بذگئن ذلئ «الاش» پارتياسئنئث قذرئلعان كذنئ

فوتو: None
  استانا. 21 - شئلدة. قازاقپارات - بذگئن «الاش» پارتياسئنئث قذرئلعان كذنئ. الاش پارتياسئ 1917 - جئلئ 21-26 - شئلدةدة ورئنبور قالاسئندا وتكةن ءبئرئنشئ سيةزدئث شةشئمئنة بايلانئستئ قذرئلعان ةدئ.

سيةزدة قارالعان 14 ماسةلةنئث ئشئندةگئ ةرةكشة ماثئزدئسئ قازاق قوعامئنئث سول كةزدةگئ الدئندا تذرعان ماقساتتارئنا سايكةس قازاقتئث دةربةس ساياسي پارتياسئن قذرؤ بولاتئن. بذل ماسةلةنئ تالقئلاؤ بارئسئندا سيةزد ءئس جذزئندة پارتيانئ ذيئمداستئرؤعا ارنالعان قذرئلتاي جينالئسئنا اينالادئ.

جاثادان قذرئلعان پارتيا قازاق اتاؤئنئث سينونيمئ «الاش» دةگةن اتقا ية بولدئ. ونئث قذرامئنا قازاقتئث عئلئمي جانة شئعارماشئلئق زيالئلارئنئث بةلگئلئ وكئلدةرئ - م.تئنئشبايةأ، م.جذمابايةأ، ش.قذدايبةرديةأ، ع.قاراشةأ، س.تورايعئروأ، ح.عابباسوأ، ءا.ةرمةكوأ، ج.دوسمذحامةدوأ، م.دؤلاتوأ تاعئ باسقالار كئرةدئ.

ءا.بوكةيحانوأ وسئ سيةزدة «بذل بولئپ تذرعان زامان الاشتئث ازاماتئنا زور جذك. بئزدة بئرلئك بولئپ، ءئس قئلا بئلةتئن شةبةر تابئلسا، الاشتئث بالاسئ باقئت-ماحاببات جولئنا ءتذستئ. كةيئنگئ ءذرئم-بذتاق نة العئس، نة قارعئس بةرة-بةرة جذرةتئن الدئمئزدا زور شارتتار بار! وسئنئ اثعار، جذرتئم قازاق!» دةپ كورسةتئپ، بيؤرونئث اتئنان دةپؤتاتتئققا كانديدات دةگةن 43 ادامنئث اتئن اتاپ، حالئقتئث تالقئسئنا ذسئنادئ. ولاردئث اراسئندا ج.اقبايةأ، ا.ءبئرئمجانوأ، ح.دوسمذحامةدوأ، ر.مارسةكوأ سياقتئ بةلگئلئ قايراتكةرلةردةن باستاپ ا.كةنجين، س.ساباتايةأ، م.تولةبايةأ سياقتئ ساياساتقا ةندئ ارالاسا باستاعان جاستار؛ ؤاقئتشا ذكئمةت كوميسسارلارئ مةن مذعالئمدةر، دارئگةرلةرمةن شئعارماشئلئق ينتةلليگةنسيا وكئلدةرئ بار ةدئ.

سيةزد جذمئسئنا اقمولا، سةمةي، تورعاي، ورال، جةتئسؤ، سئرداريا، فةرعانا وبلئستارئنان جانة بوكةي ورداسئنان بارلئعئ ون ءتورت ماسةلة قويئلئپ، ولاردئث اراسئندا مةملةكةت بيلةؤ ءتذرئ، قازاق اأتونومياسئ، قازاق

وبلئستارئنداعئ جةر جاعدايئ، اسكةر قذرؤ، زةمستأو، ايةل تةثدئگئ جانة باسقا ماسةلةلةر بار ةدئ. سيةزد قاؤلئسئ «قازاق» گازةتئنئث 1917 - جئلعئ 31 - شئلدة كذنگئ سانئندا جاريالانعان («قازاق». 1917. № 238).

«الاش» پارتياسئ باعدارلاماسئ:

I.باسقارؤ ءتذرئ

رةسةي دةموكراتيالئق فةدةراسيالئق رةسپؤبليكاسئ، دةموكراتيالئق رةسپؤبليكانئ بةلگئلئ ءبئر ؤاقئتقا پارلامةنت سايلايتئن پرةزيدةنت باسقارادئ، مينيسترلةر كابينةتئ سونئث (پارلامةنتتئث) الدئندا جاؤاپ بةرةدئ.

II.اأتونوميا.

بارلئق قئرعئز وبلئستارئ (قازاق وبلئستارئ - اأت.) ءبئر اأتونوميالئ ولشةمگة ةنگئزئلؤگة، سوثعئسئ فةدةراسيالئق ولشةم قذقئعئمةن رةسةي فةدةراسياسئنا ةنؤگة ءتيئس.

بذل ورايدا، مذمكئن بولعان جاعدايدا قئرعئزستان رةسةيدئث كورشئلةس وبلئستارئمةن (ولكةلةرئمةن) بئرئگةدئ، ول مذمكئن بولماعان جاعدايدا، قئرعئزيانئث ةزئ عانا جةكةلةگةن قئرعئز گؤبةرنيالارئندا زةمستأو ةنگئزئلئپ، اأتونوميالئ ءبئر ولشةم بولادئ.

«الاش» پارتياسئ حالئق مذددةلةرئن كوزدةپ شئن جذرةكتةن جذمئس ئستةگئسئ كةلةتئن ادامدار ارسئنان بةلگئلئ ءبئر قئزمةتتئ اتقارؤعا ابدةن جارامدئ قئزمةتكةرلةر ئرئكتةؤ جولئمةن اؤئل جانة بولئس اكئمشئلئگئنئث قئزمةتئن جاقسارتؤدئ ءوز ماقساتتارئنئث ءبئرئ ةتئپ ورگاندارئنئث قئزمةتكةرلةرئ جونئندة دة ناق وسئنئ ذسئنادئ.

«الاش» پارتياسئ بار كذشئمةن ادئلدئكتئ قولدايدئ، ول بارلئق ءجابئر كورگةندةر مةن جارلئ- جاقئبايلاردئ جاقتايدئ. حالئقتئث جالپئ مادةني دةثگةيئن كوتةرؤگة بار كذشئن سالادئ.

III.ازاماتتئث نةگئزگئ قذقئقتارئ

دئنئنة قاراماستان جانة جئنئسئنا قاراماستان، بارلئق حالئقتار ءوز قذقئقتار (جينالئستار بوستاندئعئ، سايلاؤ، ولاردئ اشؤدا بئرئگؤ بوستاندئعئ ءسوز، باسپاءسوز، ادامنئث جةكة باسئنا تيئسپةؤ بوستاندئعئ) جونئنةن تةثةستئرئلةدئ. سوت تارتئبئمةن بولماسا، قاماؤعا الؤ جذرگئزئلمةيدئ. سوت ورگاندارئ بار جةرلةردة قاماؤعا الئنعاندارعا ايئپ 24 ساعات ئشئندة تاعئلادئ، ال ونداي ورگاندار جوق جةرلةردة 7 كذن ئشئندة تاعئلادئ، ولاي بولماعان رةتتة ؤاقئتشا ذستالعان ادامدار دةرةؤ بوساتئلادئ. سونئمةن بئرگة جةكة حات الئسؤعا ةشكئمنئث تيئسپةؤئ بةلگئلةنةدئ.

IV.ءدئن ذستانؤ تؤرالئ ماسةلة.

شئركةؤدئث مةملةكةتتةن ءبولئنؤئ. زاث الدئندا بارلئق ءدئن تةث، ياعني ةشقانداي ءدئني ءئلئمنئث باسقا دئندةردةن ارتئقشئلئعئ بولمايدئ.

قانداي ءدئني ءئلئمنئث بولسا دا تارالؤ بوستاندئعئ، ءدئني نانئم تاثداؤ بوستاندئعئ. قئرعئزيا ءذشئن تاتارلاردان بولةك جةكة مؤفتيات قذرؤ.

نةكة، اجئراسؤ، تؤؤ مةن ءولؤدئ تئركةؤ مولدالاردئث (ءدئني ادامدار) قاراؤئندا قالادئ، ال قالئثمالعا بايلانئستئ ئستةر سوت ورگاندارئندا قارالادئ.

V.سوتتار تؤرالئ.

زاث الدئندا بارلئق ازاماتتار تةث جانة زاثنئث قورعاؤئن بئردةي پايدالانادئ. سوت - تةرگةؤ ورگاندارئ قئرعئز (قازاق) حالقئنئث تذرمئس- جاعدايلارئنا سايكةس قذرئلادئ. سوت ءئسئ، سوتتا سويلةؤ قالئقتئث كوپشئلئگئ سويلةيتئن تئلدة جذرگئزئلةدئ.

VI.قورعانئس.

تذراقتئ اسكةر حالئق ميليسياسئمةن الماستئرئلؤعا ءتيئس. اسكةري ونةردئ ذيرةتؤ جةرگئلئكتئ جةرلةردة جذرگئزئلؤگة ءتيئس. قئرعئزدار اسكةري قئزمةتتئ اتتئ ميليسيا قاتارئندا اتقارؤعا مئندةتتئ.

VII.سالئقتار.

سالئقتار سالاسئندا ذدةمةلئ تابئس سالئعئ سالئنادئ.

VIII. جذمئسشئ ماسةلةسئ.

«الاش» پارتياسئ جذمئسشئ ماسةلةسئندة سوتسيال دةموكراتتاردئث (مةنشةأيكتةردئث) باعدارلاماسئن قولدايدئ.

IX.حالئق اعارتؤ.

انا تئلئندة جاپپاي، تةگئن وقئتؤ. قازاقيادا قازاق تئلئندة وقئتاتئن ورتا جانة جوعارعئ وقؤ ورئندارئن اشؤ، اعارتؤ سالاسئ اأتونوميالئ بولؤعا ءتيئس؛ وقؤشئلار ءوزئ قالاعان ماماندئعئ بويئنشا ءبئلئم الادئ. كئتاپحانالار، وقؤ ذيلةرئ اشئلؤعا ءتيئس.

X.جةر ماسةلةسئ.

جةرگة العاشقئ كةزةكتة بايئرعئ حالئق ورنالاستئرئلؤعا جانة الداعئ ؤاقئتتا قئرعئزدار (قازاقتار) ءبئرجولا ورنالاستئرئلئپ بولعانشا، قئرعئز ولكةسئنة سئرتتان اكةلئپ قونئستاندئرؤ توقتاتئلؤعا ءتيئس.

قونئستاندئرئلماي بوس جاتقان جانة بوساپ قالعان ؤچاسكةلةر بايئرعئ حالئققا بةرئلسئن. جةردئ پايدالانؤ نورماسئن جةر القاپتارئنئث ساپاسئن جانة اؤئل شارؤاشئلئعئ جةرئنئث قذرامئنا قاراي جةرگئلئكتئ جةر كوميتةتتةرئ بةلگئلةيدئ، ال جةرگة ورنالاستئرئلعاننان كةيئن العان ارتئق جةر جةرگئلئكتئ ءوزئن-ءوزئ باسقارؤ ورگاندارئنئث (زةمستأولار) قورئنا تذسةدئ. حالئقتئث كوبةيؤ شاماسئنا (وسؤئنة) قاراي اتالعان جةر قورئنان جةرسئز نةمةسة جةرئ از اتئراقتارعا جةر بةرئلةدئ.

تذركئستاندا جةر القاپتارئمةن بئرگة سؤ بوگةندةرئ دة ورتاق بولئنئسكة تذسؤگة ءتيئس.

جةرگة ورنالاستئرؤ كةزئندة جةردئ قاؤئمداسئپ تةثگةرمة پايدالانؤ ةنگئزئلسئن (جةر اؤئلدار نةمةسة باسقا دا شارؤاشئلئق بولئنئستةرئ اراسئندا ءبولئنسئن). جةر القاپتارئن ساتؤعا تئيئم سالئنسئن.

كةن بايلئقتارئ مةملةكةت يگئلئگئ بولؤعا ءتيئس، ءبئراق ةث جاقئن قوجايئنئ جةرگئلئكتئ ءوزئن-ءوزئ باسقارؤ ورگاندارئ (زةمستأولار) بولئپ تابئلادئ.

زور ماثئزئ بار ذلكةن ورماندئ القاپتار مةن سؤ ايدئندارئ مةملةكةتتئث، ال ةكئنشئ دارةجةلةرئ جةرگئلئكتئ ءوزئن-ءوزئ باسقارؤ ورگاندارئنئث قولئندا بولؤعا ءتيئس.

«الاش» پارتياسئنئث قذرئلؤئنا ات سالئسقان، حالقئمئزدئث ءوز ةركئندئگئ ءذشئن كذرةس جولئندا ماثگئ ولمةيتئن، تةرةث ءئز قالدئرعان قايراتكةرلةرئمئزدئث ءتئزئمئ جةتةرلئك.

«الاش» پارتياسئنئث نةگئزئن سالؤشئلار شئن دةموكراتتار بولدئ. پارتيا باعدارلاماسئن بذرمالاؤشئلاردئث زذلئمدئق ويئ تةگئندة، بئردة فةودالدئق تارتئپتةردئ، بئردة ذلتتئق ذساق بؤرجؤازيانئ قورعايدئ دةپ سانالاتئن ذلتشئلدار توبئ دايئنداپ، قابئلداعان. باعدارلامانئ بذرمالاؤشئلاردئث نةگئزگئ ماقساتئ حالئققا بذل باعدارلامانئ تةك ارانداتؤشئلار جاساعان دةپ كورسةتكئسئ كةلدئ.

«الاش» پارتياسئ جونئندة پئكئرلةر ءوزئنئث اقيقاتئنا دةر كةزئندة جةتة قويمادئ.

قازاقستان ءوز مةملةكةتتئك دةربةستئگئن العالئ، ذلتتئق بوستاندئقتئ ماقسات ةتكةن الاش زيالئلارئنئث ارمانئ ورئندالدئ دةسةك قاتةلةسپةيمئز.

BAQ.KZ