شەرحان مۇرتازا. ءبىر نازىك ساۋلە- اڭگىمە
- ءالى بولا تۇرساڭىزشى، اۋىلىڭىزعا بارعاندا نە بىتىرەسىز جاپادان-جالعىز،- دەگەن.
- ە، شىراقتارىم، ءتىرى ادامنىڭ تىرشىلىگى تاۋسىلا ما. كوكتەم بولسا شىعىپ قالدى. كوك سيىردى شالاباي كورشىگە: «اۋەلى قۇداي، ودان سوڭ وزىڭە تاپسىردىم» دەپ كەتىپ ەم، بۇزاۋلايتىن كەزى ەدى، ول نە بولدى ەكەن؟ شالابايى تۇسكىردىڭ قاراسانى سۇزەگەن ەدى، كوك سيىردى ءسۇزىپ بۇزاۋ تاستاتىپ قويدى ما - قايدان بىلەيىن.
- اپام-اي، ايتەۋىر. سول سيىردى ساتىپ جىبەرىپ، ءبىرجولاتا كەلسەڭىزشى، نە بار قارتايعاندا جالعىزدان-جالعىز. باس اۋىرىپ، بالتىر سىزداماي ما ەكەن،- دەيدى قىزى.
- و، سورلى قار، مەنى ارۋاق اتسىن دەپ ءجۇرسىڭ عوي. ارۋاقتاردى قايدا قوياسىڭ؟ سەنىڭ اكەڭ بار ەمەس پە ەدى، بابالارىڭ بار ەمەس پە ەدى؟ ولاردىڭ ارۋاعى ءتۇتىن شىقپاعان ۇيدەن بەزبەي مە ەكەن؟ كۇيزەلمەي مە ەكەن؟ و دۇنيەگە بارعاندا مەن ولارعا نە بەتىمدى ايتام؟ و نەسى-ەي! - دەگەن شەشەسى.
سودان حاديشانى قىزى مەن كۇيەۋ بالاسى كەلتەساي رازەزىنەن پويىزعا شىعارىپ سالىپ تۇرعان. شوق تالدىڭ تاساسىنان كوك پويىز قىرىقاياق جۇلدىز قۇرتتاي يرەلەڭدەپ شىعا كەلدى. كەلتەسايدا بيلەت تەك جالپى ۆاگونعا ساتىلادى. سول جالپى ۆاگوندى ىزدەپ جانار مەن كۇيەۋ بالا ارى-بەرى الاق-جۇلاق جۇگىردى. جازعىتۇرىمدا جاۋ الاتىنداي بارقىت شاپان كيىپ، كۇندىكتى شالقايتىپ، شاڭىراقتاي ەتىپ وراعان حاديشا قىزىنىڭ سوڭىنان ءبىر كۇيەۋ بالاسىنىڭ سوڭىنان ءبىر جۇگىرىپ ەسى كەتتى. اقىرى جالپى ۆاگون تابىلىپ، ونىڭ تۇتقاسىنا جارماسا بەرگەندە، پويىز جىلجي باستادى.
كۇيەۋ بالا قورجىندى تامبۋرعا لاقتىرىپ جىبەرىپ، ەنەسىنىڭ قولتىعىنان دەمەدى.
- ويبۋ، مىنا جانىڭ شىققىر قايتەدى-ەي،- دەدى حاديشا پويىزعا ۇرسىپ.- توقتاي تۇر-اي!...
ءتاڭىرى جارىلقاپ، تامبۋردا تۇرعان ءتامپىش مۇرىن ءبىر قارا قىز كەمپىردىڭ قولىنان تارتىپ، ىشكە ەندىرىپ الدى. حاديشا پويىزعا ىلىنگەنىنە شۇكىرشىلىك ايتۋدىڭ ورنىنا، بۇرقىلداپ ۇرسىپ ءجۇر:
- ويبۋ، مىنا جانىڭ شىققىر قايتەدى، سونشا اكەسى ولگەندەي اسىققانى نەسى... ءاي، جانار، جەكەن-اي، امان بول، اينالايىن، اينالايىن، قاراقتارىم اشەيىن، ساداعاڭ بولايىن، شىراقتارىم اشەيىن...
كەلتەسايدىڭ قىزىل كىرپىشتەن سوققان بەكەتى تاعى ءبىر توپ تالدىڭ تاساسىندا قالدى. ءوزىنىڭ داۋسىن ەندى جانار مەن جەكەن ەستي قويمايتىنىن حاديشا سوندا بارىپ ءتۇسىندى.
قىزىن قيماي، تۋماسا دا تۋعانداي بولعان كۇيەۋ بالاسىن قيماي، كومەيىنە ءبىر ءتۇيىن تىعىلىپ، كوزىنە مولتىلدەپ جاس ىركىلدى.
«قال، قال» دەپ جالىنعاندا، نەگە قالا قويمادىم، دەپ وكىنگەنىن بايقادى.
«جوق،- دەدى تاعى دا وزىنە-ءوزى.- قايتقانىم دۇرىس.
ءبىر كۇن وتەر. ەل بار، جۇرت بار - جالعىزسىراماسپىن».
- اپا، قايدا باراسىز؟
حاديشانىڭ تارس ەسىنەن شىعىپ كەتىپتى. الگى ءوزىن تامبۋرعا قولىنان تارتىپ شىعارىپ العان قىزدى مۇلدە ۇمىتىپ كەتىپتى.
- قۇداي تىلەۋىڭدى بەرسىن، سەن بولماعاندا ىلىنە المايتىن ەكەنمىن،- دەدى حاديشا بەيتانىس قىزعا جالباڭداپ، ريزالىعىن ءبىلدىرىپ.- بورانتاۋعا بارامىن، شىراعىم. ءوزىڭ قايدا باراسىڭ؟
- مەن بە؟-دەپ قىز ءوزىنىڭ قايدا بارا جاتقانىن جاڭا ويلاعانداي داعدارىڭقىراپ قالدى.- دانا-اتاعا بارامىن، اپا.
- وندا بورانتاۋدان ارى كەتەدى ەكەنسىڭ عوي. مىنا پويىزى تۇسكىر بورانتاۋعا توقتار-توقتاماستان ءجۇرىپ كەتە مە دەپ قورقامىن.
- قورىقپاڭىز، كومەكتەسەمىز عوي،- دەپ كۇلدى بەيتانىس قىز.
ءسويتىپ، حاديشا كەمپىردىڭ قورجىنىن كوتەرىسىپ، ءوز كۋپەسىنە ەرتىپ باردى. ءبىر-بىرىنە قاراما-قارسى جايعاسىپ وتىرىستى. ۆاگوننىڭ تەرەزەسىنەن ءيىر-ءيىر اقباس تاۋ پويىزبەن جارىسىپ جوڭكىلىپ جاتتى. وسى ءبىر باسىنا بۇيرا بۇلت قونىپ، اتلاس كوك اسپانمەن ايمالاسىپ جاتقان تاۋ مىنا قىزعا كورگەن ءبىر تۇستەي ىستىق، ءبىراق بۇلىڭعىر.
نەگە ىستىق - ءوزى دە بىلمەيدى. وسىناۋ تاۋسىلماس تاۋدىڭ ءبىر تۇكپىرىندە ءوزىنىڭ شەشەسى جۇرگەندەي كورىنەدى دە تۇرادى. ال، تاۋى تۇسكىر سويلەمەيدى، تاسى تۇسكىر سويلەمەيدى. ۇلى جۇمباق. وسى ما، وسى جەر ەمەس پە؟ وسىنداي كولبەڭدەگەن تاۋ ما ەدى، ساعىم با ەدى؟ تەمىر جولدىڭ بويى سياقتى ەدى. ويتكەنى اناسىنىڭ ارقاسىندا ۇيىقتاپ كەلە جاتقاندا وتاربانىڭ قىشقىرعان داۋسىنان شوشىپ، جىلاعانى ەسىندە. شەشەسىنىڭ ءوزىن كوتەرىپ كەلە جاتقانى انىق. ونى بىلەدى. ونان كەيىن سول شەشەسىنىڭ ارقاسىندا كەلە جاتىپ تاعى ۇيىقتاپ كەتكەن بولۋى كەرەك، ارعىسىن بىلمەيدى. سودان سوڭ اپاتايىن كورگەن ەمەس. سودان بەرى تالاي جىل ءوتتى.
- اكە-شەشەڭ بار ما، قاراعىم؟-دەدى حاديشا.
- بىلمەيمىن.- قىز يىعىن قيقاڭ ەتكىزىپ كۇلەر-كۇلمەس ەزۋ تارتتى.
«بىلمەگەنى نەسى؟ دەنى ساۋ ما ءوزىنىڭ؟»- دەدى ىشىنەن حاديشا. ءبىراق داۋىستاپ:
- بىلمەيمىنىڭ نە؟- دەدى.- ءوزىڭ قايدان كەلەسىڭ؟ ءۇيىڭ بار ما؟
قىز تومەن قاراپ، تەرەزەنىڭ جاقتاۋىن ساۋساعىمەن سۇرتكىلەي بەردى. حاديشا سوندا بايقادى، قىزدىڭ ادەمى مويىل كوزىنە جاس تولىپ، شۇپىلدەپ تۇر ەكەن.
«قۋ باسىم، قاراپ وتىرماي، بايعۇستىڭ جاراسىن قاسىپ الدىم با؟»
- مەن بالالار ۇيىندە ءوستىم، اپا،- دەدى قىز ەندى ەزۋ تارتپاق بولىپ.
- ە، بايعۇس-اي،- دەدى حاديشا كوڭىلىنە كەلەدى-اۋ دەپ ويلاپ جاتپاي. سونان سوڭ ەسىنە بىردەڭە تۇسكەندەي، لەزدە قاتقىل ۇنمەن، جۇلىپ العانداي:
- قاي جەردىڭ جەتىمحاناسى؟- دەدى.
- و اپا، كوپ. دانا-اتادا دا بولدىم، جاسىلكەنتتە دە بولدىم، ماۋەلىدە دە بولدىم. كوپ...
حاديشا ەندى مىنا قىزدى جاڭا كورگەندەي، ەجىرەيە قاراپ:
- اتىڭ كىم؟-دەدى.
قىز بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرگىسى كەلمەگەندەي، قاسىن كوتەرىپ، سىزداڭقىراپ قالدى دا، ۇلكەن كىسىنىڭ ساۋالىن جاۋاپسىز قالدىرماستان:
- ۆاليا،- دەدى.
- تەك، «بالەسى» نەسى؟!
- «بالە» ەمەس، ۆاليا،- دەپ كۇلدى قىز.
- جەتىمحانادا ورىسشا بوپ كەتكەنسىڭ عوي، ايتپەسە اكە-شەشەڭ قويعان قازاقشا اتىڭ بار شىعار؟
شي بارقىتتى ۇستىنە قاباتتاپ كيە بەرگەن مىنا كەمپىر ەندى ۆالياعا ۇناماي قالدى. «الگىندە مەن بولماسام، پويىزعا ىلىنبەي دە قالار ەدى، ەندى وكتەم-وكتەم سويلەۋىن»،- دەدى ىشىنەن.
ال، حاديشا قىزعا سۇقتانا قاراعانىن قويمادى. ۆاليا مۇنىسىن ۇناتپاي تەرەزەگە بۇرىلدى. باسىنا شاراداي اق شاڭقان كۇندىك وراعان مىنا كەمپىر قادالىپ قاراي بەرگەن سوڭ: «ەسى دۇرىس پا ءوزىنىڭ؟» دەگەن كۇدىك تە كەلدى.
ۆاليا شىداي الماي ورنىنان تۇرىپ كەتتى. ۆاگوننىڭ قارسى جاق تەرەزەسىنە بارىپ، اينەككە بەتىن باسىپ شاقپاقتاۋ جوتاسىنان ارى اسپانعا نايزاداي شانشىلعان الاتاۋعا قارادى. جۇرەگى ءدىر ەتتى.
پويىز شاقپاقتاۋدىڭ بيىگىنەن ەڭىسكە قاراي ەڭىرەي جونەلدى. حاديشا شي بارقىت بەشپەنتىنىڭ قالتاسىنان پاپيروس الىپ، كوريدورعا شىقتى. شىلىمدى تۇتاتىن، سونگەن شىرپىنى شيشاقپاقتىڭ قورابىنا قايتا سالىپ قويدى.
«كەمپىر باسىمەن تەمەكى شەگۋىن»،- دەدى تەرىس اينالىپ.
حاديشا قىزدى يىعىنان تارتىپ، وزىنە قاراتىپ الدى.
- ءاي، بالە.
- بالە ەمەس، ۆاليا.
- ۋاليا بولساڭ بولا عوي. كەمپىر باسىمەن شىلىمى نەسى دەپ تۇرسىڭ با؟ گەرمان سوعىسىنان بەرى تاپقان ونەر عوي. قازىر بورانتاۋعا كەلەمىز. ءبىزدىڭ وجەتتە ءزۋايدا دەگەن كەمپىردىڭ باياعىدا جەتىمحاناعا وتكىزگەن قىزى جوعالىپ كەتىپ ەدى. سەن سول ەمەس پە ەكەنسىڭ دەپ كەلەمىن. ءبىراق ونىڭ اتى باسقا سياقتى ەدى.
- مەنىڭ شىن اتىم بەلگىسىز،- دەدى قىز جۇلىپ العانداي. - ۆاليا دەپ دەتدومدا قويعان. ءزۋايدا، ءزۋايدا... ەستىمەگەي سياقتىمىن.
- ءزۋايدا بايعۇس اناۋ ءبىر جىلى قىزىن دانا-اتاداعى جەتىمحاناعا اپارىپ وتكىزگەن ەكەن، قايتىپ بارسا - باسقا قالاعا اۋىستىرىپ جىبەرىپتى. سودان كوز جازىپ قالدى عوي. ءتىرى بولسا، سەن سياقتى بويجەتكەن شىعار.
- ا، ءسىزدىڭ اۋىل قايدا؟
- ءبىزدىڭ «وجەت» پە؟ مىنا تاۋدىڭ ەتەگى عوي. بورانتاۋدان تۋرا ون شاقىرىم. وسى سەن ءبىزدىڭ ءزۋايدا بالەگە ۇقسايتىن سياقتىسىڭ-ەي؟
«قۇداي-اۋ،- دەدى قىز،- شىنىمەن وسىنىڭ ساندىراعى كەلسەشى».
- ءاي، ۋاليا،- دەدى كەمپىر پاپيروستان سوڭ داۋسى اشىلعانداي ساڭقىلداپ.- وسى سەن شايتان ءبىزدىڭ ءزۋايداعا ۇقساپ بارا جاتقان سياقتىسىڭ. و دا جاس كەزىندە سەندەي قارا دومالاق ەدى. قازىر ۇرىسقاق قارا كەمپىر بولدى عوي. سەن ءادىرىسىڭدى جازىپ بەرسەڭشى، ءزۋايدا سەنى ءوزى ىزدەپ بارسىن. بالكىم، سونىڭ جوعالىپ كەتكەن قىزى شىعارسىڭ. ءبىراق ونىڭ اتى باسقا سياقتى ەدى...
قىز تاعى دا تاۋ جاققا قارادى. تانىس سياقتى. «قاشان كورىپ ەدىم؟- دەدى. الدە جاي ەلەس شىعار. ەش ۋاقىتتا مۇنداي تاۋ كورمەگەن شىعار. قيالدا نە كورمەيسىڭ، قيالدا بۇدان دا بيىك تاۋلار بولادى. ال اناسى ماسكا كيگەن ادام سياقتى. بەت-اۋزى اق جاۋلىقپەن شاندۋلى ما ەدى - ەش بەلگى ەسىندە جوق.
- اپا، مەن سىزبەن بىرگە بارامىن «وجەتكە»،- دەدى ۆاليا.
حاديشا سەنەرىن دە، سەنبەسىن دە بىلمەي، قىزدىڭ بەتىنە باعجيا قاراپ ءسال تۇردى. سونان سوڭ:
- الدا، اينالايىن-اي، ساعىنعان ەكەنسىڭ عوي،- دەدى.
* *
ولار بورانتاۋ بەكەتىنە ءتۇسىپ، «وجەتكە» باراتىن كولىك قاراستىرىپ ەدى، ەشتەڭە تابىلمادى.
- اپا، ون كيلومەتر دەگەن نە، جاياۋ كەتە بەرەيىك، قورجىندى ماعان بەرىڭىز،- دەدى ۆاليا.
- الدا، اينالايىن-اي! تۇڭىلمەگەن ەكەنسىڭ عوي. سوعىس باسىلعالى قانشا جىل - مەن دە تۇڭىلگەن جوقپىن. ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ قوجايىنى كەتكەلى قاشان! الدەقاشان سۇيەگى قۋراپ قالدى ما دەيىن دەسەڭ - كوز كورگەن جوق، كوڭىل سۋىعان جوق. بالكىم، ءتىرى شىعار...
بەكەتتىڭ قىزىل ءۇيى - ايدارلى اتەش سياقتى. اينالاسىن قورشاپ شوعىرلانا قالعان الاسا اق ۇيلەر - اق مەكيەندەر ارتتا قالدى. «وجەتكە» قاراي بۇرالاڭداپ، سايعا ءتۇسىپ، سايدان شىعىپ قارا جول جاتتى.
سايلاردىڭ بەتەگەلى بۇلىمدارى ءبىر جەرى تاقىر، ءبىر جەرى اشاڭ جاسىل - توزعان دوقاباداي. بايشەشەك جۇمىرتقا جارىپ شىققان بالاپانداي قايدان، قايدا كەلگەنىن بىلە الماي، اڭ-تاڭ قالىپ تۇرعان سياقتى. قارتاڭ-قۇلاقتىڭ جاپىراعى تىربيىپ-تىربيىپ، ولەرمەنشە تىرىسىپ، وزگە ءشوپتىڭ ءورىسىن تارىلتىپ، جايىلىپ بارادى ەكەن.
اسپاندا بوزتورعايلار، توسكەيدە تراكتورلار ءبىر-بىرىمەن ايتىسىپ تۇرعان كەز ەكەن.
كوكتەمنىڭ ساۋمال اۋاسى تىنىسىن كەرنەپ كەتكەندەي، ۆاليا تۇشكىرىپ-تۇشكىرىپ جىبەردى.
- اققۇش جارەكىم-اللا!- دەدى حاديشا.
ليمون تۇستەس سارى كوبەلەك بۇلاردان وزىپ تا كەتپەي، قالىپ تا قويماي، قاپتالداسىپ، قالت-قۇلت ەتىپ ۇشتى دا وتىردى. اناسىن ىزدەگەن ادامعا جول كورسەتىپ، سەرىك بولعىسى كەلگەندەي.
سايدىڭ قاباعىندا قارىندارى شەڭبىرەك اتىپ، جەلىندەرى جەر سىزىپ، سيىرلار جايىلىپ ءجۇر ەكەن. ءجۇنى ءالى تۇسپەگەن جۇدەۋ كوك ەسەككە مىنگەن باقتاشى بەكەتتەن جاياۋ كەلە جاتقان ەكى ايەلگە كوزىن قولىمەن كولەگەيلەپ كوپ قارادى.
«وسىنىڭ ءبارىن مەن ءبىر كەزدە كورىپ ەم،- دەدى قىز وزىنە-ءوزى.- مىنا شاربى بۇلتتى، كوگىلدىر اسپاندى، مۇنارلى بيىك تاۋدى، قىلتيعان بايشەشەكتى، ماڭقيعان سيىرلاردى، تەرەڭ سايلاردى بۇرىن ءبىر كورگەن سياقتى. ءسىرا، تۇسىندە شىعار؟»
قىزدىڭ كەۋدەسى دۇرسىلدەپ، الگى «وجەتكە» تەزىرەك جەتكىسى كەلدى. قوداس ءجۇندى كوك ەسەك مىنگەن باقتاشى تىماعىن باسا كيىپ الىپ:
- وۋ، حاديشامىسىڭ؟ ات-كولىك امان با؟-دەدى.- كوك سيىرىڭ بۇگىن-ەرتەڭ بوشالايدى-اۋ، ءسىرا. قاسىڭداعى قاي بالا؟
- بۇل - باياعى ءزۋايدانىڭ جوعالىپ كەتكەن قىزى كورىنەدى.
باقتاشى ەندى تىماعىن جوعارى كوتەرىپ قويىپ قارادى.
- و، اينالايىن،- دەدى،- ءتىرى، بار ەكەنسىڭ عوي. قايران، مامبەت جاكەمنەن قالعان جادىگەر ەكەنسىڭ عوي.
«مەن ءبىر كەزدە بۇل شالدى دا كورگەنمىن»،- دەدى ۆاليا.
- ءزۋايدانىڭ باياعىدا جوعالىپ كەتكەن قىزى تابىلىپتى، حاديشا الىپ كەلە جاتىر ەكەن،- دەگەن حابار «وجەتكە» لەزدە جەتىپ، تاراپ كەتتى.
ءزۋايدانىڭ ۇيىنە كەمپىرلەر مەن بالالار تولىپ قالدى. ءزۋايدا قىزىن كورمەي جاتىپ اڭىرادى-اي دەيسىڭ.
- ولگەنىم ءتىرىلىپ، وشكەنىم جاندى ما، جۇرتىم-اۋ! اينالايىن، ءشامشيا-اۋ، اداسىپ قالعان اناڭدى اقىرى تاپتىڭ با، قۇلىنىم؟!.
- ە، بايعۇس، قايتسىن،- دەدى كەمپىرلەر.
- ويباي-اۋ، قىزىنىڭ اتى ءشامشيا ما ەدى؟
- اپىر-اي، ۇمىتىپ تا قالعان ەكەنبىز عوي.
ۆاليا وزىنە قۇشاق جايا، كوزىن تارس جۇمىپ الىپ، اڭىراپ كەلە جاتقان اق كيمەشەكتى كىشكەنتاي قارا كەمپىرگە قاراپ سوستيىڭقىراپ قالدى.
كەمپىر كەلىپ، باس سالىپ، قوس يىعىنان ايقارا قۇشاقتاپ، بەتىنە-بەتىن تاقاپ، تەڭسەلىپ ءبىر تۇردى دەرسىڭ. ونىڭ كوزىنەن دومالاعان جاس موينىنا تامعاندا، ۆاليانىڭ دا كوڭىلى بوساپ، وكسىپ-وكسىپ جىبەردى.
حاديشا ماقتانىپ، پاپيروس الىپ تۇتاتتى،
- جاناردىڭ اپاسى-اۋ، قايدان تاپتىڭ بۇل قىزدى؟- دەپ ابىسىندارى جابىلا سۇراپ جاتىر.
حاديشا قالاي تاپقانىن قايتالاپ شىققان. بۇل كەزدە كوزىنىڭ جاسىن ءسۇرتىپ، جىلاۋىن قويعان ءزۋايدا ءبىر ءسات ۆالياعا ءۇنسىز تۇيىلە قاراپ تۇردى دا، جۇگىرىپ بارىپ قىزدىڭ باسىنداعى جاسىل الا ۇشكىل ورامالدى جۇلىپ الدى. ادامدار اڭ-تاڭ. ۆاليا دا ساسىپ قالعان. ءزۋايدا ونىڭ قىرقىلعان تولقىن قارا شاشىن ساۋساعىمەن ارى-بەرى اشىپ كورىپ، باسىنان كۇدىكتى بىردەڭە ىزدەگەندەي تىنتكىلەدى.
ءزۋايدا سالدەن سوڭ قولىن كيمەشەگىنىڭ استىنا جاسىرىپ، تومەن قاراپ، كۇبىجىكتەپ قالدى.
- باسە، قايدان بولسىن،- دەدى كەمسەڭدەپ.
- ءاي، بايعۇس-اۋ، مۇنىڭ نە؟- دەدى حاديشا.
- مەنىڭ ءشامشيامنىڭ توبەسىنىڭ ويماقتاي جەرى ەكى جاسىندا وتقا كۇيىپ قالىپ ەدى-اۋ...
- و، تۇقىمىڭ قۇرىماسىن، تۇقىمىڭ قۇرىماعىر. جۇرت بالشىقتان بالا جاساپ الا الماي جۇرسە، باۋىرىڭا كەلىپ تىعىلعان قىزدى كەۋدەسىنەن يتەرگەنىڭ نە، سورلى! ءاي، ۋاليا، ءجۇر بەرى، شەشە بولماي قالسىن، بۇل شەشەك العىر ءزۋايدا!
حاديشا ۆاليانى قولىنان جەتەكتەپ، قىستاي قۇلىپتاۋلى تۇرعان ءوز ۇيىنە قاراي اسىعا ادىمدادى. اسىقپاسا، اداسىپ بارىپ تاپقانىنان ايرىلىپ قالاتىنداي.
شەرحان مۇرتازا
27 ناۋرىز, 09:20
شەرحان مۇرتازا. ءبىر نازىك ساۋلە- اڭگىمە
كەلتەساي رازەزىنە جولاۋشى پويىزى ءبىر-اق مينۋت ايالدايدى. ال، جۇردەك ەكسپرەسس توقتاماق تۇرماق، ەكپىنى باسەڭدەتپەي، جۇلدىزشا اعىپ وتەدى. حاديشا ۇزاتىلعان قىزىنىڭ ۇيىندە قىستاي جاتىپ، ەندى اۋىلىنا قايتپاقشى بولعان. قىزى جانار مەن كۇيەۋ بالاسى جەكەن:
- ءالى بولا تۇرساڭىزشى، اۋىلىڭىزعا بارعاندا نە بىتىرەسىز جاپادان-جالعىز،- دەگەن.
- ە، شىراقتارىم، ءتىرى ادامنىڭ تىرشىلىگى تاۋسىلا ما. كوكتەم بولسا شىعىپ قالدى. كوك سيىردى شالاباي كورشىگە: «اۋەلى قۇداي، ودان سوڭ وزىڭە تاپسىردىم» دەپ كەتىپ ەم، بۇزاۋلايتىن كەزى ەدى، ول نە بولدى ەكەن؟ شالابايى تۇسكىردىڭ قاراسانى سۇزەگەن ەدى، كوك سيىردى ءسۇزىپ بۇزاۋ تاستاتىپ قويدى ما - قايدان بىلەيىن.
- اپام-اي، ايتەۋىر. سول سيىردى ساتىپ جىبەرىپ، ءبىرجولاتا كەلسەڭىزشى، نە بار قارتايعاندا جالعىزدان-جالعىز. باس اۋىرىپ، بالتىر سىزداماي ما ەكەن،- دەيدى قىزى.
- و، سورلى قار، مەنى ارۋاق اتسىن دەپ ءجۇرسىڭ عوي. ارۋاقتاردى قايدا قوياسىڭ؟ سەنىڭ اكەڭ بار ەمەس پە ەدى، بابالارىڭ بار ەمەس پە ەدى؟ ولاردىڭ ارۋاعى ءتۇتىن شىقپاعان ۇيدەن بەزبەي مە ەكەن؟ كۇيزەلمەي مە ەكەن؟ و دۇنيەگە بارعاندا مەن ولارعا نە بەتىمدى ايتام؟ و نەسى-ەي! - دەگەن شەشەسى.
سودان حاديشانى قىزى مەن كۇيەۋ بالاسى كەلتەساي رازەزىنەن پويىزعا شىعارىپ سالىپ تۇرعان. شوق تالدىڭ تاساسىنان كوك پويىز قىرىقاياق جۇلدىز قۇرتتاي يرەلەڭدەپ شىعا كەلدى. كەلتەسايدا بيلەت تەك جالپى ۆاگونعا ساتىلادى. سول جالپى ۆاگوندى ىزدەپ جانار مەن كۇيەۋ بالا ارى-بەرى الاق-جۇلاق جۇگىردى. جازعىتۇرىمدا جاۋ الاتىنداي بارقىت شاپان كيىپ، كۇندىكتى شالقايتىپ، شاڭىراقتاي ەتىپ وراعان حاديشا قىزىنىڭ سوڭىنان ءبىر كۇيەۋ بالاسىنىڭ سوڭىنان ءبىر جۇگىرىپ ەسى كەتتى. اقىرى جالپى ۆاگون تابىلىپ، ونىڭ تۇتقاسىنا جارماسا بەرگەندە، پويىز جىلجي باستادى.
كۇيەۋ بالا قورجىندى تامبۋرعا لاقتىرىپ جىبەرىپ، ەنەسىنىڭ قولتىعىنان دەمەدى.
- ويبۋ، مىنا جانىڭ شىققىر قايتەدى-ەي،- دەدى حاديشا پويىزعا ۇرسىپ.- توقتاي تۇر-اي!...
ءتاڭىرى جارىلقاپ، تامبۋردا تۇرعان ءتامپىش مۇرىن ءبىر قارا قىز كەمپىردىڭ قولىنان تارتىپ، ىشكە ەندىرىپ الدى. حاديشا پويىزعا ىلىنگەنىنە شۇكىرشىلىك ايتۋدىڭ ورنىنا، بۇرقىلداپ ۇرسىپ ءجۇر:
- ويبۋ، مىنا جانىڭ شىققىر قايتەدى، سونشا اكەسى ولگەندەي اسىققانى نەسى... ءاي، جانار، جەكەن-اي، امان بول، اينالايىن، اينالايىن، قاراقتارىم اشەيىن، ساداعاڭ بولايىن، شىراقتارىم اشەيىن...
كەلتەسايدىڭ قىزىل كىرپىشتەن سوققان بەكەتى تاعى ءبىر توپ تالدىڭ تاساسىندا قالدى. ءوزىنىڭ داۋسىن ەندى جانار مەن جەكەن ەستي قويمايتىنىن حاديشا سوندا بارىپ ءتۇسىندى.
قىزىن قيماي، تۋماسا دا تۋعانداي بولعان كۇيەۋ بالاسىن قيماي، كومەيىنە ءبىر ءتۇيىن تىعىلىپ، كوزىنە مولتىلدەپ جاس ىركىلدى.
«قال، قال» دەپ جالىنعاندا، نەگە قالا قويمادىم، دەپ وكىنگەنىن بايقادى.
«جوق،- دەدى تاعى دا وزىنە-ءوزى.- قايتقانىم دۇرىس.
ءبىر كۇن وتەر. ەل بار، جۇرت بار - جالعىزسىراماسپىن».
- اپا، قايدا باراسىز؟
حاديشانىڭ تارس ەسىنەن شىعىپ كەتىپتى. الگى ءوزىن تامبۋرعا قولىنان تارتىپ شىعارىپ العان قىزدى مۇلدە ۇمىتىپ كەتىپتى.
- قۇداي تىلەۋىڭدى بەرسىن، سەن بولماعاندا ىلىنە المايتىن ەكەنمىن،- دەدى حاديشا بەيتانىس قىزعا جالباڭداپ، ريزالىعىن ءبىلدىرىپ.- بورانتاۋعا بارامىن، شىراعىم. ءوزىڭ قايدا باراسىڭ؟
- مەن بە؟-دەپ قىز ءوزىنىڭ قايدا بارا جاتقانىن جاڭا ويلاعانداي داعدارىڭقىراپ قالدى.- دانا-اتاعا بارامىن، اپا.
- وندا بورانتاۋدان ارى كەتەدى ەكەنسىڭ عوي. مىنا پويىزى تۇسكىر بورانتاۋعا توقتار-توقتاماستان ءجۇرىپ كەتە مە دەپ قورقامىن.
- قورىقپاڭىز، كومەكتەسەمىز عوي،- دەپ كۇلدى بەيتانىس قىز.
ءسويتىپ، حاديشا كەمپىردىڭ قورجىنىن كوتەرىسىپ، ءوز كۋپەسىنە ەرتىپ باردى. ءبىر-بىرىنە قاراما-قارسى جايعاسىپ وتىرىستى. ۆاگوننىڭ تەرەزەسىنەن ءيىر-ءيىر اقباس تاۋ پويىزبەن جارىسىپ جوڭكىلىپ جاتتى. وسى ءبىر باسىنا بۇيرا بۇلت قونىپ، اتلاس كوك اسپانمەن ايمالاسىپ جاتقان تاۋ مىنا قىزعا كورگەن ءبىر تۇستەي ىستىق، ءبىراق بۇلىڭعىر.
نەگە ىستىق - ءوزى دە بىلمەيدى. وسىناۋ تاۋسىلماس تاۋدىڭ ءبىر تۇكپىرىندە ءوزىنىڭ شەشەسى جۇرگەندەي كورىنەدى دە تۇرادى. ال، تاۋى تۇسكىر سويلەمەيدى، تاسى تۇسكىر سويلەمەيدى. ۇلى جۇمباق. وسى ما، وسى جەر ەمەس پە؟ وسىنداي كولبەڭدەگەن تاۋ ما ەدى، ساعىم با ەدى؟ تەمىر جولدىڭ بويى سياقتى ەدى. ويتكەنى اناسىنىڭ ارقاسىندا ۇيىقتاپ كەلە جاتقاندا وتاربانىڭ قىشقىرعان داۋسىنان شوشىپ، جىلاعانى ەسىندە. شەشەسىنىڭ ءوزىن كوتەرىپ كەلە جاتقانى انىق. ونى بىلەدى. ونان كەيىن سول شەشەسىنىڭ ارقاسىندا كەلە جاتىپ تاعى ۇيىقتاپ كەتكەن بولۋى كەرەك، ارعىسىن بىلمەيدى. سودان سوڭ اپاتايىن كورگەن ەمەس. سودان بەرى تالاي جىل ءوتتى.
- اكە-شەشەڭ بار ما، قاراعىم؟-دەدى حاديشا.
- بىلمەيمىن.- قىز يىعىن قيقاڭ ەتكىزىپ كۇلەر-كۇلمەس ەزۋ تارتتى.
«بىلمەگەنى نەسى؟ دەنى ساۋ ما ءوزىنىڭ؟»- دەدى ىشىنەن حاديشا. ءبىراق داۋىستاپ:
- بىلمەيمىنىڭ نە؟- دەدى.- ءوزىڭ قايدان كەلەسىڭ؟ ءۇيىڭ بار ما؟
قىز تومەن قاراپ، تەرەزەنىڭ جاقتاۋىن ساۋساعىمەن سۇرتكىلەي بەردى. حاديشا سوندا بايقادى، قىزدىڭ ادەمى مويىل كوزىنە جاس تولىپ، شۇپىلدەپ تۇر ەكەن.
«قۋ باسىم، قاراپ وتىرماي، بايعۇستىڭ جاراسىن قاسىپ الدىم با؟»
- مەن بالالار ۇيىندە ءوستىم، اپا،- دەدى قىز ەندى ەزۋ تارتپاق بولىپ.
- ە، بايعۇس-اي،- دەدى حاديشا كوڭىلىنە كەلەدى-اۋ دەپ ويلاپ جاتپاي. سونان سوڭ ەسىنە بىردەڭە تۇسكەندەي، لەزدە قاتقىل ۇنمەن، جۇلىپ العانداي:
- قاي جەردىڭ جەتىمحاناسى؟- دەدى.
- و اپا، كوپ. دانا-اتادا دا بولدىم، جاسىلكەنتتە دە بولدىم، ماۋەلىدە دە بولدىم. كوپ...
حاديشا ەندى مىنا قىزدى جاڭا كورگەندەي، ەجىرەيە قاراپ:
- اتىڭ كىم؟-دەدى.
قىز بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرگىسى كەلمەگەندەي، قاسىن كوتەرىپ، سىزداڭقىراپ قالدى دا، ۇلكەن كىسىنىڭ ساۋالىن جاۋاپسىز قالدىرماستان:
- ۆاليا،- دەدى.
- تەك، «بالەسى» نەسى؟!
- «بالە» ەمەس، ۆاليا،- دەپ كۇلدى قىز.
- جەتىمحانادا ورىسشا بوپ كەتكەنسىڭ عوي، ايتپەسە اكە-شەشەڭ قويعان قازاقشا اتىڭ بار شىعار؟
شي بارقىتتى ۇستىنە قاباتتاپ كيە بەرگەن مىنا كەمپىر ەندى ۆالياعا ۇناماي قالدى. «الگىندە مەن بولماسام، پويىزعا ىلىنبەي دە قالار ەدى، ەندى وكتەم-وكتەم سويلەۋىن»،- دەدى ىشىنەن.
ال، حاديشا قىزعا سۇقتانا قاراعانىن قويمادى. ۆاليا مۇنىسىن ۇناتپاي تەرەزەگە بۇرىلدى. باسىنا شاراداي اق شاڭقان كۇندىك وراعان مىنا كەمپىر قادالىپ قاراي بەرگەن سوڭ: «ەسى دۇرىس پا ءوزىنىڭ؟» دەگەن كۇدىك تە كەلدى.
ۆاليا شىداي الماي ورنىنان تۇرىپ كەتتى. ۆاگوننىڭ قارسى جاق تەرەزەسىنە بارىپ، اينەككە بەتىن باسىپ شاقپاقتاۋ جوتاسىنان ارى اسپانعا نايزاداي شانشىلعان الاتاۋعا قارادى. جۇرەگى ءدىر ەتتى.
پويىز شاقپاقتاۋدىڭ بيىگىنەن ەڭىسكە قاراي ەڭىرەي جونەلدى. حاديشا شي بارقىت بەشپەنتىنىڭ قالتاسىنان پاپيروس الىپ، كوريدورعا شىقتى. شىلىمدى تۇتاتىن، سونگەن شىرپىنى شيشاقپاقتىڭ قورابىنا قايتا سالىپ قويدى.
«كەمپىر باسىمەن تەمەكى شەگۋىن»،- دەدى تەرىس اينالىپ.
حاديشا قىزدى يىعىنان تارتىپ، وزىنە قاراتىپ الدى.
- ءاي، بالە.
- بالە ەمەس، ۆاليا.
- ۋاليا بولساڭ بولا عوي. كەمپىر باسىمەن شىلىمى نەسى دەپ تۇرسىڭ با؟ گەرمان سوعىسىنان بەرى تاپقان ونەر عوي. قازىر بورانتاۋعا كەلەمىز. ءبىزدىڭ وجەتتە ءزۋايدا دەگەن كەمپىردىڭ باياعىدا جەتىمحاناعا وتكىزگەن قىزى جوعالىپ كەتىپ ەدى. سەن سول ەمەس پە ەكەنسىڭ دەپ كەلەمىن. ءبىراق ونىڭ اتى باسقا سياقتى ەدى.
- مەنىڭ شىن اتىم بەلگىسىز،- دەدى قىز جۇلىپ العانداي. - ۆاليا دەپ دەتدومدا قويعان. ءزۋايدا، ءزۋايدا... ەستىمەگەي سياقتىمىن.
- ءزۋايدا بايعۇس اناۋ ءبىر جىلى قىزىن دانا-اتاداعى جەتىمحاناعا اپارىپ وتكىزگەن ەكەن، قايتىپ بارسا - باسقا قالاعا اۋىستىرىپ جىبەرىپتى. سودان كوز جازىپ قالدى عوي. ءتىرى بولسا، سەن سياقتى بويجەتكەن شىعار.
- ا، ءسىزدىڭ اۋىل قايدا؟
- ءبىزدىڭ «وجەت» پە؟ مىنا تاۋدىڭ ەتەگى عوي. بورانتاۋدان تۋرا ون شاقىرىم. وسى سەن ءبىزدىڭ ءزۋايدا بالەگە ۇقسايتىن سياقتىسىڭ-ەي؟
«قۇداي-اۋ،- دەدى قىز،- شىنىمەن وسىنىڭ ساندىراعى كەلسەشى».
- ءاي، ۋاليا،- دەدى كەمپىر پاپيروستان سوڭ داۋسى اشىلعانداي ساڭقىلداپ.- وسى سەن شايتان ءبىزدىڭ ءزۋايداعا ۇقساپ بارا جاتقان سياقتىسىڭ. و دا جاس كەزىندە سەندەي قارا دومالاق ەدى. قازىر ۇرىسقاق قارا كەمپىر بولدى عوي. سەن ءادىرىسىڭدى جازىپ بەرسەڭشى، ءزۋايدا سەنى ءوزى ىزدەپ بارسىن. بالكىم، سونىڭ جوعالىپ كەتكەن قىزى شىعارسىڭ. ءبىراق ونىڭ اتى باسقا سياقتى ەدى...
قىز تاعى دا تاۋ جاققا قارادى. تانىس سياقتى. «قاشان كورىپ ەدىم؟- دەدى. الدە جاي ەلەس شىعار. ەش ۋاقىتتا مۇنداي تاۋ كورمەگەن شىعار. قيالدا نە كورمەيسىڭ، قيالدا بۇدان دا بيىك تاۋلار بولادى. ال اناسى ماسكا كيگەن ادام سياقتى. بەت-اۋزى اق جاۋلىقپەن شاندۋلى ما ەدى - ەش بەلگى ەسىندە جوق.
- اپا، مەن سىزبەن بىرگە بارامىن «وجەتكە»،- دەدى ۆاليا.
حاديشا سەنەرىن دە، سەنبەسىن دە بىلمەي، قىزدىڭ بەتىنە باعجيا قاراپ ءسال تۇردى. سونان سوڭ:
- الدا، اينالايىن-اي، ساعىنعان ەكەنسىڭ عوي،- دەدى.
* *
ولار بورانتاۋ بەكەتىنە ءتۇسىپ، «وجەتكە» باراتىن كولىك قاراستىرىپ ەدى، ەشتەڭە تابىلمادى.
- اپا، ون كيلومەتر دەگەن نە، جاياۋ كەتە بەرەيىك، قورجىندى ماعان بەرىڭىز،- دەدى ۆاليا.
- الدا، اينالايىن-اي! تۇڭىلمەگەن ەكەنسىڭ عوي. سوعىس باسىلعالى قانشا جىل - مەن دە تۇڭىلگەن جوقپىن. ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ قوجايىنى كەتكەلى قاشان! الدەقاشان سۇيەگى قۋراپ قالدى ما دەيىن دەسەڭ - كوز كورگەن جوق، كوڭىل سۋىعان جوق. بالكىم، ءتىرى شىعار...
بەكەتتىڭ قىزىل ءۇيى - ايدارلى اتەش سياقتى. اينالاسىن قورشاپ شوعىرلانا قالعان الاسا اق ۇيلەر - اق مەكيەندەر ارتتا قالدى. «وجەتكە» قاراي بۇرالاڭداپ، سايعا ءتۇسىپ، سايدان شىعىپ قارا جول جاتتى.
سايلاردىڭ بەتەگەلى بۇلىمدارى ءبىر جەرى تاقىر، ءبىر جەرى اشاڭ جاسىل - توزعان دوقاباداي. بايشەشەك جۇمىرتقا جارىپ شىققان بالاپانداي قايدان، قايدا كەلگەنىن بىلە الماي، اڭ-تاڭ قالىپ تۇرعان سياقتى. قارتاڭ-قۇلاقتىڭ جاپىراعى تىربيىپ-تىربيىپ، ولەرمەنشە تىرىسىپ، وزگە ءشوپتىڭ ءورىسىن تارىلتىپ، جايىلىپ بارادى ەكەن.
اسپاندا بوزتورعايلار، توسكەيدە تراكتورلار ءبىر-بىرىمەن ايتىسىپ تۇرعان كەز ەكەن.
كوكتەمنىڭ ساۋمال اۋاسى تىنىسىن كەرنەپ كەتكەندەي، ۆاليا تۇشكىرىپ-تۇشكىرىپ جىبەردى.
- اققۇش جارەكىم-اللا!- دەدى حاديشا.
ليمون تۇستەس سارى كوبەلەك بۇلاردان وزىپ تا كەتپەي، قالىپ تا قويماي، قاپتالداسىپ، قالت-قۇلت ەتىپ ۇشتى دا وتىردى. اناسىن ىزدەگەن ادامعا جول كورسەتىپ، سەرىك بولعىسى كەلگەندەي.
سايدىڭ قاباعىندا قارىندارى شەڭبىرەك اتىپ، جەلىندەرى جەر سىزىپ، سيىرلار جايىلىپ ءجۇر ەكەن. ءجۇنى ءالى تۇسپەگەن جۇدەۋ كوك ەسەككە مىنگەن باقتاشى بەكەتتەن جاياۋ كەلە جاتقان ەكى ايەلگە كوزىن قولىمەن كولەگەيلەپ كوپ قارادى.
«وسىنىڭ ءبارىن مەن ءبىر كەزدە كورىپ ەم،- دەدى قىز وزىنە-ءوزى.- مىنا شاربى بۇلتتى، كوگىلدىر اسپاندى، مۇنارلى بيىك تاۋدى، قىلتيعان بايشەشەكتى، ماڭقيعان سيىرلاردى، تەرەڭ سايلاردى بۇرىن ءبىر كورگەن سياقتى. ءسىرا، تۇسىندە شىعار؟»
قىزدىڭ كەۋدەسى دۇرسىلدەپ، الگى «وجەتكە» تەزىرەك جەتكىسى كەلدى. قوداس ءجۇندى كوك ەسەك مىنگەن باقتاشى تىماعىن باسا كيىپ الىپ:
- وۋ، حاديشامىسىڭ؟ ات-كولىك امان با؟-دەدى.- كوك سيىرىڭ بۇگىن-ەرتەڭ بوشالايدى-اۋ، ءسىرا. قاسىڭداعى قاي بالا؟
- بۇل - باياعى ءزۋايدانىڭ جوعالىپ كەتكەن قىزى كورىنەدى.
باقتاشى ەندى تىماعىن جوعارى كوتەرىپ قويىپ قارادى.
- و، اينالايىن،- دەدى،- ءتىرى، بار ەكەنسىڭ عوي. قايران، مامبەت جاكەمنەن قالعان جادىگەر ەكەنسىڭ عوي.
«مەن ءبىر كەزدە بۇل شالدى دا كورگەنمىن»،- دەدى ۆاليا.
- ءزۋايدانىڭ باياعىدا جوعالىپ كەتكەن قىزى تابىلىپتى، حاديشا الىپ كەلە جاتىر ەكەن،- دەگەن حابار «وجەتكە» لەزدە جەتىپ، تاراپ كەتتى.
ءزۋايدانىڭ ۇيىنە كەمپىرلەر مەن بالالار تولىپ قالدى. ءزۋايدا قىزىن كورمەي جاتىپ اڭىرادى-اي دەيسىڭ.
- ولگەنىم ءتىرىلىپ، وشكەنىم جاندى ما، جۇرتىم-اۋ! اينالايىن، ءشامشيا-اۋ، اداسىپ قالعان اناڭدى اقىرى تاپتىڭ با، قۇلىنىم؟!.
- ە، بايعۇس، قايتسىن،- دەدى كەمپىرلەر.
- ويباي-اۋ، قىزىنىڭ اتى ءشامشيا ما ەدى؟
- اپىر-اي، ۇمىتىپ تا قالعان ەكەنبىز عوي.
ۆاليا وزىنە قۇشاق جايا، كوزىن تارس جۇمىپ الىپ، اڭىراپ كەلە جاتقان اق كيمەشەكتى كىشكەنتاي قارا كەمپىرگە قاراپ سوستيىڭقىراپ قالدى.
كەمپىر كەلىپ، باس سالىپ، قوس يىعىنان ايقارا قۇشاقتاپ، بەتىنە-بەتىن تاقاپ، تەڭسەلىپ ءبىر تۇردى دەرسىڭ. ونىڭ كوزىنەن دومالاعان جاس موينىنا تامعاندا، ۆاليانىڭ دا كوڭىلى بوساپ، وكسىپ-وكسىپ جىبەردى.
حاديشا ماقتانىپ، پاپيروس الىپ تۇتاتتى،
- جاناردىڭ اپاسى-اۋ، قايدان تاپتىڭ بۇل قىزدى؟- دەپ ابىسىندارى جابىلا سۇراپ جاتىر.
حاديشا قالاي تاپقانىن قايتالاپ شىققان. بۇل كەزدە كوزىنىڭ جاسىن ءسۇرتىپ، جىلاۋىن قويعان ءزۋايدا ءبىر ءسات ۆالياعا ءۇنسىز تۇيىلە قاراپ تۇردى دا، جۇگىرىپ بارىپ قىزدىڭ باسىنداعى جاسىل الا ۇشكىل ورامالدى جۇلىپ الدى. ادامدار اڭ-تاڭ. ۆاليا دا ساسىپ قالعان. ءزۋايدا ونىڭ قىرقىلعان تولقىن قارا شاشىن ساۋساعىمەن ارى-بەرى اشىپ كورىپ، باسىنان كۇدىكتى بىردەڭە ىزدەگەندەي تىنتكىلەدى.
ءزۋايدا سالدەن سوڭ قولىن كيمەشەگىنىڭ استىنا جاسىرىپ، تومەن قاراپ، كۇبىجىكتەپ قالدى.
- باسە، قايدان بولسىن،- دەدى كەمسەڭدەپ.
- ءاي، بايعۇس-اۋ، مۇنىڭ نە؟- دەدى حاديشا.
- مەنىڭ ءشامشيامنىڭ توبەسىنىڭ ويماقتاي جەرى ەكى جاسىندا وتقا كۇيىپ قالىپ ەدى-اۋ...
- و، تۇقىمىڭ قۇرىماسىن، تۇقىمىڭ قۇرىماعىر. جۇرت بالشىقتان بالا جاساپ الا الماي جۇرسە، باۋىرىڭا كەلىپ تىعىلعان قىزدى كەۋدەسىنەن يتەرگەنىڭ نە، سورلى! ءاي، ۋاليا، ءجۇر بەرى، شەشە بولماي قالسىن، بۇل شەشەك العىر ءزۋايدا!
حاديشا ۆاليانى قولىنان جەتەكتەپ، قىستاي قۇلىپتاۋلى تۇرعان ءوز ۇيىنە قاراي اسىعا ادىمدادى. اسىقپاسا، اداسىپ بارىپ تاپقانىنان ايرىلىپ قالاتىنداي.
شەرحان مۇرتازا