاتئستئ بذدان باسقا دا اثگئمةلةر ايتئلادئ. ءبئز ذثگئردئ كورؤ ءذشئن دة قؤرايلئعا ارنايئ بارعان ةدئك.

قؤرايلئدا ءوز شارؤاشئلئعئمةن وتئرعان دوقابةك كوشةربايةأتان ذثگئر جايلئ سذراعانئمئزدا: «مذندا كةلؤشئلةر بار. بذدان ءبئراز جئل بذرئن الماتئدان ءبئر ايةلدةر كةلئپ، ءئشئن دة كورگةن. ولاردئث مذندا نة ماقساتپةن كةلگةندئكتةرئن بئلمةيمئن. اؤئلدئث ادامدارئ دا ارا-تذرا كئرئپ- شئعئپ جاتادئ. مةنئث بالام ايدئن دا كئرئپ كورئپتئ.

ول كئسئ ايدئندئ بئزگة قوسئپ، ذثگئرگة بةت الدئق. دوقابةكتئث ذيئنةن باتئستان شئعئسقا قاراي ناؤاداي بولئپ جاتقان كوكساي بار بولعانئ ءبئر شاقئرئمداي سوزئلئپ، بذرگا سايئنئث كةزةثئنة دةيئن جالعاسادئ. كوكسايدئث كذثگةي جاعئ بيئك اقتاستئ بولئپ كةلةدئ. ونئث قارسئ بةتتئ نؤ قاراعايلئ كوك شالعئن. كذثگةي جاقتاعئ ءبئر وزةكتةن تومةن قذلاعان بذلاق قؤرايلئنئث سؤئنا قوسئلادئ.

ءبئز سايدئ ورلةپ، كذثگةيلئ اقتاسقا قاراي بةتتةدئك. ارشا مةن توبئلعئ باسقان ءار جةردةگئ تاستار ونشا ذلكةن دة ةمةس. ايدئن كوكسايعا كوكتةم ةرتة كةلةتئنئن ايتئپ، ءوزئ بئلةتئن جاعدايلاردئ اثگئمةلةدئ.

بئزدةر توبئلعئلئ وزةكشةدةن از ورلةپ شئقانئمئزدا الدئمئزدان اپانداي ذثگئر كورئندئ.

ذثگئردئث الدئ كئشكةنة عانا تةپسةث ةكةن. سئرت قاراعان ادامعا كئسئ بويئمةن بئردةي وسكةن توبئلعئدان ذثگئردئث بار-جوعئ بئلئنبةيتئن سياقتئ. ذثگئردئث اؤزئ دوثگةلةكتةنئپ كةلةدئ. كئشئگئرئم جةثئل كولئك سيئپ كةتةرلئك. ودان ءارئ كادئمگئ كةن شاحتاسئ سياقتئ. العا ونشاقتئ مةتر جذرگةنئمئزدة ذثگئردة بذرئلئس بارئن بايقادئق.

ءبئز تاعئ دا جةتئ-سةگئز مةتر جذرگةنئمئزدة اياعئمئزدئث استئنان تئك تومةن شذثقئرعا تاپ بولدئق. شذثقئردئث اؤزئندا كولدةنةث جاتقان بورةنئنئث استئنا تئرةؤئش قويئلئپ، اعاش ساتئ دا بةكئتئلگةن. ساتئنئ ذستاپ ءذش مةتر تومةن ءتذسئپ، العا ءذش-ءتورت مةتر جذرگةنئمئزدة ةكئ جاقتا ذزئندئعئ ءبئر مةتردةن اساتئن تئرةؤئش بورةنةلةردئث كةسئندئلةرئ قذلاپ جاتقانئن كوردئك.

ةندئ ءبئرئ سول قالپئندا تذر. ودان ءارئ ذثگئر ةكئ جاققا كةتكةن ءتارئزدئ. تذيئقتالعان جةردئ توپئراق جاؤئپ تذر. مذندا ادام ةمئن-ةركئن جذرة دة الادئ.

ذثگئردئث بار قذپياسئ وسئ. اؤزئنان شذثقئرعا دةيئن شامامةن 20-25 مةتر بولسا، شذثقئردئث تةرةثدئگئ ءذش مةتردةي. ال ودان كةيئن تذيئقتالعان جةرگة دةيئن جةتئ-سةگئز مةتر. ذثگئرگة كئرگةن ةشكئنئث جوعالؤئنئث بار قذپياسئ سئرتتان ئشكة كئرگة بويدا العا ءجذرئپ، شذثقئرعا قذلاؤئندا ةكةن. ءئشئ تاستاي قاراثعئ ذثگئردةن دئبئستئث سئرتقا شئعؤئ قيئن. قازئلعان شذثقئردئث تةرةثدئگئ دة ةشكئنئث باقئرعان داؤئسئن ةستئرتپةيدئ.

جوعالعان ةشكئسئن ذثگئردةگئ شذثقئردان تاپقان شوپاندار ونئ شئعارؤ دا قيئن ةكةندئگئنة كوز جةتكئزگةن. سةبةبئ سئرتقا شئعاتئن جايداقتاؤ جةردةن اياقتئث تايئپ كةتؤئ دة مذمكئن، كةي جةرلةرئ تئكتةؤ. وسئلايشا «جالماؤئز ذثگئر» اتانادئ. ال ذثگئردئث «جذمباق ذثگئر» اتالؤئ دا قئزئق.

سةبةبئ ذثگئردة قازئلعان شذثقئر، ونداعئ تئرةؤئش بورةنةلةرگة قاراپ، مذندا قذندئ ءبئر زاتتاردئث ساقتالؤئ مذمكئن. شذثقئردئث كيئزبةن جابئلؤئندا دا ءمان بار. بذل جونئندة وسئ ءوثئردئ زةرتتةگةن ولكةتانؤشئ التئنبةك قونايةأ 1960 - جئلدارئ كوكسايدا كولحوزدئث قويئن باققان قذناپيا دةگةن شوپاننان ءبئر اثگئمة ةستئپتئ.

«1950-1951 - جئلدارئ وسئ جاققا اياق استئنان ةكئ ماشينامةن اسكةر كةلئپ، كوكسايداعئ ذثگئرگة كئرگةن. ولاردئث بذل جاققا نة ءذشئن كةلگةنئ بةلگئسئز. كوپ ايالداماپتئ. زاماننئث قيئن كةزئندة ولاردان ءسوز سذراماق تذگئلئ، قاسئنا دا بارؤدان قورقئپ، سئرتتان عانا باقئلادئق. ولار كةلگةن ئزئمةن قايتئپ كةتتئ» دةپ، كورگةنئن اثگئمة ةتكةن.

تاعئ ءبئر دةرةككة توقتالساق، سول ءبئر جئلدارئ قؤرايلئداعئ اؤئلدا ءبئر ورئس بولعان دةسةدئ. ءبئراق ونئث مذندا قاشان كةلئپ، قانشا ؤاقئت بولعانئن ءدوپ باسئپ ايتاتئندار جوقتئث قاسئ. سول ورئس ءبئر تذندة اياق استئنان جوعالعان.

ورئستئث مذندا شامامةن 1950-1960 - جئلدارئ بولعان. اسكةر كةلگةن جئلداردان كةيئن بولعان سياقتئ. ذثگئردئث تاعئ ءبئر قذپياسئن التئنبةك قاريا قاشقئنباي ئنتئماقبايةأ دةگةن ادامنان ةستئپتئ. قاشقئنباي 1941-1949 - جئلدارئ قئتايداعئ ءذش ايماق كوتةرئلئسئنة قاتئسقان اسكةري ادام بولعان.

ءذش ايماقتئث باسشئلارئمةن بئرگة جذرگةن قاشقئنباي قئتايدا جاثا سوتسياليستئك قذرئلئمدئ قذرؤعا قاتئسقانداردئث ءبئرئ. 1949 - جئل ءذش ايماقتا از ذلتتار ءوز تاؤةلسئدئكتةرئن الئپ، ونئث استاناسئ قذلجا قالاسئ بولعاندا ءار ذلتتئث بةلگئلئ تذلعالارئ جاثا ذكئمةتتئ قولداپ، ءسوز سويلةگةن. سوندا قارا شاهاردان كةلگةن جوثعارلاردئث ايةل پاتشاسئ قاتؤ مئنبةگة شئعئپ، كةثةس ذكئمةتئنئث قئتايداعئ وكئلدئگئندةگئ مةنشةأكة ارناپ، ءوتئنئشئن ايتئپتئ.

«ءبئزدئث اتا-بابامئز ءبئر كةزدةرئ قازئرگئ شةكارانئث ارعئ جاعئنداعئ قؤرايلئ، اقتاستئ دةگةن جةردة جذرگةن ةدئ. ةندئ ول جةرگة ءبئزدئث ذرپاقتاردئث تابانئ تيؤئ ةكئتالاي. وندا اتا-بابامئزدان قالعان قازئنا بار ةدئ. وعان ءبئزدئث قولئمئز جةتپةيدئ. سوندئقتان سول قازئنانئ سئزدةرگة بةرمةكپئز» دةپ، بذزاؤ تةرئسئنةن جاسالعان كارتانئ بةرگةنئنة كؤا بولئپتئ.

بذل دةرةكتئث شئندئعئن جةر اتتارئمةن دة سالئستئرساق، 1950 - جئلدارئ قؤرايلئعا كةلگةن ةكئ ماشينا اسكةردئث بةكةر كةلمةگةندئگئ راسقا شئعادئ جانة جالعئز ورئستئث بذل ماثدا نةگة جذرگةندئگئ دة ءبئر سةزئك تؤدئرادئ.

سونداي-اق كونةكوز قاريالاردئث قؤرايلئ تؤرالئ اثگئمةسئ ءبئز ءسوز ةتئپ وتئرعان جةرگة سايكةس كةلةدئ. اقتابان شذبئرئندئدان كةيئن جوثعارلاردئث ذستةمدئگئ قذلدئراپ، ءار جةردة قالعان جوثعارلار اتامةكةندةرئنة قاراي كةتةدئ. سولاردئث ءبئرئ - باتئستان قاشئپ، ئلةدةن وتكةن قالماقتئث ايؤةكة حانئ.

ول قؤرايلئدا ءبئراز جئل بولادئ. بذل جةردة ولار قازاقتارمةن سوعئسئپ، ةكئ جاقتان جةكپة-جةككة باتئرلارئن شئعارادئ.

قالماقتاردان بذرگا باتئر ات ويناتئپ، قازاق جاقتان جةكپة-جةككة شاقئرعاندا جاس باتئر ساؤرئق ءوزئ سذرانئپ شئعئپ، ونئ جةر جاستاندئرئپتئ. وسئدان كةيئن ةكئ جاقتاعئ سوعئس توقتاپ، جوثعارلار باتئرئن وزدةرئ تذرعان جةرگة جةرلةپ، شئعئسقا قاراي بةت تذزةيدئ. ولاردئث قاشقانئن بئلگةن سامةن باتئر باستاعان قول قئتايدئث جذلدئز دةگةن جةرئنة دةيئن قؤئپ بارادئ. سول قؤرايلئداعئ شايقاستا جةكپة-جةكتة مةرت بولعان بذرگا جةرلةگةن سايدئ ةل وسئدان كةيئن بذرگا سايئ دةپ اتاپ كةتةدئ.

مئنة، ءبئز كورگةن جذمباق ذثگئردئث بار قذپياسئ وسئنداي اثگئمةدةن شئعادئ. سونداي-اق كونة كوز قاريالار بذرگا سايئندا قولمةن تذرعئزعان تاس قورعاننئث دا ءبارئن ءسوز ةتةدئ. ال ذثگئرگة ارنايئ زةرتتةؤ جذرگئزسة، كوپ نارسةنئ ءبئلؤ قيئن ةمةس. مذمكئن بذل جةردة كةزئندة التئن قازعان كةن ورنئ دا بولؤئ دا ئقتيمال. جالپئ اقتاستئ، قؤرايلئ، كوكساي، بذرگا جانة قوجاعذل سايلارئ تاريحقا باي ةكةنئنة وسئ جولئ كوزئمئز جةتتئ.

جةكسةن الپارتةگئ

«ايقئن»