ءشامشئ قالداياقوأ: مةنئ ئزدةپ كةلگةن اياعئثنان اينالايئن
ساعئنئش مةدةتبةكوأا. جةتپئستئ القئمداپ وتئرعان قازاق اناسئ. ةشكئمگة تانئس ةمةس ةسئم. ال، ءدال وسئ كئسئ اتاقتئ ءشامشئ قالداياقوأتئث ةث جاقئن دوسئ ءارئ قازاق «أالسئنئث كورولئ» اتانعان كومپوزيتوردئث بةلگئسئز سئرئ مةن جئرئنئث، انئق ادامي بةينةسئن ناق بئلةتئن كوزئ ءتئرئ كؤاگةر ةكةنئنة سةنةسئز بة؟ ءبئراق بذل شئندئق. اؤرؤحانانئث جانساقتاؤ بولمةسئندة جاتقان ءشامشئنئث كوثئلئن سذراپ بارعان اياؤلئ جانعا ذلئ كومپوزيتور مذثايئپ وتئرئپ: «مةنئ ئزدةپ كةلگةن اياعئثنان اينالايئن» دةگةن ةكةن.
ءبئز الماتئعا ساپارلاپ كةلگةن ساعئنئش اپايعا ادةيئلةپ باردئق. ايقارا اشئلعان ةسئكتئث ار جاعئندا سامايئن اق شالعان نذرلئ ءجذزدئ اقسارئ انا تذردئ. يمةنة كئردئك. جايعاسقان سوث، بئزبةن ءشامشئ تؤرالئ اثگئمةلةسؤگة كةلئسئم بةرگةنئ ءذشئن العئسئمدئ جاؤدئرئپ، اياعئن ساؤالعا اينالدئرعانئمئزدا ول كئسئ ءسوز تئزگئنئن ءوزئ الدئ.
- سةن بالاسئث عوي. ءبارئن تؤرا ءتذسئنئپ قالاسئثدار. مةن ون سةگئز جاسئمدا ةرگة شئقتئم. مارقذم كذيةؤئم ادامنئث ساراسئ ةدئ. ءجذز شايئسپاي ءومئر سذردئك. اللانئث جازعانئ شئعار، مةن وتئز سةگئز جاسقا كةلگةنشة بالا كوتةرة المادئم. جيئرما جئل بويئ. اؤئلداعئ ايةلدةر اياعئ اؤئرلاپ، ءار نارسةگة جةرئك بولعانئن ايتئپ، بالا تؤرالئ اثگئمة قوزعالعان جةردةن تةزدةتئپ كةتئپ قالؤعا تئرئساتئنمئن. ءسويتئپ، وتئز سةگئز جاسئمدا وسئ جاقسئگذلدئ كوردئم.
شاكةثمةن ول كئسئنئث كوزئ جذمئلعانشا وتباسئمئزبةن ارالاسئپ تذردئق. قازئر شاكةث تؤرالئ ةستةلئك ايتاتئن ادامدار كوبةيدئ عوي. ءبئراق ناعئز شاكةث جانئندا جذرگةن، ول كئسئنئث ادال دوستارئ، ول كئسئنئ وتة جاقسئ بئلةتئن ادامداردئث ةستةلئگئن جذرت ءالئ بئلمةيدئ دةپ ويلايمئن. سةبةبئ، قازئرگئ شاكةث تؤرالئ ةستةلئك ايتؤشئلاردئث دةنئ كةزئندة ول كئسئنئ كوشة كومپوزيتورئ دةپ اتاپ جذرگةننةن كةيئن، شاكةث ومئردةن وتكةن سوث «ويباي، ءشامشئ تالانت ةدئ» دةپ ةستةلئك ايتؤدان الدئنا جان سالماي جذرگةندةر. سولاردئث ءبئرازئ ءالئ كذنگة شاكةثنئث ئشكةنئن عانا ةرتةلئ-كةش ءسوز قئلا بةرةدئ. سول مةنئث جانئما باتادئ. ارينة، شاكةث ءئشتئ. ءتئپتئ ماس بولعانئن دا كوردئم. ءبئراق شاكةث ةستةلئك ايتؤشئلار جازاتئنداي ماسكذنةم بولعان ةمةس.
مةن بئلةتئن شاكةث 1975- جئلدان كةيئن اراقتئ تاتئپ العان ةمةس.
اثگئمة ءدال وسئ تذسقا كةلگةندة ساعئنئش اپايدئث كوزدةرئ جاساؤراعانئن كوردئم. ءبئر ساتكة ءذنسئز قالدئ. سالدةن كةيئن ذزئلگةن اثگئمة قايتا جالعاندئ.
- وسئعان دةيئن شاكةث تؤرالئ ةستةلئك ايتئپ بةرئثئز دةپ حابارلاسقاندارعا «جالپئ، وسئ تاقئرئپقا مةن ةشنارسة ايتپاي-اق قويسام» دةپ كةلدئم. شاكةث تؤرالئ ايتاتئن اثگئمةمدة ايتئلاتئن دا، ايتئلمايتئن دا دذنيةلةر بار... ةكئ سويلةگئم كةلمةيدئ. ول كئسئ تؤرالئ ءوزئم دة ءتذرتئپ جازئپ ءجذرمئن.
ول كئسئمةن تانئستئعئمئز 1968- جئلدان باستالادئ. شاكةث وتة قاراپايئم ادام ةدئ. ءتئپتئ ول كئسئ ءار ءسوزئن ويلانئپ ايتاتئن. ءبئز كةيدة ويعا ورالعان نارسةنئ بئردةن ايتا سالعان ؤاقئتتا، ويئثا نة كةلسة سونئ ايتؤعا بولمايدئ دةپ وتئرؤشئ ةدئ.
- «ساعئنئشئم مةنئث» دةگةن ءانئن سئزگة ارناپ شئعارعان دةيدئ راس پا؟
- ول راس. ول ءاننئث ءسوزئن جازعان سابئرحان اسانوأ دةگةن اقئن ةدئ. شاكةث، سابئرحان، مةن ءبارئمئز قوناقتاردئ شئعارئپ سالئپ تذرعاندا
«تال قاسئنا بارساق،
تاثدئ كذتئپ الساق،
تاثداي اپپاق، ادال تئلةكتةرمةنةن» دةگةن جولدارئن سابئرحان سول جةردة شئعارئپ ةدئ. بذل ءاندئ ارناپ شئعارعانئ تؤرالئ شاكةثنئث ءوز قولئمةن جازئپ قالدئرعان ءسوزئ بار. كةيئن جاقسئگذلدئث شئلدةحاناسئنا تارتؤ رةتئندة «جاقسئگذل» دةگةن ءان شئعارئپ الئپ كةلدئ. قازئر سول جاقسئگذلدئ اعايئن-تؤئستار الاقاندارئنا سالئپ، ايالاپ وتئر. بذل ءاننئث تذثعئش ورئنداؤشئسئ ءانشئ زةينةپ قويشئبايةأا. قازئر كةيبئر انشئلةر شاكةثنئث اندةرئن بابئنا كةلتئرئپ ورئنداي الماي جذرگةنئ دة جانعا باتادئ. شاكةثنئث ءوزئ ورئنداعان بئرنةشة ءانئ تاسپاعا جازئلعان كذيئ ساقتاؤلئ. «تامدئ ارؤئ» دةگةن ءانئ الماتئ-بئشكةك تاس جولئندا تؤعان. مةن شاكةثدئ بئشكةكتة كذتئپ تذردئم. بئشكةككة قاراي تاكسيمةن زؤلاپ كةلة جاتقاندا تؤعان ءان عوي. شاكةثنئث ماعان وسئ ءاندئ «تامدئعا باردئم. تامدئداعئ ةلگة ءان جازامئن دةپ ؤادة بةرگةن ةدئم. وسئ ءاندئ تامدئعا ارناسام قايتةدئ؟» دةپ سذراعانئ بار ةدئ.
شاكةث الماتئ-شئمكةنت-تاراز باعئتئندا ءجيئ ساپارلايتئن. جولدا ءبئزدئث ذيگة دة سوعئپ تذراتئن. «94-60 ا ت م» نومئرلئ سارئ ماشينا الدئ. «بذل مةنئث اتئم عوي» دةيتئن مارقذم. ول كئسئ اثگئمةنئ كةرةمةت ايتؤشئ ةدئ. انگئمة ايتقان كةزدة نذرلانئپ كةتةتئن. ول كئسئنئث جانئندا وتئرئپ اثگئمةسئن تئثداؤدئث ءوزئ ذلكةن ءبئر ونةگة، ذلگئ ةدئ.
بئردة ءذيدئ اقتاپ جاتقانبئز. ورتادا پيانينو تذرعان. و كئسئنئث جذرتتئث نة دةپ، نةءئستةپ جاتقانئمةن شارؤاسئ از ادام ةدئ. كةلدئ دة، پيانينونئ اشئپ جئبةرئپ، ءبئر ءاندئ ويناي باستادئ. سوسئن «ساعئنئش، بولات، مئنا ءان قالاي؟»، دةدئ. ادةمئ ءان ةدئ. «فوسفورلئ جامبئل» دةگةن ءانئ وسئلاي ومئرگة كةلگةن.
شاكةثنئث ءومئرئ حالئقتئث ورتاسئندا ءوتتئ. ول كئسئنئث دوستارئ، سئيلاس ادامدارئنئث ءبارئ قاراپايئم ادامدار ةدئ. سول قاراپايئم مئنةزئ دةگةننةن شئعادئ. شاريك دةگةن ءيتئمئز بار-تئن. سول ءيت دالادا قوبديشادا جاتاتئن. شاكةث سوناؤ شئمكةنتتةن سول يتكة ذيشئك جاساپ اكةلدئ. سول ذيشئك ءالئ بار. «يةسئن سئيلاعاننئث يتئنة سذيةك سال» دةگةن ءسوز وسئندايدا ايتئلعان شئعار.
تاعئ بئردة ةسئك الدئنداعئ جازعئ ذيدة شاكةثة ءشاي بةرئپ وتئرعانمئن. بذرئشتاعئ پةشكة قاراپ، ءذنسئز شئنتاقتاپ جاتقان شاكةث ال كةپ، ةثكئلدةپ جئلاسئن. «نة بولدئ؟» دةسةم، قولئمةن ئمداپ «سذراما» دةدئ. كةيئن «سول كةزدة نةگة جئلادئث؟» دةپ سذراسام، «مةن اكةمة ارناپ ءان جازا الماي ءجذرمئن عوي» دةدئ.
شاكةثدئ قاتتئ سئيلايتئن ةدئم. شاكةث اؤئرئپ جاتئر ةكةن دةگةندئ ةستئپ، بئردة شئمكةنتكة باردئم. اؤرؤحانادان ئزدةپ ءجذرمئن. ول كئسئ ينفاركت الئپ، رةانيماسيادا جاتئر ةكةن. سودان ءار تةرةزةگة بارئپ داؤئستاپ ئزدةپ جذرگةن مةنئث داؤسئمدئ ةستئپ، شئعئپتئ. مةدبيكة «سئزگة تذرؤعا بولمايدئ» دةپ زار قاعئپ، الئپ كةتتئ. سويتسةم، شئمكةنتتةگئ دوسئ رئسبايعا «ساعئنئش كةلئپتئ. كةلئپ كةتشئ» دةپ تةلةفون سوعئپتئ. رئسباي كةلئپ الئپ كةتتئ. رئسبايعا مةنئ امان-ةسةن اتتاندئرؤدئ تاپسئرئپتئ.
شئندئعئندا، شاكةثنئث ءومئرئ وثاي بولعان جوق. ول كئسئنئث قاس-قاباعئنا قاراپ، كذتئم جاسايتئن ادام بولمادئ-اؤ دةپ ويلايمئن. ايتپةسة، شاكةثدةي ادام بالةن جئل گاراجدا تذرا ما؟!
شاكةث قازاسئنان ءبئر اپتا بذرئن حال ذستئندة جاتئر دةپ ةستئپ، الئپ-ذشئپ الماتئعا جةتتئم. شاكةثة كئرسةم، اپپاق قؤداي بولئپ، توسةكتةن اياعئن سالبئراتئپ وتئر ةكةن. مةنئ كورئپ «مةنئ ئزدةپ كةلگةن اياعئثنان اينالايئن» دةدئ باياؤ عانا. اياق-قولئن ؤقالاپ، ذيدةن اكةلگةن دامنةن بةرةيئن دةپ، توسةك جانئنداعئ كئشكةنة تارتپالئ شكافتئ اشسام، ئشئندة ةشنارسة جوق. قئلاياعئ كةسة مةن قاسئق جوق. كوپ ايالداي المادئم. كةتئپ قالدئم. سودان ءبئر اپتادان كةيئن سةنبئ كذنئ تاعئ دا بارماققا بةكئنئپ، ءذيدئث ءدامئن دايئنداپ قويدئم. ءبئراق، قذدايدئث قذدئرةتئ، ةرتةسئندة وزئمنةن-ءوزئم الماتئعا بارعئم كةلمةي قالدئ. ارتئنان ةستئدئم، سويتسةم، شاكةث تاثةرتةث ساعات ون ءبئردئث شاماسئندا كوز جذمعان ةكةن. اللا سةزدئرگةن عوي. شاكةثدئ سوثعئ ساپارعا شئعارئپ سالؤعا باردئم. تيؤز-دا ادام كوپ جينالدئ. شاكةثنئث تؤعان كذنئ 15 - تامئز، قايتقان كذنئ 29 -ناقپان. وسئ ةكئ كذننئث بئرئندة جئل سايئن باسئنا بارئپ تذرامئز.
الگئندة ءسوز اراسئندا «شاكةث تؤرالئ ءتذرتئپ ءجذرمئن» دةدئم عوي. مذمكئن جارئق كورةتئن شئعار.
شاكةثنئث تذتئنعان زاتتارئنئث ءبئرازئ ذيدة ساقتاؤلئ. كويلةكتةرئ، گالستؤكتةرئ جانة تاعئ باسقا زاتتارئ. مذراجاي اشئلسا، ءوز قولئممةن اپارئپ تاپسئرامئن.
ساعئنئش اپايدئث ايتقان اثگئمةسئنة قاناعات ةتئپ قايتتئق. ال ايتئلماعان سئرلار جذرةكتةردئث التئن ساندئعئندا، ءالئ ساقتاؤلئ سول قالپئندا قالدئ. ءبئزدئ شئعارئپ سالئپ تذرئپ ايتقان ساعئنئش اپايدئث سوزئنةن ادامنئث ءوزئ بئرگة كةتةتئن اياؤلئ دذنيةلةر بار ةكةنئن ذقتئق...
ماقالا اباي «اقپارات» سايتئنان