حانافي ءمازهابئندا جئلقئ ةتئ حارام با؟

فوتو: None
استانا. 21 - تامئز. قازاقپارات - ءبئر كئسئ: «ةگةر سةندةر حانافي ءمازهابئن ناقتئ ذستانساثدار، وندا جئلقئ ةتئ بذل ءمازهاب بويئنشا حارام» دةدئ.

وسئ ءسوز راس پا؟ ياعني، حانافي ءمازهابئندا جئلقئ ةتئ حارام با؟

جئلقئ ةتئنة بايلانئستئ حانافي ءمازهابئندا ةكئ ءتذرلئ ذكئم بار. ءابؤ حانيفا پئكئرئنشة جئلقئ ةتئ ماكرذه بولسا، ونئث ةكئ ذلكةن ءمذجتاهيد شاكئرتئ مذحاممةد پةن ءابؤ يؤسؤف بويئنشا ادال.

ءابؤ حانيفا جئلقئ ةتئنئث ماكرذهتئگئنة بايلانئستئ «ناحل» سذرةسئنئث: «جئلقئنئ، قاشئردئ جانة ةسةكتئ ءمئنؤلةرئث ءذشئن جانة ءسان ماقساتئندا جاراتتئ» دةگةن 8-اياتئن دالةل رةتئندة كةلتئرةدئ.

ياعني، مالدئث ةتئن جةؤ ةث ذلكةن نئعمةت بولا تذرا بذل اياتتا جئلقئنئث مئنؤگة ارنالعاندئعئ مةن ساندئگئ عانا ايتئلئپ وتئر.

ةگةر جئلقئ ةتئ انئق ادال بولعاندا ةث اؤةلئ ونئث وسئ جاعئ ايتئلاتئن ةدئ دةيدئ. ءبئراق اياتتا جئلقئ ةتئنئث ناقتئ جةلئنبةيتئندئگئ كةسئپ ايتئلماعاندئقتان ءابؤ حانيفا وعان حارام دةپ ةمةس، ماكرذه دةگةن ذكئممةن شةكتةلگةن.

سونداي-اق، ءابؤ حانيفانئث ماكرذه دةپ ذكئم بةرؤئنئث تاعئ ءبئر نةگئزگئ سةبةبئ جئلقئ مالئنئث سوعئسقا قاجةتتئلئگئندة جاتئر. سةبةبئ، باسقاشا ذكئمگة بارؤ سوعئسقا ةث قاجةتتئ كولئكتئث ازايؤئنا، اياتتا ايتئلعان ونئث «مئنئستئلئك» ماقساتئنئث جوعالؤئنا اكةپ سوعادئ. ءابؤ حانيفانئث ماكرذه دةگةنئ «ماكرذه تانزيهان» ادالعا جاقئن ماكرذه پا، جوق الدة «ماكرذه تاحريمان»، ياعني حارامعا جاقئن ماكذه پا عذلامالار اراسئندا ةكئ ذشتئ پئكئر بار.

الايدا ءابؤ حانيفانئث جئلقئ سذتئنة ادال دةپ ءپاتؤا بةرگةنئن ةسكةرةر بولساق، جوعارئداعئ جئلقئ ةتئنة بايلانئستئ بةرگةن ءپاتؤاسئنئث «ماكرذه تانزيهان» ادالعا جاقئن ماكرذه ةكةنئن اثعارؤعا بولادئ. ءابؤ حانيفانئث جئلقئ ةتئنة ماكرذه، ال سذتئنة ادال دةپ باسقاشا ذكئم بةرؤئنئث استارئندا جئلقئ ءسذتئن ءئشؤ سالدارئنان سوعئس كولئگئنئث ازايمايتئندئعئ، ءمئنئس ماقساتئنئث جوعالمايتئندئعئ جاتئر [1].

ةگةر جئلقئ ةتئ حارامعا جاقئن ماكرذه بولعاندا، ءابؤ حانيفا ونئث سذتئنة ادال دةپ ذكئم بةرمةس ةدئ.

ال ءابؤ حانيفانئث ةكئ ذلكةن مذجتاهيد شاكئرتئ مذحاممةد پةن ءابؤ يؤسؤفتئث پئكئرئنشة، جئلقئ ةتئ ادال. دالةل رةتئندة ءال-بؤحاريدة جانة مؤسليمدة ريؤايات ةتئلگةن مئنا حاديستةردئ كةلتئرةدئ:

ءبئرئنشئسئ، جابير ءيبن ابديللانئث: «پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) حايبار كذنئ ةسةك ةتئن جةؤگة تئيئم سالئپ، جئلقئ ةتئن جةؤگة رذقسات بةردئ» [2] دةگةن حاديسئ.

ةكئنشئسئ، ءابؤ باكئر قئزئ ءاسمانئث: «پايعامبار (س.ا.ؤ.) زامانئندا جئلقئنئ سويئپ، ةتئن جةدئك» [3] دةپ ريؤايات ةتكةن حاديسئ.

قورئتئندئ: بارئمئزگة بةلگئلئ حانافي ءمازهابئ، بذل تةك ءابؤ حانيفانئث بةرگةن ءپاتؤلارئنئث جيئنتئعئ عانا ةمةس، حانافي ءمازهابئنئث ذكئم شئعارؤ نةگئزدةرئنة (ؤسؤلؤل-فيقه) سذيةنة وتئرئپ شئعارئلعان مذجتاهيد عالئمداردئث ءپاتؤلارئ دا وسئ ءمازهابقا جاتادئ. حانافي ءمازهابئندا ءابؤ حانيفانئث ةكئ ذلكةن شاكئرتئ مذحاممةد پةن ءابؤ يؤسؤفتئث بةرگةن ءپاتؤلارئ دا كوپ جاعدايدا نةگئزگة الئنادئ. مئنة، سوندئقتان جئلقئ ةتئن جةيتئن حانافي ءمازهابئن ذستاناتئن مذسئلماندار بذل ماسةلةگة بايلانئستئ مذحاممةد پةن ءابؤ يؤسؤفتئث بةرگةن ءپاتؤلارئن نةگئزگة الادئ.

سونداي-اق، كةيبئر ءپاتؤالار زامانئ مةن ورتاسئنا، جاعداياتتارعا قاراي وزگةرئپ وتئرادئ. ءابؤ حانيفانئث جئلقئ ةتئن جةؤدئث ماكرذه ساناؤئنئث نةگئزگئ سةبةبئ، جئلقئ مالئنئث سول زاماندا سوعئستئث نةگئزگئ قذرالئ بولؤئندا. ال قازئر سوعئس قذرالئ ذشاق، تانكئ سةكئلدئ زاماناؤي كذشتئ تةحنيكالارعا ويئسقاندئقتان ءابؤ حانيفانئث جئلقئ ةتئنة بايلانئستئ بةرگةن «ماكرذه» دةگةن ذكئمئ دة وزدئگئنةن وزگةرةتئنئ ءمالئم. ياعني، ءابؤ حانيفا قازئرگئ داؤئردة ءومئر سذرگةندة جئلقئ ةتئنة بايلانئستئ باسقاشا ذكئم بةرؤئ دة مذمكئن ةدئ. ةث دذرئسئن اللا بئلةدئ.

[1] ءال-مارعيناني، ءال-هيدايا شارحؤ بيداياتيل-مؤبتادي، 4-توم، 1458-بةت. «ءدارؤس-ءسالام» باسپاسئ، كاير قالاسئ، 2000 ج.

[2] ساحيحؤل-بؤحاري، 39826، 4-توم، 1544-بةت. ءدارؤ يبني كاسير باسپاسئ، بايرؤت، 1987 ج.

[3] ساحيح مؤسليم، 5191، 5-توم، 2099-بةت. «ءدارؤ يحيا،يت-تؤراسيل-ارابي باسپاسئ»، بايرؤت.

muslim.kz