سذمدئق سؤدان شئققالئ تذر

فوتو: None
استانا. 17- شئلدة. قازاقپارات - جةر شارئ قاتالاي باستادئ. ناقتئ دةرةكتةرگة سذيةنئپ سويلةر بولساق، جذمئر جةردئث 70 پايئزئن سؤ باسئپ جاتئر. سوعان قاراماستان الةم حالقئنئث 70 پايئزئ سؤعا ءزارؤ. بذل جاعداي 2025 - جئلعا قاراي ؤشئعا تذسپةك.

ساراپشئلاردئث دةرةگئنة سذيةنسةك، الداعئ ؤاقئتتا مةملةكةت ارالئق قاقتئعئس، جانجال، سوعئس تا سؤدان شئعؤئ مذمكئن. قئسقاسئ، الداعئ 10-20 جئلدا سؤ ماسةلةسئ عالامدا ةث باستئ پروبلةماعا اينالادئ.

ماسةلةن، سؤ ماسةلةسئن زةرتتةپ جذرگةن ا ق ش پروفةسسورئ اارونوم أولفوم: «الةمنئث 45،3 پايئزئندا ءومئر ءسذرئپ جاتقان 145 مةملةكةت 263 ترانس شةكارالئق وزةندةردئ پايدالانادئ. قازئر وسئ مةملةكةتتةر اراسئندا سؤ داؤئ قاتتئ كوتةرئلؤدة. مذنئث ارتئ ذلكةن قاقتئعئستارعا الئپ كةلؤئ ابدةن مذمكئن» دةسة،  «Water initiatives» جؤرنالئ «سوثعئ كةزدة الةمدة سؤ تاپشئلئعئ قاتتئ بئلئنؤدة. اشئق سوعئسقا الئپ كةلمةسة دة، تةكةتئرةس وشاقتارئ پايدا بولا باستادئ.

اسئرةسة، بذل ماسةلة افريكا ةلدةرئندة ؤشئعئپ تذر. ماسةلةن، افريكا، ةفيوپيا، گانا، مالي، تانزانيا، پةرؤ، ءذندئستان، يزرايل، پالةستينا ت.ب. بذل ةلدةردة «سؤدئ باسئپ الؤ» ماسةلةسئ وتة وزةكتئ. سونداي-اق، سؤ ماسةلةسئ ورتا ازيادا دا قاتتئ سةزئلؤدة. سونئث ئشئندة ءامؤداريا مةن سئرداريانئ قاتار ةمئپ جاتقان قئرعئزستان، تاجئكستان، وزبةكستان، قازاقستان، تذرئكمةنستان اراسئندا دا تةكةتئرةس بار» دةپ جازادئ.

شئندئعئ سول، تاجئكستان «روگؤن»، ال قئرعئز ةلئ «قامبار اتا-1» گ ة س-ئن سالئپ ءبئتئرئپ، سؤدئ جاؤئپ تاستايتئن بولسا، ناعئز داؤ سوندا بولماق. ساراپشئلار بولاشاقتا ورتالئق ازيادا سؤ رةسؤرستارئ مةملةكةت ارالئق قاقتئعئستارعا سةبةپشئ بولؤئ مذمكئن ةكةنئن جوققا شئعارمايدئ. 1960 - جئلئ ورتالئق ازيا ةلدةرئندة جان باسئنا شاققاندا سؤدئ پايدالانؤ كولةمئ جئلئنا ءار ادامعا 8،4 مئث ليتردةن كةلگةن. ال قازئر بذل كورسةتكئش 2،5 ليترگة تومةندةدئ.

سالانئ تذبةگةيلئ زةرتتةپ جذرگةن ماماندار الداعئ 2020 - جئلئ ءار ادام جئلئنا 1،7 مئث ليتر سؤ پايدالانادئ دةپ بولجاؤدا. وسئلايشا، سؤ ماسةلةسئ وثئردة جئلدان-جئلعا ؤشئعئپ بارادئ. ةگةر ورتالئق ازيانئ مةكةن ةتةتئن مةملةكةتتةر ترانس شةكارالئق وزةندةردئ وث باعئتتا پايدالانباسا، داؤدئث سوثئ قارؤلئ قاقتئعئسقا ذلاسؤئ دا ابدةن مذمكئن. قازئر ماماندار باسئن ورال تاؤئنان (رةسةيدةن) الاتئن ورال وزةنئ (بئزدئثشة جايئق) سؤ كولةمئ كذرت ازايئپ بارا جاتقانئ تؤرالئ دابئل قاعؤدا. وزةننئث باسئندا وتئرعان رةسةيلئكتةرگة وسئ ماسةلة بويئنشا سذراؤ سالئنؤدا.

بذدان قالا بةردئ قئرعئزدار ءالسئن-ءالسئن قوقاثداپ قازاقستاننئث وثتذستئك وثئرئنة كةلةتئن وزةندةردئ جولدان بايلاپ الئپ، سؤدان قاعا باستادئ. مذنئث ارتئ دا ءتذبئ ؤشئعا كةلة قاندئ قاقتئعئسقا الئپ كةلؤئ ابدةن مذمكئن. سونداي-اق، باسئن قئتايدان الاتئن قارا ةرتئس پةن ئلة وزةنئنة بايلانئستئ قئتاي ةلئمةن كةلئسسوزدةردئث نذكتةسئ ءالئ قويئلعان جوق. مذندا دا ذلكةن ءبئر داؤدئث قذلاعئ قئلتيئپ تذر.

جالپئ، ةلئمئزدةگئ سؤ رةسؤرستارئنئث جاعدايئ قالاي؟

ةلئمئزدة 39 مئث وزةن مةن سؤ ارناسئ، 48 مئثداي كول بار. سؤ قورئ مول سةكئلدئ كورئنگةنئمةن، شئنتؤايتئندا از. وتكةن عاسئردئث 60-70 - جئلدارئ جذرگئزئلگةن زةرتتةؤلةردة ةلدةگئ سؤ قورئ 126 مئث تةكشة شاقئرئم دةپ ةسةپتةلسة، قازئر ول 100 مئث تةكشة شاقئرئمعا ازايعان. نةگة؟ ونئث سةبةبئ كوپ. بذل جونئندة ساياساتتانؤشئ دوسئم ساتپايةأ مئناداي دةرةكتئ العا تارتادئ.

«تاياؤدا قئتاي ةلئ الداعئ 50-60 - جئلدئث ئشئندة سؤ رةسؤرستارئنا شولئركةگةن سولتذستئككة وثتذستئك وزةندةرئن بذرؤ ءذشئن 77 ميلليارد دوللار بولةدئ دةگةن حابار تارادئ. 2012 - جئلئ ءبئزدئث كورشئمئز بذل ماقساتقا 10 ميلليارد دوللار قارجئ جذمسادئ. وسئنئث ءبارئ قئتايداعئ سؤ قورئ جئلدان-جئلعا ؤشئعئپ كةلة جاتقانئن بئلدئرسة كةرةك. بذل ق ح ر-مةن بئرنةشة جئلدار بويئ ترانسشةكارالئق وزةندةر ماسةلةسئ بويئنشا كةلئسسوز جذرگئزئپ جاتقان قازاقستان ءذشئن دة وزةكتئ.

...

قازئردئث وزئندة اؤئل شارؤاشئلئعئ مينيسترلئگئنئث دةرةكتةرئ بويئنشا، رةسپؤبليكا وزةندةرئندةگئ سؤ قورئ جةدةل كةمؤ ذستئندة. قازاقستانداعئ وزةندةردئث جئلدئق كولةمئ 105،5 تةكشة شاقئرئم. ونئث ئشئندة كورشئ ةلدةردةن كةلةتئن سؤدئث مولشةرئ - 44 ت ش: رةسةيدةن - 7،4 ت ش، وزبةكستاننان - 13،7 ت ش، قئرعئزستاننان - 3 ت ش، قئتايدان - 19،9 ت ش سؤ كةلةدئ». ساياساتتانؤشئ وسئلاي دةيدئ. دةمةك، ةلئمئز سؤ جاعئنان كورشئلةرگة تاؤةلدئ.

ال وتكةن جئلئ توتةنشة جاعدايلار مينيسترئ ألاديمير بوجكو 2050 - جئلئ قازاقستاندا مذزداقتار ةرئپ بئتةدئ دةگةن بولجام ايتقان ةدئ. ساراپشئلاردئث ايتؤئنا قاراعاندا، وسئ مةرزئمگة تاياؤ ؤاقئتتا عالامدئق جئلئمئق سالدارئنان قازاقستاننئث اؤا تةمپةراتؤراسئ 3 گرادؤسقا ارتادئ. سونئث ناتيجةسئندة، شولةيت جةردئث كولةمئ سولتذستئككة قاراي 300-400 شاقئرئمعا ةندةپ، ةلدئث ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئنة قاتةر تونةدئ. «اؤا تةمپةراتؤراسئنئث كوتةرئلؤئ جةم-ءشوپ قورئنئث 30-90 پايئزعا كةمؤئنة، قوستاناي، اقمولا جانة پاألودار وبلئستارئنداعئ استئق شئعئمئنئث 25-60 پايئزعا، سولتذستئك قازاقستان وبلئسئندا 70-90 پايئزعا كةمؤئنة اسةر ةتةدئ».

قاراپ وتئرساثئز، الداعئ ؤاقئتتا ةلئمئز شولئركةي باستاماق. دةمةك، سؤ تارتئلعان جةردة، قارقئندئ دامؤ دا جوق.

ال ونئث الدئن الؤعا بولا ما؟ قازاقستاننئث سؤ تةثگةرئمئنة كةلةتئن بولساق، ةلئمئزدةگئ نةگئزگئ وزةندةردئث سةگئز باسسةينئنئث جةتةؤئ تارانس شةكارالئق بولئپ تابئلادئ.ماسةلةن، سؤئ مول ةرتئس جانة ئلة وزةندةرئ باستاؤئن قئتايدان الادئ.

قازاقستاننئث وثتذستئك-شئعئس جانة ورتالئق اؤماقتارئ ءذشئن وسئ ةكئ ءئرئ وزةن نةگئزگئ سؤ كوزئ بولئپ تابئلادئ. وسئ ةكئ وزةن سؤئنئث دةثگةيئنئث جانة ساپاسئنئث تومةندةؤئ اؤئل شارؤاشئلئعئ، گيدرو ةنةرگةتيكا، ونةركاسئپ جانة ةكولوگيا سالالارئنا اسةر ةتةرئ حاق. قذرلئقتا ورنالاسقان سؤ باسسةيندةرئنئث ئشئندة ءذشئنشئ ورئن الاتئن بالقاش كولئنة جئلئنا 23،81 تةكشة شاقئرئم سؤ اعئپ كةلئپ جاتقان بولسا، مذنئث 17،4 تةكشة شاقئرئمئ ئلة وزةنئ ارقئلئ قذيئلادئ، ونئث 12،7 تةكشة شاقئرئمئ ءوز باستاؤئن قئتايدان الئپ جاتئر.

ال قارا ةرتئس ارقئلئ قازاقستانعا جئلما-جئل كةلئپ جاتقان سؤ كولةمئ 5 تةكشة شاقئرئمدئ قذرايدئ. قازئر ةرتئس پةن ئلةنئث سؤئن ءوز مذددةسئنة جاراتؤ ءذشئن قئتاي جاعئ سؤعا توسپا قويئپ، بذرؤ جوباسئ ئسكة اسئرؤدا. ئلةنئث بويئندا گ ة س سالئنئپ جاتئر. ةگةر دة ئلة سؤئ تارتئلئپ قالاتئن بولسا، بالقاش كولئ ءتورت بولئككة ءبولئنئپ كةتپةك. وندا ةكئنشئ ارال قاسئرةتئ ورنايدئ. دةمةك، الداعئ ؤاقئتتا قازاقستانداعئ سؤ پروبلةماسئ ودان ءارئ اسقئنا تذسةدئ.

مامانداردئث ايتؤئنشا، ترانس شةكارالئق وزةندةر بويئنشا رةسةيمةن عانا جاسالعان كةلئسئمدةر جذمئس ئستةپ، بذل ماسةلة رةتتةلگةن. ال قئتاي مةن ورتالئق ازيا ةلدةرئمةن سؤ ماسةلةسئ ءالئ كذنگة دةيئن شةشئلمةي كةلةدئ. اسئرةسة، قئتايمةن ترانس شةكارالئق وزةندةردئ ءتيئمدئ پايدالانؤ جونئندة مةملةكةتتئك كةلئس ءسوز جذرگئزئلگةنئمةن، ولار وتة باياؤ وتؤدة. ةگةر دة ترانس شةكارالئق وزةندةر ماسةلةسئ دذرئس شةشئلمةسة، وندا ةلئمئزدئث باسئم بولئگئ ءشولدئ-شولةيتكة اينالارئ حاق. بذل ءوز كةزةگئندة قارقئندئ دامؤ جولئنا تذسكةن مةملةكةتئمئزدئث اياعئنا سالئنار تذساؤ بولماق.

سةيسةن امئربةك ذلئ

«ايقئن»