جاقسئ مامان بولؤ ءذشئن جاقسئ ادام بولؤ كةرةك- ولجاس سذلةيمةنوأ

فوتو: None
    استانا. 23 - مامئر. قازاقپارات - ةسئمئ التئ قذرئلئققا كةتكةن الاشتئث ارداقتئ اقئنئ، كورنةكتئ مةملةكةت جانة قوعام قايراتكةرئ ولجاس ومار ذلئ جئلداعئ ءداستذر بويئنشا 18 - مامئرداعئ تؤعان كذنئن الماتئدا اتاپ ءوتتئ. وسئ ورايدا ادةبي-مادةني شارالار قازاق ذلتتئق اگرارلئق ؤنيأةرسيتةتئ مةن ذلتتئق كئتاپحانادا اتاپ وتئلدئ.

بيئل 77 جاسقا تولئپ وتئرعان اقئن الدئمةن «قازاق ذلتتئق اگرارلئق ؤنيأةرسيتةتئنئث ولجاس سذلةيمةنوأ اتئنداعئ الةؤمةتتئك-گؤمانيتارلئق ءبئلئم بةرؤ جانة تاربية ينستيتؤتئندا» بولئپ «تازا ةل» دةپ اتالاتئن مذراجايدئث اشئلؤ سالتاناتئنا قاتئسئپ،  تذساؤئن كةستئ. ؤنيأةرسيتةت رةكتورئ، اكادةميك تئلةكتةس ةسپولوأتئث تئكةلةي باسشئلئعئمةن قذرئلعان جاثا مذراجاي ةكسپوناتتارئ،  نةگئزئنةن، ولجاس اقئننئث  ءومئرئ مةن شئعارماشئلئعئنا ارنالعان. وزئنة دةگةن ةرةكشة قذرمةتكة ريزا بولعان قايراتكةر اقئن: «تازا ةل -  بذل تازا جةر، تازا اؤا، تازا ذيات جانة تازا كوثئل. ال تازالئقپةن تاربيةلةنگةن ذرپاقتئث كةلةشةگئ زور بولماق. مةنئثشة، وزگة دة وقؤ ورئندارئندا دا ستؤدةنتتةر ءذشئن وسئنداي يدةولوگيالئق جانة رؤحاني تاربية ورئندارئ اشؤلئ كةرةك. ادام تابيعاتپةن ةگئز ةكةندئگئمةن ةرةكشةلةنةدئ. سوندئقتان دا ادام جوعارئ تذسئنئگئمةن ادام بولعاندئقتان، جةردئ ايالاؤعا، ونئ قورلاتپاؤعا اتسالئسادئ. بذعان ءبئزدئث گؤمانيتارلئق جاعئنان بةرگةن تاربيةمئز وراسان پايداسئن تيگئزةتئنئنة كامئل سةنةمئن. ويتكةنئ ادام تةك مامان عانا بولؤئ كةرةك ةمةس، سونئمةن بئرگة كوثئلئ اشئق جاقسئ ادام بولؤئ كةرةك»، - دةپ اعئنان جارئلدئ.

بذدان سوث اگرارلئق ؤنيأةرسيتةتتئث سپورت زالئندا ةكئ كذنگة سوزئلعان ولجاس سذلةيمةنوأ كؤبوگئنا ارنالعان ارداگةر أولةيبولشئلاردئث ءداستذرلئ تؤرنيرئ تابئستئ ءوتتئ. جةتئ كوماندا قاتئسقان جارئستا ولجةكةثنئث ءوزئ جةتةكشئلئك ةتئپ، قذرامئندا وينايتئن قازاق ذلتتئق اگرارلئق ؤنيأةرسيتةتئنئث ارداگةرلةر كومانداسئ جةثئمپاز اتاندئ. ؤنيأةرسيتةت قابئرعاسئندا وسئ شارالارمةن قاتار، دارئندئ ستؤدةنتتةر اراسئندا «ولجاس وقؤلارئ» ذيئمداستئرئلئپ، اقئن شئعارماشئلئعئن قامتئعان ادةبي-سازدئ كةش بولئپ ءوتتئ. كةش سوثئندا اقئن ؤنيأةرسيتةت ذجئمئ مةن ستؤدةنت جاستارعا العئس ايتئپ، جاثا شئققان كئتاپتارئنا قولتاثباسئن بةردئ.

تئلةكتةس ةسپولوأ، قازاق ذلتتئق اگرارلئق ؤنيأةرسيتةتئنئث رةكتورئ، اكادةميك:

- ؤنيأةرسيتةتئمئزدة تاربية جذمئسئنئث تيئمدئلئگئن ارتتئرؤ ماقساتئندا 2004 - جئلدان بةرئ «ولجاس سذلةيمةنوأ اتئنداعئ الةؤمةتتئك-گؤمانيتارلئق ءبئلئم بةرؤ جانة تاربية ينستيتؤتئ» جذمئس ئستةيدئ. بذل ينستيتؤتقا اقئننئث ةسئمئ جاي بةرئلة سالعان جوق. قايراتكةر تذلعا وسئندا وقيتئن اؤئلدان شئققان ستؤدةنتتةرمةن ءجيئ-ءجيئ كةزدةسئپ تذرؤدئ ادةتكة اينالدئرعان. ستؤدةنتتةرمةن كةزدةسؤلةردة ولجاس ومارذلئ بةيبئتشئلئك ماسةلةسئ، ةلئمئزدئث ةكولوگيالئق پروبلةمالارئ جانة جوعارئ وقؤ ورئندارئنئث حالئقارالئق ءبئلئم كةثئستئگئنة كئرؤئ تؤرالئ پايئمداؤلارئمةن پئكئر الماسئپ وتئرادئ. ولجةكةثنئث قول دوبئ - أولةيبول ويئنئنا قذمارلئعئن دذيئم جذرت جاقسئ بئلةدئ. اقئن ستؤدةنتتةر اراسئندا سالاؤاتتئ ءومئر سالتئنئث ذلگئسئ دة بولؤدا. ونئث باستاؤئمةن ؤنيأةرسيتةتتة ارداگةرلةردئث كومانداسئ قذرئلئپ، باسقا وقؤ ورئندارئ مةن مةكةمةلةردئث كوماندالارئمةن كةزدةسؤلةر وتكئزؤ داستذرگة اينالعان. بيئل 77 جاسقا تولئپ وتئرعان اقئن اعامئزدئث سپورتتئق كيئم كيئپ، جاستارمةن بئرگة الاثعا شئققانئنئث ءوزئ نةگة تذرادئ؟!

قايراتكةر اقئننئث ؤنيأةرسيتةتتةگئ جذزدةسؤلةرئ بذدان كةيئن 20 - مامئر كذنئ الماتئداعئ ذلتتئق كئتاپحانانئث ذلكةن زالئندا جالعاسئن تاپتئ. وسئندا ولجةكةثنئث قاتئسؤئمةن «كئتاپ. جازؤشئ. وقئرمان» دةگةن اتپةن وتكةن  شئعارماشئلئق كةشكة بةلگئلئ اقئن-جازؤشئلار، ستؤدةنت جاستار مةن اقپارات قذرالدارئنئث وكئلدةرئ قاتئستئ.

وتكةن عاسئردئث ورتا شةنئندة ولةث ولكةسئنة وكتةم ذنئمةن كةلئپ، ذلتتئق تاريحي جادئنئث قايتا جاثعئرؤئنا ايتارلئقتاي ئقپال ةتكةن «ورئس ءتئلدئ» قازاق اقئنئ، پوةتيكالئق قؤاتئنئث ةرةكشةلئگئمةن الةمدئ ءدذر سئلكئنتتئ دةسةك تة بولادئ. دةسةك تة، ولةثدة وتئرئك ايتا المايتئن اسقاق اقئن، قالئث وقئرماندارئنئث الدئندا قاشان دا كئشئپةيئل.

...كومةك قولئن سوزا المادئم بارئنة،

مةن ءبئر قذداي ةمةسپئن عوي، ارينة.

قاؤقار بار ما جالعئز-جاياؤ اقئندا؟

بار سذراقتئث تابا المادئم جاؤابئن،

قولدان كةلئپ تذرسا-داعئ قالايدا،

ادامداردئ الداعام جوق الايدا...

- دةپ اقتارئلاتئن اق ادال اقئن اثگئمة اراسئندا جاهاندانعان الةمدةگئ رؤحانيات جاعدايئ مةن ذلت بولاشاعئ تؤرالئ، ادةبيةت پةن مادةنيةت توثئرةگئندةگئ ويلارئمةن ءبولئستئ. كةشتئ جذرگئزگةن كورنةكتئ مادةنيةتتانؤشئ-عالئم مذرات اؤةزوأ ولجةكةث جايلئ تولعانئستارئن ورتاعا سالئپ، اقئننئث الةمدئك ادةبيةتتة الاتئن ورنئ جايئندا تذششئمدئ پئكئرلةر ايتتئ.

مذرات اؤةزوأ، مادةنيةتتانؤشئ عالئم:

- ءبئز ءذشئن ولجاس ومار ذلئن اقئن دةپ قانا تانؤ ازدئق ةتةدئ. ولجةكةثنئث رؤحانيات كةثئستئگئندة الاتئن ورنئ ءتئپتئ وراسان. ونئث پوةزياسئنئث تذركئلئك سارئنمةن استاسئپ، ذلتتئق تامئرئمئزبةن جالعاسئپ جاتؤئ تةگئن ةمةس. مةنئثشة، ولجةكةث - الدةبئر تئلسئم كذشكة ية وزگة ءبئر رؤحاني الةمنئث ءوز وكئلئ. ول نة ايتسا دا، نةنئ جازسا دا ادامزاتقا قاجةتتئ اقيقاتتئ تاريحتئث قويناؤئنان اقتارئپ، سانا تذكپئرئنةن تالداپ الئپ شئعادئ. سوناؤ ماسكةؤدة وقئپ جذرگةن بوزبالا شاقتاردئث وزئندة ول جاس اقئندارعا ءتان جالاث ليريزمگة ذرئنباي، ذلكةن تاقئرئپتارعا قالام سئلتةي باستادئ. كةثةس ذكئمةتئنئث قئتئمئر ساياساتئ قازاقتئث ارعئ تاريحئن پاراقتاؤعا مذرشا بةرگئزبةي تذرعان قيئن-قئستاؤ كةزةثدةردة ولجةكةث اتا-بابالارئمئزدئث وتكةنئنة ءذثئلئپ، كونة قولجازبالارعا زةر سالدئ. كوپ ئزدةندئ، اسئقپاي زةرتتةپ ئزدةندئ جانة ءتذيئپ-بئلگةنئن شئعارماشئلئعئ مةن عئلئمي ةثبةكتةرئ ارقئلئ قايتا جاثعئرتا ءبئلدئ. ءسوزئ مةن ويئ سالماقتئ، ءبئلئمئ  تةرةث، تانئم كوكجيةگئ كةث تذلعامةن قاناتتاسا، قالامداس بولؤدئ ءوز باسئم ذلكةن ولجا دةپ باعالايمئن.  ولجاس ومار ذلئ سياقتئ ةرةكشة تؤعان ازاماتتئث ةسئمئ بذگئندة قازاق ةلئ عانا ةمةس، الةمنئث قاي بذرئشئندا دا ارداقتالئپ ءجذر. ءبئز وسئنئ باعالاي ءبئلؤئمئز قاجةت. ولجاستئث اقئندئعئنا شابئت، عئلئمي  ةثبةكتةرئنة جةمئس تئلةيمئز.

كةشتئث الدئندا اقئننئث ءوز باستاماسئمةن قذرئلعان  «ولجاس كئتاپحاناسئ» باسپا ذيئنةن جارئق كورگةن ءبئرقاتار جاثا كئتاپتاردئث كورمة-ساتئلئمئ ذيئمداستئرئلدئ. «ولجاس كئتاپحاناسئ» باسپالار نارئعئندا 2010 - جئلدئث قازان ايئنان بةرئ جذمئس اتقارئپ كةلةدئ جانة وسئ ؤاقئت ئشئندة 50 دةن استام اتالئم بويئنشا كئتاپتار شئعارئپ ذلگةردئ. باسپانئث قئزمةتئ الةم ادةبيةتئنئث، سونئث ئشئندة قازاق ادةبيةتئنئث (قازاق جانة ورئس تئلدةرئندة) وزئق ذلگئلةرئن باسئپ شئعارؤعا باعئتتالعان. باسپا ونئمدةرئ ةلئمئزدئث، قوعامنئث رؤحاني دامؤئندا، قوماقتئ ذلةس قوسئپ كةلةدئ.

كةش بارئسئندا باقئتجان قاناپيانوأ، سةيداحمةت قذتتئقادام، دذيسةنبةك ناقئپوأ، أالةري ميحايلوأ، مئثباي راش، لةونيد گريش  سئندئ قالامگةرلةر مةن تانئمال تذلعالار ءسوز الئپ، اقئنعا دةگةن ءوز ئقئلاس-ئلتيپاتتارئن ءبئلدئردئ.

 

اأتور: المات ءيسادئل

«الاش ايناسئ»