ۇمبەتەي جىراۋ تىلەۋ ۇلى ولەڭدەرى
باكەگە
ءدىن پۇسىرمان بالاسى
ادامدىقتان جەرىمەس،
ءتىل پۇسىرمان، قاراشى،
ارامدىقتان شەگىنبەس.
دانىككەسىن بۇل شىركىن،
ادال ءبىر دام جەگىزبەس!
جاتقان جەرى دالاداي،
ەكى وركەشى بالاداي،
ازۋ تىسى قالاداي،
جابۋى جامشىداي،
قۇيرىعى قامشىداي
بۋرا سويعان نە سۇمدىق!
توقىمى كەپپەي توپتانىپ،
ەل توناۋعا اتتانىپ،
جىلقىشىسىن دويىرلاپ،
جىلقىلارىن سويىلداپ،
كورشى جۇرتتى شۋلاتىپ،
جاۋداي شاپقان نە سۇمدىق!
قاراپ جاتقان جىلاننىڭ
قۇيرىعىن نەگە باساسىڭ؟
شاعايىن دەپ شاپشىسا،
شورشىپ نەگە قاشاسىڭ؟!
ۇل ون بەسكە كەلگەنشە -
قولعا ۇستاعان قوبىزىڭ.
ۇل ون بەستەن اسقان سوڭ،
ءتىل الماسا - دوڭىزىڭ.
نە بەتىڭمەن قورعايسىڭ
جاۋقاشاردىڭ توعىزىن؟!
بۇقارعا
ءۇي سىرتىندا اقرا تاۋ،
پاناسى ەگەر جوق بولسا،
بۇل شىركىننىڭ نەسى تاۋ؟!
كەتەگەن بولسا، تۇيەڭ جاۋ،
تەبەگەن بولسا، بيەڭ جاۋ،
ۇرىسقاك بولسا، ۇلىڭ جاۋ،
كەرىسكەك بولسا، كەلىن جاۋ.
ۇيىندەگى ۇلىڭ جامان بولسا،
ەسىكتەگى قۇلمەن تەڭ.
قويىنىنداعى قاتىنىڭ جامان بولسا،
قاڭتارداعى مۇزبەن تەڭ.
كەي سورلىنىڭ قاتىنى
كۇندىز اۋرۋ، تۇندە ساۋ، -
ارقاڭا ارتقان تۇزبەن تەڭ!
ءسال بوگەلىپ بارىپ:
جىلعا ساي باتپاق بولسا، وتە الماسسىڭ،
جاستان شىققان جۇيرىككە جەتە الماسسىڭ.
دۇنيەنىڭ جۇزىندە وسى قيىن -
جامان دەپ ءوز ۇيىڭنەن كەتە الماسسىڭ.
بايبىشەڭ ايۋ بولسا، اسا الماسسىڭ،
قاراۋ بولسا، ءاي دەۋگە باتا الماسسىڭ.
مەيمانعا وتىڭ باسى بولسا سۋىق،
ەلىڭە جاقسى جىگىت اتانباسسىڭ.
قوساعىڭ قوسا اعارماس قوساق ەكەن،
قۇدايىم وسىلاي دا قوسادى ەكەن.
توتى قۇس جارقاناتقا پەندە بوپتى،
بۇقارىم، ايتار ءمىنىڭ وسى-اق ەكەن.
بەكبولات بيگە
مەن پايعامباردان باستاسام،
اڭگىمەگە كەتەرمىن.
ەدىگەدەن باستاسام،
ەرتەگىگە كەتەرمىن.
كەلتەسىنەن قايىرسام،
ءسوز تۇبىنە جەتەرمىن.
ەندى سىزگە نە دەرمىن:
باي بولماعان باي بولسا،
جايلاماعان ساي قويماس.
ءبي بولماعان ءبي بولسا،
ايتىلماعان ءسوز قويماس.
حان بولماعان حان بولسا،
قاناماعان ەل قويماس.
بالاسىن ماقتار باس جامان،
قاتىنىن ماقتار قاس جامان.
الىستاعى دۇشپاننان،
اڭدىپ جۇرگەن دوس جامان،
ءبىر تۇيە بىتپەي تۇيە بولماس،
ءوز مالىن كىزنەگەن،
كىسى مالىن ىزدەگەن
تۇبىندە ءوز مالىنا يە بولماس!
بوگەنباي ولىمىنە
ۋا، الاتاۋداي اقشادان
اسىپ تۋدىڭ، بوگەنباي!
بولماشىداي انادان
بولات تۋدىڭ، بوگەنباي!
قالاقايلاپ دۋلاتقان،
قالدامانداپ شۋلاتقان
قالماقتى الدىڭ، بوگەنباي!
قۇبىلا كوشكەن بايتاقتىڭ
ورداسىنداي بوگەنباي!
تەمىر جۇمساپ، وق اتقان
قورعاسىنداي بوگەنباي!
قولتىعى الا بۇعىنىڭ
پويكەسىندەي بوگەنباي!
جالاڭقيا جەرلەردەن
جازباي ءتۇسىپ تۇلكى العان
بىلەگى جۋان بۇركىتتىڭ
تەگەۋرىنىندەي بوگەنباي!
باياناۋلا، قىزىلتاۋ،
ابىرالى، شىڭعىستاۋ،
قوزى ماڭراق، قوي ماڭراق،
اراسى تولعان كوپ قالماق؛
قالماقتى قۋىپ قاشىردىڭ،
قارا ەرتىستەن وتكىزىپ،
التاي تاۋعا اسىردىڭ!
اقشاۋلىگە قوس تىگىپ،
اۋىر قول جيدىرىپ الدىردىڭ؛
قالماققا ويران سالدىردىڭ!
قابانباي مەن بوگەنباي،
ارعىن مەنەن نايمانعا
قونىس قىلىپ قالدىردىڭ!
بوگەنباي قازاسىن ابىلاي حانعا ەستىرتۋ
ەي، ابىلاي، ابىلاي،
ابىلاي حانىم، بۇل قالاي؟
بۇل قالايدان سەسكەنىپ،
سوزىمدى قويما تىڭداماي.
تالاي ىستەر باسىڭنان
ءوتىپ ەدى-اۋ جاسىڭنان،
قيىن، قىزىق ءاربىر جاي.
جاس كۇنىندە، ابىلاي،
ۇرگەنىشتەن مۇندا كەپ،
سارى ارقانى جەرىم دەپ،
قالىڭ قازاق ەلىم دەپ،
كەلمەپ پە ەدىڭ جاياۋلاي؟!
تولە ءبيدى تاپقاندا،
كۇندىز تۇيە باققاندا،
جالعىزبىن دەپ شوشىماي،
ەش مالشىعا قوسىلماي،
قارا جەرگە وتىرماي،
كۇپىڭدى سالىپ استىڭا،
جەڭ جاستانىپ باسىڭا،
قول-اياعىڭ ءتورت جاقتا،
جاتۋشى ەدىڭ سول شاقتا،
ۇمىتتىڭ با سونى، ابىلاي!
جيىرما جاسىڭ تولعاندا،
قالماقپەن سوعىس بولعاندا،
العاشقى باقتى تاپقاندا،
شارىشتىڭ باسىن قاققاندا،
قانجىعاڭا باس بايلاپ،
جاۋ قاشتى دەپ ايعايلاپ،
ابىلايلاپ شاپقاندا...
ۇمىتتىڭ با سونى، ابىلاي!
سول ەرلىكپەن حان بولدىڭ،
الەم اسقان جان بولدىڭ،
بارشا الەمگە داڭ بولدىڭ،
ۇمىتتىڭ با سونى، ابىلاي!
قالدان حاننىڭ اسكەرى
ىزدەپ سەنى ءارى-بەرى،
قاپىدا ۇستاپ العاندا،
الىپ بارىپ تاشكەندە
كور زىڭدانعا سالعاندا،
ەلىڭ قاراڭ قالعاندا،
توقسان جاقسى ءۇش جۇزدەن
سەنى سۇراي بارعاندا،
ولتىرەم دەپ قالدان حان
ورايىنا شارىشتىڭ،
سوزىنە قارسى ءسوز ايتىپ،
جاۋاپتاستىڭ، قارىستىڭ.
قاپيادا تۇتىلدىڭ،
قالماققا بىتەۋ جۇتىلدىڭ،
شەشەندىك جولىن تۇتىندىڭ،
ءۇش اۋىز سوزبەن قۇتىلدىڭ،
ۇمىتتىڭ با سونى، ابىلاي!
ارۋاعىڭا بولىسقان،
ءادىل بيلىك قىلىسقان،
قاشپاعان قانداي ۇرىستان
كەرەيدە باتىر جانىبەك،
قاز داۋىستى قازىبەك،
قۋ داۋىستى قۇتتىباي،
قاراكەرەي قابانباي،
قانجىعالى بوگەنباي -
ابىلاي، سەنىڭ تۇسىڭدا
سول بەسەۋى بولىپتى-اي!
كەيى باتىر، كەيى ءبي،
ءتاڭىرىم بەرگەن سونداي سىي،
ۇمىتتڭ با سونى، ابىلاي!
باتىرى حانعا ساي بولدى،
ەلىڭ جايپاق باي بولدى،
قىس قىستاۋى تاۋ بولدى،
جاز جايلاۋى كول بولدى،
سالقىن سارى بەل بولدى،
ەلگە لايىق ەر بولدى،
سارى ارقا دەپ تاڭدانىپ،
وزگە جۇرت اڭسار جاي بولدى،
ۇمىتتىڭ با سونى، ابىلاي!
ايتقان ءسوزىڭ ەم ەدى،
جولىندى تەرىس دەمەدى،
قاي باقىتىڭ كەم ەدى،
ەل قورعانى كوپ ەدى،
قالىپ پا ەڭ باتىر تابا الماي؟
جاۋىڭنىڭ قانىن اعىزعان،
اۋزىنان بالدى تامىزعان،
ءبي مەن باتىر از بولىپ،
تاسىرقاپ پا ەدىڭ شابا الماي!؟
اناۋ ءبىر جىلى اتتانعان
اسكەردى قىرعىز قىرعاندا،
باسىنان وبا قىلعاندا،
ول حاباردى ەل بىلىپ،
كوپ باتىرمەن سەن ءجۇرىپ،
كوزىڭنىڭ جاسىن كول قىلىپ،
قىسىلعان اسكەرباسىنىڭ
قاسىنا بارىپ تۇرعاندا،
اقبوز اتتى شالعاندا،
موينىڭا كىسە سالعاندا،
بابا تۇكتى شاشتى ءازيز،
سودان باتا العاندا،
تىلەۋىڭ قابىل بولعانىن،
باسىڭا قىدىر قونعانىن،
ۇمىتتىڭ با سونى، ابىلاي!
ۇلى ساسكە بولعاندا
جاساعان جاقسى جول بەرىپ،
جول بەرگەندە مول بەرىپ،
ويلاماعان باق بەرىپ،
قىرعىزدى ءتاڭىرىم قاق ءبولىپ،
سادىربالا بىتەم دەپ،
اتەكە سوعىس كۇتەم دەپ،
ءبىرى كونبەي بىرىنە،
سادىر كەتتى ءبولىنىپ،
سوعىسۋدان تۇڭىلىپ،
اتەكە سىندى جىرىقتىڭ
قابىرعاسى سوگىلىپ،
شاپقاندا باتىر توگىلىپ:
قاراكەرەي قابانباي،
قانجىعالى بوگەنباي،
سارى، بايان مەن ساعىنباي
قىرماپ پا ەدى جاۋىڭدى،
قۋانتپاپ پا ەدى قاۋىمدى،
ۇمىتتىڭ با سونى، ابىلاي!
دۇنيە كەزەك، ابىلاي!
قالاسىڭ ءالى-اق سەن بىلاي!
ارتىڭداعى بالاڭا
تابىلار باتىر تاعى دا-اي!
سونداي ەرلەر كوپ تۋسىن
دەپ تىلەي بەر، ا قۇداي!
ورتا جۇزدە قاتىن كوپ،
تۋاتىن كەيىن باتىر كوپ،
سول مۇقاتار جاۋدى دەپ،
ەلەستەر كوزگە ساعىمداي.
ەي، ابىلاي، ابىلاي،
ءسوزىمدى تىندا تاعى دا-اي!
وزىڭنەن ءبىراز جاسى ۇلكەن،
دومپەش تاۋداي باسى ۇلكەن،
جاسىڭدا بولعان سىرلاسىڭ،
ۇلكەن دە بولسا قۇرداسىڭ،
سەكسەننەن اسا بەرگەندە،
قايرىلماس قازا كەلگەندە،
باتىرىڭ ءولدى - بوگەنباي!
يمانىن ايتىپ ولەردە،
يەككە جانى كەلگەندە،
سالەم ايتتى ءۇش قايتا،
كەتتىم دەپ ءسىزدى كورە الماي.
باتىردى قولدان وتكىزدىم،
سالەمىن مىنە جەتكىزدىم.
جىلاماي تىندا، ابىلاي!
جاراعا جاقسى قاسقارار،
ويبايلاپ جامان باس سالار.
كورىسپەي ايتتى دەمەڭىز،
وسى ەدى ءبىزدىڭ كەلگەن جاي.
كوزىڭنىڭ جاسىن تىيا كور،
جاقسىلىق باتا قىلا كور.
تاعى دا تالاي باق بەرسىن،
بالاڭا التىن تاق بەرسىن،
بوگەنبايداي جاس بەرسىن،
ولشەۋسىز مال مەن باس بەرسىن!
بوگەنباي سىندى باتىردىڭ
بەرەكە بەرسىن ارتىنا-اي،
سابىر بەرسىن حالقىنا-اي.
جاساعان يە جار بولىپ،
بەيىشتە نۇرى شالقىعاي!