كۇيەۋ بالا

ومىردە جولى بولماعان بىرەۋلەر: «زامان تارىلىپ كەتتى» ، «پەندەنىڭ پەيىلى بۇزىلدى» ، «قازاقتان باق قايتتى» دەپ سارى ۋايىمعا سالىنىپ ءجۇر. بەكەر ءسوز. ەشتەڭە دە وزگەرگەن جوق: بايلىق تا، باق تا، ىرىس تا ءوز ورنىندا. باق سول باياعىداي قوناتىن جەرىنە قونادى، بايلىق بىتەتىن جەرىنە بىتەدى.

جۇرتتىڭ ءبارى ءتۇپ تۇگەل باي بولۋى شارت پا ەكەن. قاي زاماندا بولماسىن، ءبىر بايعا قىرىق كەدەيدەن تۋرا كەلگەن. قۇدايدىڭ پەشەنەگە جازعانى سول. باي مەن كەدەيدى تەڭەستىرەمىز دەپ توڭكەرىس جاساعان قىزىل كوميسسارلار قايدا كەتتى قازىر؟ ەندەشە، باسباسىمىزعا باق قونبادى، باي بولمادىق دەپ وكپەلەۋگە بولا ما؟ باق پەن بايلىق تۇگىل، الەمگە ورتاق كۇن ساۋلەسى دە جەر بەتىنە بىركەلكى تۇسپەيدى. ونىڭ دا كۇنگەيى بار، كولەڭكەسى بار. كەيدە ءونبويى شۇعىلاعا شومىلىپ تۇراتىن، كۇن شالعان توسكەيلەردىڭ دە بولاتىنىن بايقايسىڭ.

بۇل - جالپى ادامزاتقا ورتاق قاعيدا. مۇنىڭ سىرتىندا، بايباقۋات، ءمانساپتى بولۋدىڭ تەك قازاققا ءتان شارتتارى تاعى بار. ءبىزدىڭ ەلدە ۇنەمى جولىڭ بولىپ، تاسىڭ ورگە دومالاپ تۇرۋ ءۇشىن، قازاقستاننىڭ قاي وبلىس، قاي اۋدانىندا تۋۋدى ءبىلۋ كەرەك. مۇندايدا سەنىڭ قاي رۋدان شىققانىڭ دا از رول اتقارمايدى. بيلىك باسىندا تۇرعان ەليتاعا رۋلاس، جەرلەس بوپ شىقساڭ ءتىپتى جاقسى. الدىڭنان جاسىل جارىق جانادى دا تۇرادى. تىم قۇرىسا سولاردىڭ قايىن جۇرتى، قۇداجەگجاتى بولساڭ دا جەردە قالمايسىڭ. ەشكىنى اپا، تەكەنى جەزدە دەپ ءجۇرىپ، ءبىراز جەرگە باراسىڭ.

سونان سوڭ، كىمگە ۇيلەنگەنىڭ، قايىن جۇرتىڭنىڭ كىم بولعانى دا - شەشۋشى دايەكتەردىڭ ءبىرى. بۇل تۋرالى «قاتىن الما - قايىن ال» دەگەندى ءدانىشپان قازاق بۇرىن دا تالاي ايتقان. ءبىراق ول ءدال قازىرگىدەي ماڭىز العان ەمەستى. قازىر كۇيەۋ بالا دەگەنىڭ - فيگۋرا، ءىزباسار مۇراگەر. اكىمنىڭ كۇيەۋ بالاسى، ءمينيستردىڭ كۇيەۋ بالاسى.. . ۇلىقتاردىڭ ۇلى جوق بولسا، كۇيەۋلەردىڭ باعاسى ءتىپتى اسپانداپ كەتەدى. ەرتەڭگى ەل تۇتقاسى - سولار.. . مىنە، وسى ايتىلعان قازاقى شارتتاردىڭ ءبارى تۇگەل بولماعانىمەن، جارىمجارتىسى بويىڭنان تابىلسا، ءوزىڭ ءبىر قۋىس كەۋدە، كەۋەك باس بىرەۋ بولماساڭ، كوڭىلگە العان جەرىڭە جەتىپ تۇرسىڭ.

مۇنى جاي ويدان الا سالعان، كوپىرمە كوبىك ءسوز دەپ ويلاماڭىز. بۇل ايتقانىمىزعا الدا ءسوز بولاتىن نۇربولاتتىڭ ءومىرى تولىق دالەل. ايتپەسە، كەشەگى قويشىنىڭ بالاسى ءوز قاتارىنان قارا ءۇزىپ شىعىپ، اينالاسى بىرەكى جىلدىڭ ىشىندە ميلليونەر بولادى دەپ كىم ويلاعان؟! قازىر كورسەڭ كوزىڭ تويادى. نە كيەم، نە ىشەم دەمەيدى. ىشكەنى - الدىندا، ىشپەگەنى - ارتىندا. سۇلۋ ايەل، ءساندى ساراي، جۇيرىك كولىك - ءبارى سوندا. كەيدە تاڭەرتەڭ قىزمەتكە بارا جاتىپ، اۋا رايىنا قاراي: «بۇگىن سۇر كوستيۋم كيگەنىم ءجون بە، الدە قوڭىرقايى دۇرىس پا؟» ، نەمەسە «بۇگىن «جيپكە» مىنگەنىم ءجون بە، الدە «مەرسەدەستىڭ» ءوزى قولايلى ما؟» دەپ ءسال ءپال ويلانىپ قالاتىنى بار. ودان باسقا تيتتەي دە ۋايىمى جوق. كۇنكورىس قامى.. . اتاماڭىز! تۇرمىسقا قاجەتتىڭ ءبارى سول ۇيلەنۋ تويى ۇستىندەاق شەشىلىپ بولعان. قالىڭدىعى شاهيزادانىڭ ءارقايسىسى ءبىرءبىر سالانى تىرەپ تۇرعان، ايۋدايايۋداي ءۇش اعاسى بار ەكەن. سولاراق ءۇيىپ تاستادى. ۇلكەن اعاسى تاۋ بوكتەرىنە سالىنعان كوپ بولمەلى ءۇيدىڭ كىلتىن ۇسىنسا، ەكىنشى اعاسى سۋ جاڭا «دجيپ» اۆتوكولىگىن كولدەنەڭ تارتتى. ال ءۇشىنشى اعاسى جاڭا وتاۋدىڭ جاساۋجيهازىنا قوسا، «جاس جۇبايلار بالداۋرەن ايىن وتكىزىپ قايتسىن» دەپ، انتاليا جاعالاۋىنا جولداما اكەلىپ تۇر.

كۇيەۋ بالا وزىنە بەيتانىس، مۇلدە باسقا ءبىر «پلانەتاعا» ەنىپ كەتكەنىن سول العاشقى كۇندەرى اق سەزىنگەن. بەينە جەردىڭ تارتۋ كۇشىنەن اجىراپ كەتكەن عارىشكەر سياقتى. سويتسە، بۇرىن بۇل كورىپ جۇرگەن قورلىق ومىردەن باسقا، سوعان پاراللەل تاعى ءبىر ءومىر بار ەكەن عوي. مۇندا ءبارى باسقاشا. ەكى يىقتان باسىپ، ەڭسەنى ەزىپ تۇراتىن تىرشىلىك تاۋقىمەتى دەگەن جوق مۇندا. ءبارى جەڭىل، ءبارى وڭاي، وزدىگىنەن ورىندالىپ، ىسكە اسىپ جاتقان ءبىر دۇنيە. مىنا جالاقىمدى كەلەسى ايعا قالاي جەتكىزەر ەكەنمىن دەيتىن ۋايىم - قايعى اتىمەن جوق.

انتاليادا وتكىزگەن العاشقى ءبىر اي ماڭگى ەستەن كەتپەيدى. «بالداۋرەن» دەگەن اتى قانداي! بۇرىن سىرتتاي ەستىگەنى، كىتاپتان وقىعانى بولماسا، ءبىزدىڭ قازاقتا بالداۋرەندى كىم باستان كەشىرىپ كوردى دەيسىڭ. وبالاي، جاس جۇبايلارعا تىم قۇرسا وڭاشا بولمە دە بۇيىرماي، بار قىزىقتارىن قىسىلىپ - قىمتىرىلىپ، تار شىمىلدىقتىڭ ىشىندە وتكىزەدى اۋ! بالداۋرەندى ويلاپ تاپقان - ەۋروپا جۇرتى عوي. ولار دۇنيەنىڭ راحاتى مەن ءلاززاتىن بىلەدى - اق.. . نەسىن ايتاسىڭ، نۇربولات پەن شاهيزادا تۇرمىستىڭ حامحاراكەتىنەن ازات، بەينە ەرتەگىلەر الەمىنە ەنىپ كەتكەندەي كۇي كەشتى. بار بىتىرەتىن شارۋالارى: تاماق ءىشۋ، قىدىرۋ، ءمارمار تەڭىزىنە شومىلۋ، سونان سوڭ «ۇيىرگە ءتۇسۋ» . قۇجىرلى قۇشاق، بالداي ءتاتتى ۇيقى. سالپال دەمالىپ العان سوڭ تاعى دا ءلاززاتقا باتۋ.

بۇل ءۇشىن، ارينە، كەلىنشەگى شاهيزاداعا راحمەت! سول عوي - نۇربولاتتى قولىنان جەتەكتەپ، وسى «بەيىشكە» ەنگىزىپ جىبەرگەن. مۇنى كوڭ قوقىردىڭ اراسىنان سۋىرىپ الدى دەسە دە بولعانداي. ايتپەسە، نۇربولات كىم ەدى؟ الماتىداعى فيزكۋلتۋرا ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، تۇراقتى جۇمىس تاپپاي جۇرگەن كوپ كەزبەنىڭ ءبىرى تۇعىن. راس، سامبو مەن كاراتەدان سپورت شەبەرى. جاستار اراسىندا وتكەن رەسپۋبليكالىق جارىستىڭ جۇلدەگەرى. قازاقستان قۇراماسىنا ەنىپ، ازيا بىرىنشىلىگىنە بارعالى تۇرعاندا، كوشەدەگى توپتىق توبەلەسكە قاتىسقانى ءۇشىن جارىستان شىعىپ قالعان. سودان، امال جوق، كۇنكورىسكە بولا سپورت مەكتەبىنە جارتىلاي ساباق بەرىپ، ىلدەبايمەن ءجۇرىپ جاتقاندى.

ايتكەنمەن، «ولمەگەنگە ءولى بالىق جولىعادى» دەگەن راس. ءسويتىپ جۇرگەندە، شاهيزادانىڭ ۇلكەن اعاسى، بەلگىلى بانكير ارعىنبايعا وققاعار قاجەت بولادى دا، ءبىر تانىسى وعان وسى نۇربولاتتى ۇسىنادى. وزگەدەن ەرەكشە، بەتكە ۇستار ارتىقشىلىعى: ارعىنبايدىڭ وزىمەن جەرلەس، رۋلاس، سەنىمدى ادام. بۇل جاعىنان باسقا ەمەس، نۇربولاتتىڭ اتااناسىنا راحمەت. مۇنى قايداعى ءبىر قيان تۇكپىردە تۋا سالماي، بىردەڭەنى بىلگەندەي، تۇپ تۋرا ارەكەڭنىڭ اۋدانىندا دۇنيەگە اكەلگەنىن كورمەيسىڭ بە؟!

سونىمەن، ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز ارعىنباي وتباسىندا وققاعار بولىپ ءجۇرىپ جاتتى. كەيدە شوپىرلىق قىزمەتتى قوسا اتقارادى. قوجاسىنان ەكى ەلى اجىراماي، كۇندەلىكتى قىزمەتىنە، اڭعا، قوناققا، ءىس ساپارلارعا ەرتىپ بارادى. بۇل وققاعار دا - كەيىن شىققان كاسىپ. اتىس شابىس، تاعى باسقا لاڭكەستىك ارەكەتتەردەن قورعانۋدىڭ امالى. وققاعار قوجاسى ءۇشىن باسىن بەرۋگە، وعان كوزدەلگەن وقتى كەۋدەسىمەن توسىپ قالۋعا ءتيىس. سوعان سايكەس جالاقىسى دا جوعارى. باقىتىنا قاراي، نۇربولاتتىڭ تۇسىندا ونداي قاتەرلى وقيعالار بولعان جوق. بۇلارعا وق اتىلمادى. تەك، ءبىراق رەت جويقىن توبەلەس بولعانى ەسىندە. ارەكەڭ ەكەۋى ماسكەۋگە ءىس ساپارمەن بارعاندى. ءبىر كۇنى كەشكە تامان مەترودان شىعا بەرگەندەرى سول ەدى، اپاق ساپاقتا ءۇش بۇزاقى بۇلارعا تاپ بەرگەنى. الدىڭعى بىرەۋىنىڭ قولىندا پىشاق: «اي، مىنا ازياتتار مۇندا نەعىپ ءجۇر» دەپ الگىلەر لەزدە قورشاپ الدى. ءتىرى قالدىرارقالدىرماسى ەكى تالاي، ال ءولىمشى ەتىپ ساباپ، تىرداي قىپ توناپ كەتەرىندە كۇمان جوق. پورتۆەل تولى دوللار. جاڭا عانا بانكىدەن اقشا الىپ شىققاندى. نە كەرەك، جان ۇشىرا قورعانۋعا تۋرا كەلدى. ەڭ الدىمەن پىشاعى بار باسشىسىن يەكتەن تەۋىپ، ۇشىرىپ تۇسىرگەنىن بىلەدى، قالعانى ەسىندە جوق. ءبىر ۋاقىتتا قاراسا، الگى ءۇشەۋى ءۇش جەردە سۇلاپ جاتىر.. . قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا قالاي ۇلگەرگەنىنە وسى كۇنگە دەيىن اقىلى جەتپەيدى. ءبىر ءتاۋىرى، نۇربولاتتىڭ قالاي قيمىلداعانى ارعىنبايدىڭ ەسىندە قالىپتى. الماتىعا كەلگەن سوڭ ءبىرازعا دەيىن وتباسى مۇشەلەرىنە جىرداي قىپ ايتىپ ءجۇردى. تۋىستار اراسىندا نۇربولاتتىڭ ابىرويى العاش رەت وسىلاي كوتەرىلگەن. بىرتەبىرتە وسى ءۇيدىڭ ءبىر ادامىنا اينالىپ بارا جاتتى. قولى بوستا ارعىنبايدىڭ بايبىشەسى ايعانشاعا، قارىنداسى شاهيزاداعا اتقوسشى بولىپ تا كەتەدى. جاس جىگىت جۇمىسقا وتە تىندىرىمدى، اتقارعان ءىسى تاپ تۇيناقتاي. ءوستىپ ءجۇرىپ، ەركە سۇلۋ شاهيزادانىڭ دا كوڭىلىنەن شىقتى عوي، ايتەۋىر. ارينە، قۇدايتاعالا نۇربولاتتى دا بەكەر جاراتپاعان. بۇلا تابيعات ۋىزعا تويعان قويشىنىڭ بالاسىنا كۇشقايرات قانا ەمەس، سۇڭعاق بوي، سۇلۋ دەنە، سۇيكىمدى ءتۇر بەرگەن. وسىنى قاپىسىز تانىدى دا، كۇيەۋ تاڭداپ جۇرگەن سۇڭعىلا سۇلۋ قالت جىبەرگەن جوق، ۇياباسار شاۋلى قىرانداي ءوز جەمىن بىردەن ءىلىپ ءتۇستى. بۇعان دەيىن نۇربولاتقا ابدەن باۋىر باسىپ قالعان اتاانا ەكەۋىنىڭ قوسىلۋىنا قارسى بولعان جوق. بۇلار بايلىققا ءزارۋ كىسىلەر ەمەستى. ارماندارى - تەك ءبىر ۇل بولاتىن. قولاياعى جەڭىل، ادامعا جۇعىمدى نۇربولات سول ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرعانداي بولىپ ەدى.

ءبارى كەيىن ءمالىم بولدى عوي: ءاسىلى شاهيزادا شاڭىراقتىڭ كەنجەسى اتانىپ، اجەسىنىڭ باۋىرىندا وسكەنىمەن، ول انىعىندا ۇلكەن اعاسى ارعىنبايدىڭ ماڭدايعا باسقان جالعىز قىزى ەكەن. ايەلى ايعانشا سودان كەيىن دە بىرەر قۇرساق كوتەرسە كەرەك. ولارى قاتارعا قوسىلماي شەتىنەپ كەتىپتى. شاهيزادا اجەسى قايتىس بولعان سوڭ عانا ءوز اتااناسىن مويىنداعان كورىنەدى. ءبىراق ءالى دە سول «كەنجە» اتى قالمايدى، ءبىر شاڭىراقتىڭ ۇكىلەگەن ەركەسى.

بۇل دا ەشتەڭە ەمەس، ەڭ عاجابى قىز بەن كۇيەۋ انتاليادان قايتىپ ورالعان سوڭ، سول ۇلكەن «قايىناعاسى» ارعىنباي نۇربولاتتى كابينەتىنە شاقىرىپ الدى دا، وعان تاعى ءبىر جاڭالىقتىڭ بەتىن اشتى. ارەكەڭ وسى تاياۋدا عانا، بۇلار ساپاردا جۇرگەندە سەناتقا سايلانىپ كەتىپتى. انىعى: سايلانباعان، تاعايىندالعان. ارەكەڭ بۇرىن الماتىداعى ايگىلى بانكتىڭ ديرەكتورى بولاتىن. ءتىپتى، يەسى دەسە دە بولعانداي. ويتكەنى بانك اكسياسىنىڭ 75 پايىزى وسى كىسىگە قارايدى. ءبىراق بانكيرلىك پەن سەناتورلىقتى قاتار اتقارۋ زاڭعا قايشى كورىنەدى. سوندىقتان بانكىدەگى قىزمەتىن باسقا بىرەۋگە وتكىزۋى كەرەك.. .

بۇل كۇندە جاسى ەلۋدىڭ ىشىنە ەندى ىلىنگەن، ەتجەڭدى، سۇلۋ ءجۇزدى، بەت پىشىنى شاهيزاداعا كەلەتىن كورنەكتى ازامات وسىلاردى ايتىپ، كۇيەۋ بالاسىنا بارلاي قاراپ وتىردى دا:

- ءيا، سونىمەن، مەن سەناتقا كەتىپ بارامىن. امال جوق، ەندى بانكىنى سەن باسقاراسىڭ! - دەدى توبەدەن جاي تۇسكەندەي ەتىپ.

بۇل - نۇربولات كۇتپەگەن جاڭالىق ەدى. قاپەلىمدە نە ايتارىن بىلمەي داعدارىپ قالدى.

- اعا، بۇل قالاي بولعانى؟ مەن بانكىگە اكسيونەر ەمەسپىن عوي.. . ءتىپتى بۇل جۇمىسپەن ەشقانداي تانىستىعىم جوق، - دەدى الدەن ۋاقىتتا اۋزىنا باسقا ءسوز تۇسپەي.

- نەگە ولاي دەيسىڭ؟ ەكى جىلدان بەرى مەنىڭ قاسىمدا ءجۇرىپ ءبىراز نارسەنى ۇيرەندىڭ ەمەس پە، - دەدى ارەكەڭ. - ال، بۇرىن بانككە اكسيونەر بولماساڭ، ەندى بولاسىڭ. مەن ەرتەڭنەن باستاپ، وزىمە تيەسىلى اكسيانىڭ 25 پايىزىن سەنىڭ اتىڭا اۋدارام. سوندا، مەنەن كەيىنگى ەڭ جارناسى مول اكسيونەر سەن بولىپ شىعاسىڭ. دەمەك، ديرەكتورلىق ورىن دا ساعان تيەسىلى.

ارعىنبايدىڭ ءبارىن كۇنى بۇرىن ويلاستىرىپ جوسپارلاپ قويعانى كورىنىپ تۇر. ال، نۇربولاتتىڭ مىنانى ەستىگەندە ەسى شىعىپ كەتتى. بۇل - نەتكەن باتپان قۇيرىق؟! 25 پايىز.. . بۇل سۇمدىق كوپ اقشا عوي. اينالىمى ميللياردقا جەتكەن بانكى قورىنىڭ تورتتەن ءبىرى.

- اعا، مەن قارجى جاعىنان دىم سىزبايمىن عوي. اناداي ۇلكەن بانكتى باسقارۋ قولىمنان كەلە مە؟ - دەدى قۋانىشىنان گورى قوبالجۋى باسىم ءتۇسىپ.

- قولىڭنان نەگە كەلمەيدى، كەلەدى! ۇيرەنەسىڭ. قاسىڭدا قارجىنىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ىشكەن ورىنباسارىڭ بولادى. ول دا ءوزىمىزدىڭ ادام، سەنەن كومەگىن ايامايدى، - دەدى ارەكەڭ العان بەتىنەن قايتپاي. - مەن دە بۇرىن سەناتور بولىپ كوردى دەيسىڭ بە، ايتەۋىر تاۋەكەلمەن كەتىپ بارام. سول سەناتورلار دا شەتىنەن اۋزىمەن قۇس تىستەگەن جۇيرىكتەر ەمەس شىعار، - دەپ لەكىتە كۇلىپ الدى: - جالپى، ەسىڭدە بولسىن، قازىر «مىنا جۇمىس مەنىڭ قولىمنان كەلمەيدى» دەگەندى ايتپاۋ كەرەك. بۇگىنگى زاماننىڭ بەتالىسى سولاي. كورىپ ءجۇرسىڭ عوي، قازىر قازاقشا بەس اۋىز ءسوزدىڭ باسىن قۇراپ ايتا المايتىن، قازاقشا «ڭ» دەگەن ارىپكە ءتىل كەلمەيتىن بىرەۋلەر مادەنيەت ءمينيسترى بولادى. ءبىر ءدارىنىڭ اتىن بىلمەيتىن الدەكىمنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى بولىپ وتىرعانىن كورەسىڭ. ال ومىرىندە مىلتىق ۇستاپ كورمەگەن توعىشار قورعانىس ءمينيسترى بولۋدان تارتىنبايدى. سولاردىڭ بىردەبىرەۋىنىڭ: «سەنىم ارتقانىڭىزعا راحمەت، پرەزيدەنت مىرزا. ءبىراق بۇل جۇمىس مەنىڭ قولىمنان كەلمەيدى» دەگەنىن ەستىدىڭ بە؟ ەستىگەن جوقسىڭ. سولار الگى ورىندا تاپسىرىلعان جۇمىستى ابدەن اقساتىپ، جۇرتقا كۇلكى بولعانشا وتىرا بەرەدى.. . ال، سەن ءوز بانكىڭدى باسقارۋعا بارا جاتقان جوقسىڭ با. «وزىمدىكى دەگەندە وگىز قارا كۇشىم بار» دەيدى قازاق. قاسىڭدا مامان كومەكشىڭ بار. ايتپاقشى، كەلىنشەگىڭ دە - ەكونوميستقارجىگەر. شاهيزادامەن اقىلداسىپ وتىراسىڭ.. .

بۇدان ارى قارسىلاسۋدا ەش ءمان جوق ەكەنىن سەزدى دە، كۇيەۋ بالا ارەكەڭنىڭ ۇسىنىسىن ەرىكسىز قابىلدادى. مىنە، «سەكىرۋ» دەپ وسىنى ايتسا بولادى. بانك ديرەكتورى، جيىرما بەس جاسار ميلليونەر.. . كۇنى كەشە وسىنىڭ ءبارى نۇربولاتتىڭ تۇسىنە كىرىپ پە ەكەن؟ مىنە، وزىنە تانىس اباجاداي كابينەت. كەشە ارەكەڭ وتىراتىن ءتوردىڭ توبەسىندە بۇگىن ءوزى وتىر. ەندى نۇربولات ءومىردىڭ باسقا قاباتىندا. ءوزىنىڭ شوپىرى بار، وققاعارى بار. كەشەگى وققاعاردىڭ ءوز وققاعارى بولادى دەپ كىم ويلاعان.. . نە ىستەيسىڭ، بارىنە كوندىگۋگە تۋرا كەلەدى.

قىزمەت بابىمەن تانىسا كەلە بايقاعانى، بالەندەي قورقاتىن ەشتەڭە جوق ەكەن. ەڭ باستىسى، بۇل قاتارداعى قىزمەتكەر ەمەس، باستىق قوي. جاي قىزمەتكەر بولساڭ باستىعىڭا كۇندە ەسەپ بەرەسىڭ. كەمشىلىك، ولقىلىعىڭ بادىرايىپ كورىنىپ تۇرادى. ال، باستىق.. . ەشكىمگە ەسەپ بەرمەيدى. ورىنباسارىڭ، كومەكشىلەرىڭ بار، ءبارىن سولار تىندىرادى. بار مىندەتىڭ - قاعازدارعا قول قويۋ. ول ءۇشىن قاتىناسقاعازداردى تۇسىنەتىندەي ساۋاتىڭ بولۋى كەرەك. سول ويمەن ءارءتۇرلى وقۋلىقتاردى جيناپ العان نۇربولات ەكونومفاكتىڭ قارجى بولىمىنە سىرتتاي وقۋعا ءتۇسىپ قويدى.

ەڭ عاجابى، نۇربولاتتىڭ بانكىگە كەلۋىنە ەشكىم تاڭدانعان جوق. كىمنىڭ قانداي ديپلومى، قانداي ماماندىعى بار ەكەنىن قازىر كىم تەكتەپ جاتىر. ارعىنباي ءوز ورنىن كۇيەۋ بالاسىنا قالدىرعان ەكەن، وندا تۇرعان نە بار؟ ونىڭ ۇستىنە، ءوز اۋدانىمىزدا تۋىپ، ءوز رۋىمىزدان شىققان سەنىمدى ادام. بانكتىڭ 25 پايىز اكسياسىنا يە بولعان كىسى ديرەكتور بولماعاندا قايتۋشى ەدى؟!

نۇربولات قانشا دەگەنمەن قويشىنىڭ بالاسى عوي. ول كەيدە بانكتەگى اقشانى قوراداعى قويعا ۇقساتادى. قوي تولدەن وسسە، بانكى كرەديتپەن، وسىممەن كوبەيەدى. بانكيردىڭ ەكىنشى اتى - ءوسىمقور. سوڭعى جىلدارى «يپوتەكالىق نەسيە» دەگەن شىعىپ، بانكيرلەردىڭ باعى جانىپ تۇر ەكەن. قۇرىلىس الپاۋىتتارىمەن ءتىل بىرىكتىرىپ الىپ، ۇلەسكەرلەردىڭ قانىن تەسپەي سورادى ەكەن. نەسيە الۋشىلار موينىنداعى قارىزدان 20-30 جىلدا زورعا قۇتىلادى. تولەي الماسا سالدىرعان ءۇيى بانككە وتەدى. نەسيە الىپ، قارىزعا باتاتىن - تاعى سول تىراقى قازاقتار. اكەسىنە اس بەرسە دە، بالاسىن ۇيلەندىرسە دە بانكىگە شاباتىنىن قايتەرسىڭ.

كۇيەۋ بالا بانكتىڭ قىر- سىرىن وسىلايشا بىرتە- بىرتە بىلە باستاعان. مۇنداعى نەگىزگى باعىت - پايدا تابۋ. وسىدان جاڭىلماۋىڭ كەرەك. ءتايىرى مالدان تول الۋ دەگەن وڭاي عوي، مىقتى بولساڭ تەڭگەدەن تەڭگە تۋدىرىپ كور! جوعارى پايىزبەن قارىز بەرۋ - پايدا تابۋدىڭ كوزى. سونان كەيىن كوز الماي باقىلايتىنىڭ - تەڭگە مەن دوللاردىڭ اراقاتىناسى. وسى تاياۋدا عانا نۇربولاتتار ءبىر- اق كۇندە ءجۇز ميلليون دوللار پايدا ءتۇسىردى. تاعى سول ارەكەڭنىڭ ارقاسى. سەناتتا وتىرعان ارعىنباي جاقىن كۇندەردە دوللار باعاسىنىڭ كۇرت وسەتىنىن حابارلاعان. بۇلار ۇلتتىق بانكپەن ءتىل تابىسىپ، ءبىر كۇندە جارتى ميلليارد دوللار ساتىپ الدى. ەرتەڭىندە- اق دوللار باعاسى 120 تەڭگەدەن - 150 تەڭگەگە ءبىر- اق كوتەرىلدى. مىنە، قارجى الەمىندە ساتىمەن جاسالعان «ءجۇرىس» دەپ وسىنى ايتادى.

نۇربولات، كىرىس- شىعىستى دۇرىس ەسەپتەۋ جاعىنان قينالعان جوق- اۋ، وعان بارىنەن دە كەڭسەدە ءوزىن- ءوزى ۇستاۋ، باستىقتىڭ بىتىمىنە ەنۋ قيىن بولدى. ءومىرى انىق ءبىر ساعات قۇيرىعى جەر يىسكەمەيتىن ادامعا كابينەتتە كۇنى بويى سىرەسىپ وتىرۋدان وتكەن ازاپ جوق شىعار. بۇرىن ول ماڭىنداعى ادامدارمەن قالجىڭداسىپ، كۇلىپ- ويناپ جۇرە بەرەتىن. ەندى سونىڭ ءبىرى جوق. كەڭسەگە كىرىسىمەن ءتۇسىڭدى ءسال سۋىتىپ، قاباعىڭدى تۇيىڭكىرەپ، وتە بايسالدى، ويلى پىشىنگە ەنۋىڭ كەرەك. الگى «باستىقتىڭ بىتىمىنە، پوزاسىنا ەنۋ» دەگەنىمىز وسى. الدەءبىر شارۋانى تاپسىرۋ، نە مالىمەت الۋ قاجەت بولسا، قىزمەتكەردى ءوزىڭ ىزدەپ بارما، حاتشى قىز ارقىلى كابينەتىڭە شاقىرتىپ ال. «ءسىزدى نۇرەكەڭ ىزدەپ جاتىر» دەسىن، ول دا الگىنىڭ دەگبىرىن الىپ. قىزمەتكەر ىشكە كىرگەن سوڭ دا بىردەن سويلەسىپ كەتپەي، سالقىن قاباقپەن از- كەم ويلانىپ وتىر. ءتۇبىڭنىڭ تاياز ەكەنىن ەشكىمگە بىلدىرمە، قاشاندا تەرەڭ ويدىڭ قۇشاعىندا جۇرگەندەي اسەر قالدىر. دۇنيەدە بىلمەيتىن زاتى جوق، بارىنەن حاباردار ادامنىڭ رولىن وينا. كەڭسە دە - ءبىر ساحنا، سەن وندا ىسكەر باستىقتىڭ رولىن ويناۋىڭ كەرەك.

بۇرىن كىم بىلگەن، جەر بەتىندەگى تىرلىك تە جەتى قات كوك سياقتى الدەنەشە پاراللەل قاباتتاردان تۇرادى ەكەن عوي. بىرىندەگى ءتارتىپ پەن زاڭ ەكىنشىسىنە جۇرمەيدى. نۇربولات ەڭ جوعارعى قاباتقا جەتپەگەنىمەن، ورتاڭعى باسقىشتارعا ىلىنە باستاعانداي. بانك باسشىلارىنىڭ باس قوسۋى، كاسىپكەرلەرمەن كەزدەسۋى بولىپ تۇرادى. بانكيرلەرمەن بانكەتتە بىرگە بولۋ، بيليارد ويناۋ، «مونشاعا بارۋ» ۇردىستەرى تاعى بار.. . سوندا ءبىر بايقاعانى، تومەنگى قاباتتا تۇسىڭە كىرمەيتىن عاجايىپتار جوعارعى قاباتتا جاي ۇيرەنشىكتى دۇنيەگە اينالىپتى. ماسەلەن، انا ءبىر جىلى ۇلت قامىن جەگەن زيالى قاۋىم «قازاقتىڭ سانى از، ەركەكپەن سالىستىرعاندا بىزدە ءجۇز مىڭ ايەل ارتىق. سوندىقتان باياعى اتا سالتى بويىنشا ەكى ايەل الۋعا رۇقسات بولسىن» دەگەن تىلەكتەرىن پارلامەنتكە وتكىزە الماي قويىپ ەدى. جوعارعى قاباتتا بۇل ماسەلە الدەقاشان شەشىلىپ قويىپتى. قازىر اكىمدەردىڭ، مينيسترلەر مەن دەپۋتاتتاردىڭ، تاعى سولارعا جۋىقتاردىڭ قوس- قوستان قاتىنى بار كورىنەدى. ولارعا استانانىڭ الماتىدان - اقمولاعا كوشىپ بارۋى دا تاپتىرماس سىلتاۋ بولعان. نەسىن ايتاسىڭ، ءبىر ءۇيى - الماتىدا، ەكىنشى ءۇيى - استانادا. بىرىندە - بايبىشەسى، ەكىنشىسىندە - توقالى. سوعان وزدەرى مۇرتىنان كۇلىپ: «الماتى مەن استانانىڭ اراسىندا «قاتىن اپ» ءجۇرىپ جاتىرمىز» دەيدى ەكەن. ءبىزدىڭ جوعارى شەندى شەنەۋنىكتەر ۇلت قامىن قاتتى ويلايدى عوي. سولار ەكى- ۇشتەن ايەل الىپ، قازاقتىڭ سانىن وسىرۋگە كىرىسىپ جاتسا كەرەك.

«كۇلمە دوسقا، كەلەر باسقا» دەگەن وسى. جاس ءيىس قۇشقانداردى سىرتتاي تاماشالاپ جۇرگەندە، «قوس قاتىننىڭ» الەگى ارعىنباي شاڭىراعىنا دا كەلىپ جەتتى- اۋ! بيىل جىل باسىندا نۇربولاتتار دا پەرزەنتتى بولعان. شاهيزادا كىشكەنتاي سابيلەرىن باعىپ، دەكرەتتە جۇرگەن. ءبىر كۇنى نۇربولات جۇمىستان سوڭ ۇيىنە كەلسە، كەلىنشەگى پورا- پورا بوپ جىلاپ وتىر. باسىندا بالالارى بىردەمەگە ۇشىرادى ما دەپ شوشىعان. جوق، بالا امان، بۇل كۇندە موينى قاتىپ، قۇيرىق باسىپ قالعان كىشكەنتاي باۋىرجانى مانەجدە اكەسىن تانىپ، ۋىلدەپ، جالباق قاعادى.

- جانىم، نە بولدى ساعان؟ بىرەۋ رەنجىتتى مە؟ - دەگەن ايەلىنە پارۋانا بولىپ. شاهيزادا ءجونىن ايتا قويمادى.

- كەيىن- كەيىن، - دەدى ءدال قازىر سويلەسۋگە قۇلقى جوق ەكەنىن اڭعارتىپ. دولدانىپ جىلاعانعا قانى بەتىنە تەپكەن كەلىنشەك قازىر ءتىپتى سۇلۋ بوپ كورىنەدى.

ءبارى سوڭىنان ءمالىم بولدى عوي. سويتسە، شاهيزادا استاناداعى شەشەسىمەن وسى جاڭا عانا تەلەفون ارقىلى سويلەسىپتى. ايعانشا ەكى- ءۇش كۇننىڭ الدىندا عانا استاناعا ۇشىپ كەتكەن. ول كىسى «ارقانىڭ بورانى جاقپايدى» دەپ، قىس ايلارىن الماتىدا وتكىزىپ، جاز شىعا جىل قۇستارىنشا استاناعا بەت تۇزەيتىن. سول داعدىسىمەن بيىل دا كۇيەۋى تۇراتىن قالاعا مامىر تۋا اتتانعان- دى. ءبىراق وسى جولى ايعانشا كۇتپەگەن كورىنىستىڭ ۇستىنەن شىعىپتى. ارەكەڭ جالعىز جاتۋدان زەرىكتى مە، الدە قاتارىنان قالعىسى كەلمەدى مە، ءبىر «جاس ءيىستى» ول دا ۇيىنە كىرگىزىپ الىپتى. ونىسى ءتىپتى جاس، ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىن بىلتىر عانا بىتىرگەن جيىرما ۇشتەگى قىز دەيدى. ارعىنبايدان تۋرا وتىز جاس كىشى. سول قىز التى اي قىستى ارەكەڭمەن بىرگە وتكىزگەن.. . قازىر ەكىقابات، اۋزى مۇرنىنان شىعىپ، شەرميىپ وتىرسا كەرەك. ءوزى اناۋ- مىناۋدان قايتپايتىن، وتە وجەت، تاقىلداپ قالعان پالە كورىنەدى. ايعانشانى كورگەندە، ايىلىن دا جيماي:

- تورلەتىڭىز، اپاشكا! ءسىز بايبىشەسىز عوي.. . مەن بىلەم، بايبىشەنىڭ ورنى توردە بولادى. ال، مەن - ارەكەڭنىڭ توقالىمىن، ياعني ءسىزدىڭ كومەكشىڭىز بولامىن! - دەپ سايراپ تۇر دەيدى.

وسىنى ەستىگەندە كۇلەسىڭ بە، جىلايسىڭ با؟ و زاماندا، بۇ زامان، مۇنداي دا قورلىق بولادى ەكەن. بىرەۋدىڭ باسىبايلى كۇيەۋىنە ەكىنشى بىر ايەلدىڭ ورتا جولدا ورتاقتاسا كەتۋى دەگەن سۇمدىق ەمەس پە؟! ال، ارەكەڭنىڭ قاپەرىندە ەشتەڭە جوق دەيدى. جايى جاراسقان، قاعاناعى قارىق، ساعاناعى سارىق. ءتىپتى كوڭىلدى دەيدى ءوزى.

- بايبىشە، وقىستا وسىنداي ءبىر ءىس بولدى. ارقانىڭ ايازىن بىلەسىڭ، باسىندا تىزەمدى جىلىتايىن دەپ ءبىر «جاس ءيىستى» ءۇيگە كىرگىزىپ الىپ ەم، باۋىر باسىپ قالعان سوڭ كىسى قيمايدى ەكەن. بۇل جالعىز مەن ەمەس، وسىنداعى ءبىراز ازاماتتىڭ باسىندا بار نارسە.. . ءمۇيىز شىعاتىن بولسا، وتىز جىل بويى مەنى ءبىر ءوزىڭ جەكە يەمدەنىپ كەلدىڭ عوي. «كوسەۋ ۇزىن بولسا قول كۇيمەيدى» . شار تارتقاندا قولعانات بولسىن دەپ، ساعان ءبىر كومەكشى تاۋىپ قويدىم، - دەپ قارق- قارق كۇلەتىن كورىنەدى.

ايعانشا تەلەفوندا وسىنى ايتىپ جىلاعاندا، كوزىنىڭ جاسى كول بولىپتى. شاهيزادانىڭ بۇگىن شەشە قايعىسىنا ورتاقتاسىپ، تۇلان تۇتىپ وتىرعانى سول ەكەن.

- بۇل نە، اكەدەن ءتىرى ايىرىلۋ ما؟ اكەمىز ءبىزدى شىنىمەن- اق تاستاپ كەتكەنى مە؟ - دەپ ىقىلىق اتا ەڭىرەيدى.

- «تاستاپ كەتكەنى» نەسى؟ ءبىز ءبارىمىز دە بالا ەمەس، ەرەسەك ادامدارىمىز عوي.. . اكەڭنىڭ دە ءوز الدىنا ءومىر ءسۇرىپ، باقىتتى بولۋعا قاقىسى بار شىعار، - دەدى نۇربولات ايەلىن نە دەپ جۇباتارىن بىلمەي.

- انە، ەركەكتەر ءبىرىڭدى- بءىرىڭ قولدايسىڭدار، - دەدى شاهيزادا ودان ارى بوتاداي بوزداپ. - ال، اپام شە؟ قارتايعاندا ەشكىمگە قاجەتى بولماي دالادا قالعانى ما؟

- نەگە دالادا قالادى؟ ءبىز بارمىز.. . ارەكەڭ دە ءبىرجولا كەتپەس، بايبىشەسىنە ارا- كىدىك سوعىپ تۇرار.. .

ارادا اپتا وتپەي، ايعانشانىڭ ءوزى دە كەلىپ قالدى. ۇزاق جىل ءبىر ءوزى بيلەپ- توستەگەن ەركەكتەن ايرىلۋ وڭاي ما، ءالى دە تۇعىردان تايماعان، ەت- جەندى، ادۋىن ايەل اينالاسى بىرنەشە كۇننىڭ ىشىندە- اق سىلىنىپ، جۇدەپ قالىپتى. ءبىراق ءالى دە اشۋى تارقاماعان، ارىنى باسىلماعان. اۋەجايعا قارسى الا شىققان نۇربولات پەن شاهيزاداعا جول بويى قاهارىن توگۋمەن بولدى.

- اسقان ەكەن ارعىنباي! مەن كورگەندە گالستۋكتى قالاي بايلاۋدى بىلمەيتىن سورلى ەدى، وزىنشە سەناتور بولىپ، ساندەنە قالىپتى. مەن ونىڭ بىلىق- شىلىعىن، ايلا- شارعىسىن بەس ساۋساقتاي بىلەمىن. كىمگە قانشا پارا بەرگەنىنە دەيىن الاقانىمدا.. . ەرتەڭ وسىنداعى تاۋەلسىز گازەتتەردىڭ بىرىنە بارامىن دا، ابىرويىن ايرانداي توگەمىن. سونان سوڭ سەناتور بولىپ كورسىن!

مىنا سوزدەردى ەستىگەندە نۇربولاتتىڭ قاراداي زارەسى ۇشتى. ايتتى- ايتپادى، وتىز جىل وتاسقان ايەلدىڭ كۇيەۋى جايىندا بىلەتىنى از دەيسىڭ بە. مىنا بەتىندە بارىپ شاعىمدانسا ارەكەڭە وڭاي تيمەسى انىق. قاشاندا بيلىكتەن ءمىن تابۋعا تىرىساتىن وپپوزيسيالىق باسىلىمدار اياي ما، ولار ادەيى وتقا ماي قۇيىپ، سەناتوردىڭ قۇيرىعىنا جۋىرماڭدا وشپەيتىن شالا بايلاپ جىبەرەدى. ال، ارەكەڭ قۇلاسا، نۇربولاتتىڭ دا شارۋاسى ءبىتتى دەگەن ءسوز.. . توبا، ۇزاق جىل وتاسقان قوساعىڭ دا اياق استىنان جاۋ بولىپ شىعا كەلەدى ەكەن- اۋ! الگى «استىڭداعى اتىڭا سەنبە، قوينىڭداعى قاتىنىڭا سەنبە» دەگەندى بۇرىنعىلار وسىندايدا ايتقان شىعار.

وسىنىڭ ەرتەڭىندە كەشكە تامان استانادان ارەكەڭ تەلەفون سوقتى. نۇربولات پەن شاهيزادا ءوز ۇيلەرىندە كەشكى استارىن ءىشىپ، ەندى جايبىراحات تەلەديدار كورىپ وتىرعاندى. ارەكەڭنىڭ داۋىسى ەستىلىسىمەن قوساقتاۋلى تەلەفون ترۋبكاسىن ەكەۋى دە قۇلاقتارىنا قاتار توستى.

- شەشەلەرىڭ ورالدى ما؟ - دەدى ارەكەڭ قىسقاشا اماندىق سۇراسقان سوڭ. - الماتىنى شۋلاتىپ جاتقان جوق پا؟ سەندەر وقىعان، كوزى اشىق ادامسىڭدار عوي، ايعانشاعا اقىلدارىڭدى ايتىڭدار. قۇتىرماسىن. دۇنيەدە ەرى توقال العان جالعىز قاتىن سول ما ەكەن؟..

- كوكە، سوندا اپامنىڭ ەندىگى كورگەن كۇنى نە بولادى؟ ونىڭ ۇزاق جىلدىق ەڭبەگىن تارك ەتىپ، وسىلاي تاعدىر تالكەگىنە تاستاعانىڭىز با؟ - دەدى شاهيزادا اكەسىنىڭ ءسوزىن ءبولىپ.

- ساسپا، شەشەڭ دالادا قالمايدى، - دەدى ارعىنباي سول سالماقتى دا، سالقىن قالپىنان اينىماي. - ءوزىن دۇرىس ۇستاسا، مەنىڭ ءبىر ءۇيىم بولىپ وتىرا بەرەدى.. . ال، كۇنكورىس، كىرىس جاعىنا كەلسەك، مەن بانكىدەگى اكسيامنىڭ ون بەس پايىزىن ايعانشانىڭ اتىنا اۋدارام. ونىڭ ءتۇسىمى ءومىر بويىنا جەتەدى.

- وعان اپام كونە قويسا! - دەدى شاهيزادا.

- كونەدى! - دەدى ارەكەڭ. - نۇربولات، سەن دە تىڭداپ وتىرسىڭ با؟ ەرتەڭ شاهيزادا ەكەۋلەرىڭ بارىپ، شەشەلەرىڭە وسىنى ۇعىندىرىڭدار.. . ال، ايعانشا مەنەن ءوش الىپ، دۇنيەنى شۋلاتسىن دەيىك، سودان كىم پايدا تابادى؟ ونسىز دا ءبىزدىڭ بانككە كوز سۇزۋشىلەر از ەمەس. ەگەر بانك قولدان كەتسە، سول ايعانشاڭ تاز كەبىنە قايتا ءتۇسىپ، باياعىداي جىرتىق قوس، تەسىك استاۋعا قاراپ قالماي ما؟! مەنىڭ سۇرىنگەنىم - بۇكىل اۋلەتتىڭ قۇلاعانى. سەندەر وعان استە جول بەرۋشى بولماڭدار.

«الدا، قۇداي- اي، شىنىندا دا سولاي ەكەن- اۋ! - دەدى نۇربولات تۇلابويى تۇرشىگىپ. - ايتتى- ايتپادى، ءبارىمىزدىڭ ءبۇيتىپ شالقاقتاپ جۇرگەنىمىز - سول ارەكەڭنىڭ ارقاسى ەمەس پە. قوي، قالاي بولعان كۇندە دە ەنەمىزدى مامىلەگە كوندىرۋ كەرەك شىعار» .

شاهيزادا باسىندا شەشە نامىسىن جىرتقانىمەن، اكە سوزىنە تەز يلاندى. اكەسىنىڭ دە تۇرمىستا باقىتتى بولۋعا قاقىلى ەكەنىن ىشتەي مويىنداعان سياقتى. نۇربولات ەكەۋىنىڭ ويى ورتاق: قايتكەن كۇندە دە بانكىنى ساقتاپ قالۋ كەرەك. ونىمەن سالىستىرعاندا، وتباسىنىڭ ۇساق- تۇيەك كيكىلجىڭى تۇككە دە تۇرمايدى.

ەرتەڭىندە، كۇن جەكسەنبى بولاتىن، تۇسكە تامان قىز بەن كۇيەۋ ەنەلەرىمەن كەلىسىمگە كەلمەك بولىپ، جولعا شىقتى. بۇلار جالعىز ەمەس، جول- جونەكەي ارەكەڭنىڭ كەنجە ءىنىسى ءۇيسىنبايدى قاستارىنا قوسىپ العان. ءۇيسىنباي - وسىنداعى ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتىڭ رەكتورى، بەلگىلى پروفەسسور. ماسەلەگە جان- جاقتى قارايتىن وقىمىستى ازامات. اۋلەتتە الدەبىر كەلىسپەستىك تۋا قالسا، ءبارى اينالىپ كەلىپ، وسى رەكتوردىڭ سوزىنە توقتاۋشى ەدى.

ارعىنبايدىڭ الماتىداعى ءۇيى - كوكتوبەنىڭ باۋىرىنداعى كوتتەدجدەردىڭ ءبىرى بولاتىن. كۇنى بۇرىن حابار تاپقان ايعانشا كادىمگىدەي داستارقان جاساپ قويعان ەكەن. اس ۇستىندە بۇلار ۇلكەن اڭگىمەگە بارماي، باياعى بەيبىت كۇندەگىدەي ءارنەنى ءسوز ەتىپ، كوڭىلدى وتىردى. ايعانشا دا - ارەكەڭنىڭ وزىمەن قاتارلاس، جاسى ەلۋدىڭ ىشىنە ەنىپ كەتكەن، ەركەك بىتىمدەس، زور ايەل بولاتىن. سوڭعى جىلدارى تىم تولىسىپ كەتكەنى بولماسا، ءالى دە توسەكتەن قالا قويماعان، ءوز كۇيەۋىن وزگە ءبىر ايەلدىڭ جەتەكتەپ كەتۋىنە جول بەرەتىن كىسىڭ ەمەس- تى. وقتا- تەكتە ءوزى دە بايقاماي كوكىرەكتى قارس ايىرا كۇرسىنۋى - سول ىشتەگى كۇيىكتەن حابار بەرگەندەي.

نۇربولات پەن شاهيزادا جول بويى ءۇيسىنباي اعالارىنا ءمان- جايدى ۇعىندىرىپ، الداعى اڭگىمەگە دايىنداپ كەلگەن- دى. داستارقان جينالا بەرە رەكتور اسىقپاي ءسوز باستادى. ارعى- بەرگى تاريحقا جەتىك، فيلوسوفيا دوكتورى نەنى قالاي ايتۋدى بىلەدى. ءسوزدى باياعى اتا سالتىنان باستاپ، ودان ۇلت الدىنداعى پارىز- قارىزدى ءسوز ەتىپ، اقىرىندا اعاسى ارعىنبايدىڭ قادىر- قاسيەتىنە توقتالعان.

- ارەكەڭ - ءبىزدىڭ تۋىسىمىز عانا ەمەس، بەلگىلى مەملەكەت قايراتكەرى، سەناتور. ول ءتىپتى، ەكىنشى ايەل الماق تۇگىلى، دۇنيەنى ورتەپ جىبەرسە دە، ءدال قازىر ونىڭ اتىنا قىلاۋ تۇسىرۋگە بولمايدى. جاسىرىپ- جاباتىن نە بار، ءبىز ارەكەڭە سۇيەنەمىز. ءبىزدى بىرىكتىرەتىن سول شىنجىر ۇزىلمەۋى كەرەك.. . ءبىز نە بولساق، ول بولايىق، ءبارىمىزدى ادام ساناتىنا قوسقان سول ازاماتىمىز امان بولسىن. ەشتەڭەدەن كەمدىك كورىپ، ساعى سىنباسىن. ءوزىنىڭ تاعى قانشا ايەلگە شاماسى كەلەدى ەكەن، ءتىپتى، ودان دا جاستاۋىنان بىرنەشەۋىن الىپ بەرەيىك! - دەپ وتىرعانداردى ءبىر كۇلدىرىپ الدى دا، ءسوزدىڭ سوڭىن ايعانشاعا ارنادى. - ال، جەڭەشە، مەن بىلسەم، ءسىز ساساتىنداي ەشتەڭە جوق. ءسىز - ارەكەڭنىڭ باس بايبىشەسى، سەنىمدى سەرىگى ەمەسسىز بە. وسى دارەجەگە ەكەۋلەرىڭىز بىرلىكتە جەتتىڭىزدەر. ەندى سول قول جەتكەن يگىلىكتى بىرگە قىزىقتاپ وتىرمايسىز با؟! ارەكەڭنىڭ كۇتىمىنە ونەبويى ءوزىڭىز جۇگىرمەي، كومەكشى جاس قىزدارعا تاپسىرىپ قويمايسىز با!

- ءاي، فيلوسوفتار- اي، ايتاسىڭدار- اۋ! - دەدى ايعانشا كەشەگىدەن گورى ءسال جۇمسارىپ قالعانىن اڭعارتىپ. - سەندەرگە سالسا، بايبىشە دە باقىتتى، توقال دا توق، قام- قايعىسىز ءومىر كەشەدى ەكەنبىز عوي.. .

- ەندى قالاي دەپ ەدىڭىز؟ «ءبىر ەركەككە - ءبىر ايەل» دەپ ميىمىزدى ابدەن ۋلاپ تاستاعان - بالشابەكتەر عوي. ايتپەسە، بابالارىمىز مۇلدە باسقاشا ءومىر سۇرگەن.. . ءوزىڭىز «شىڭعىسحان» تەلەحيكاياسىن كوردىڭىز بە، حاننىڭ نەشە ايەلى بار؟ ال، ابىلايدىڭ سەگىز ايەل العانى انىق! - دەدى ءۇيسىنباي اڭگىمەنى ازىلگە قاراي بۇرىپ.

وسى ارەدىكتە شاهيزادا ءسوز الىپ، اكەسىنىڭ كەشە تەلەفوندا ايتقان سالەمىن جەتكىزدى. ءسوز سوڭىندا شەشەسىنە بۇرىلىپ:

- كوكەمنىڭ سىزدە مۇلدە سىباعاسىز قالدىراتىن ويى جوق. بانكىدەگى اكسياسىنىڭ ون بەس پايىزىن ءسىزدىڭ اتىڭىزعا اۋدارماق! - دەدى بەت ءپىشىنى شەشەسىنەن گورى اكەسىنە كوبىرەك ۇقسايتىن شاهيزادا.

- مىنە، كوردىڭىز بە، اعامىز ءبارىن ويلاستىرىپ تا قويعان. باسە، بەكەر ادام سەناتور بولا ما؟! - دەپ جەلپىندى ءۇيسىنباي.

ايعانشا - قانشا دەگەنمەن، ەسەپ- قيساپتى بىلەتىن بانكيردىڭ ايەلى ەمەس پە، رايىنان تەز قايتتى. ونىڭ بۋىنىنا ءتۇسىپ كەتكەن - كوپىرمە كوپ ءسوز ەمەس، بانكىنىڭ ون بەس پايىز اكسياسى ەدى. ساۋاتتى ايەل ونىڭ كەمىندە ون بەس ميلليون دوللار بولاتىنىن بىردەن پايىمداعان. ونداي سوماسى بار ايەل، سول ارعىنبايدىڭ ىزاسىنا، جالعاندى جالپاعىنان باسىپ، ەندىگى قالعان ءومىردى ساۋىق- سايرانمەن، ءوز قالاۋىنشا وتكىزۋىنە بولادى.

نۇربولات پەن شاهيزادانىڭ دا شوشىعان جۇرەكتەرى ورنىنا ءتۇسىپ، ۇيلەرىنە كوڭىلدى قايتتى. قالاي دەگەنمەن، بۇل اۋلەتتىڭ ءبىر قاتەردەن قالعانى انىق. قايتا، قۇداي ساقتادى دەسەيشى. ەگەر اتا- ەنەنىڭ اراسىنان جىك شىعىپ، ارتى ايىقپاس داۋعا اينالسا، سونىڭ سالدارىنان ءبارىن اسىراپ وتىرعان بانك قولدان شىعىپ كەتسە نە بولار ەدى. وندا بۇلار تومەنگى قاباتقا ءبىر- اق ءتۇسىپ، باياعى تاز كەپتەرىن قايتا كيمەي مە؟!

نۇربولاتقا ەندىگى كۇندە قايىن اتاسى ارعىنبايدىڭ اماندىعىن تىلەۋدەن باسقا امال جوق.. . كوز الدىڭىزعا ءبىر ارقانعا جارماسىپ، بيىك قۇزعا ورمەلەگەن الپينيستەردى كەلتىرىڭىزشى. كوزدەگەن مەجەگە امان- ەسەن جەتۋ ءۇشىن، اسپاقتالعان ارقان ۇزىلمەۋى كەرەك.

قابدەش ءجۇمادىل

2009 - تامىز.